Wpływ konstytucyjnej zasady pomocniczości na kształt i funkcjonowanie samorządu terytorialnego

• Authors: Bogdan Dolnicki

Title variants

EN

The Influence of the Constitutional Principle of Subsidiarity on the Shape and Functioning of Local Government

Abstracts

EN

In the contemporary literature on the subject, there is no doubt that local government performs tasks of a public nature. It is also acceptable for the local government to use legal instruments typical of the state authority. However, the issue of the principle of division of powers between the state and local government is disputed. If the existence of a local government equipped with its own, independently performed scope of tasks and responsibilities has been recognized as a legal principle of constitutional rank, then the division of tasks cannot be made in an optimal way only between separate state authorities (this is the so-called horizontal separation of powers). This division should be “vertical”, i.e. by allowing other non-state entities, mainly local governments, to perform state functions. Both the doctrine and the European community use the principle of subsidiarity when resolving the problem of separation of powers.

PL

We współczesnej literaturze przedmiotu nie budzi wątpliwości to, że samorząd terytorialny wykonuje zadania o charakterze publicznym. Akceptowane jest również posługiwanie się przez samorząd instrumentami prawnymi typowymi dla władzy państwowej. Sporna natomiast jest kwestia zasady podziału kompetencji między państwo a samorząd. Jeżeli za zasadę prawną o randze konstytucyjnej zostało uznane istnienie samorządu terytorialnego wyposażonego we własny, samodzielnie realizowany zakres zadań i obowiązków, to podział zadań nie może być dokonany w sposób optymalny wyłącznie między odrębne organy państwowe (jest to tzw. poziomy podział władzy). Podział ten powinien przebiegać „pionowo”, tj. przez dopuszczenie do sprawowania funkcji państwowych również innych podmiotów o niepaństwowym charakterze, w tym głównie samorządu terytorialnego. Zarówno doktryna, jak i wspólnota europejska przy rozstrzyganiu problemu podziału władz posługuje się zasadą subsydiarności.

Keywords

PL

konstytucja; podział władzy; zasada pomocniczości

EN

Constitution; separation of powers; principle of subsidiarity

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2023
• Issue: 3(73)
• Pages: 107-125

Dates

published

2023

Contributors

author

Bogdan Dolnicki

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000171679151

References

• Boć J., Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., Wrocław 1998.
• Chochowski K., Zasada pomocniczości jako zasada ustrojowa, „International Journal of Legal Studies” 2020, nr 2.
• Cwalińska J.M., Prywatyzacja zadań publicznych – przyczynek do dyskusji, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020, nr 3.
• Dobek A., Zasada pomocniczości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 2008, nr 2.
• Dolnicki B. [w:] Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2020.
• Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2021.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2012.
• Hrynkiewicz J. [w:] Decentralizacja funkcji społecznych państwa, red. J. Hrynkiewicz, Warszawa 2001.
• Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2004.
• Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2001.
• Jan Paweł II, Centesimus annus [w:] Dokumenty nauki społecznej Kościoła, cz. 1, Rzym-Lublin 1996.
• Jeżewski J., Podział kompetencji między samorząd terytorialny a państwo we Francji, „Samorząd Terytorialny” 1992, nr 3.
• Klimkowski M., Polskie unormowania konstytucyjne względem zasady pomocniczości i jej rozwinięcie w ustawach zwykłych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2015, nr 3.
• Kruk M., Wokół zasady pomocniczości. Kilka uwag o jej znaczeniu i gwarancjach w Unii Europejskiej, „Ius Novum” 2016, nr 4.
• Leidinger A., Decentralizacja i wzmocnienie samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 1992, nr 10.
• Leon XIII, Rerum novarum [w:] Dokumenty nauki społecznej Kościoła, cz. 1, Rzym-Lublin 1996.
• Lipowicz I. [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., Wrocław 1998.
• Lipowicz I., Samorząd terytorialny XXI wieku, Warszawa 2019.
• Łabno A., System rządów w Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Samorząd terytorialny w Polsce i Portugalii. Analiza prawnoporównawcza, red. B. Dolnicki, Warszawa 2015.
• Martysz Cz., Podział zadań i kompetencji pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego ze szczególnym uwzględnieniem samorządowego powiatu i samorządowego województwa [w:] Prawo administracyjne w okresie transformacji ustrojowej, red. E. Knosala, A. Matan, G. Łaszczyca, Kraków 1999.
• Milczarek D., Subsydiarność – próba bilansu [w:] Subsydiarność, red. D. Milczarek, Warszawa 1998.
• Millon-Delsol Ch., Zasada pomocniczości, przeł. Cz. Porębski, Kraków 1995.
• Niewiadomski Z., Polski samorząd terytorialny w świetle standardów europejskich, „Samorząd Terytorialny” 1992, nr 11.
• Pius XI, Quadragesimo anno [w:] Dokumenty nauki społecznej Kościoła, cz. 1, Rzym- -Lublin 1996.
• Rabska T., Pozycja samorządu terytorialnego w Konstytucji, Samorząd Terytorialny 1995, nr 5.
• Radwan M., Zasada pomocniczości w polityce regionalnej EWG, „Samorząd Terytorialny” 1993, nr 9.
• Saint-Quen F., Podział władzy w demokracji europejskiej, „Samorząd Terytorialny” 1991, nr 7–8.
• Schnapp F.E., Samorząd jako element polityki porządku państwowego, „Samorząd Terytorialny” 1991, 7–8.
• Stahl M., Wpływ prawa europejskiego na polskie ustrojowe prawo administracyjne [w:] Europeizacja polskiego prawa administracyjnego, red. Z. Janku i in., Wrocław 2005.
• Szpor A., Państwo a subsydiarność jako zasada w UE i w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 2001, nr 1–2.
• Wierzbica A., Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2014.
• Zasada pomocniczości. Wymiar europejski, narodowy, regionalny i lokalny, red. A. Pawłowska, S. Grabowska, Rzeszów 2011.
• Zgud Z., Zasada subsydiarności w prawie europejskim, Kraków 1999.
• Zielińska-Głębocka A., Zasada subsydiarności a samorządność terytorialna w Unii Europejskiej, „Sprawy Międzynarodowe” 1998, nr 4.

Identifiers

DOI

10.15804/ppk.2023.03.08

Biblioteka Nauki

6567761