Podmiotowy zakres prawa do obrony w postępowaniu karnym w świetle art. 42 ust. 2 Konstytucji RP

• Authors: Justyna Karaźniewicz

Title variants

EN

Subjective Scope of the Right to Defense in Criminal Proceedings in the Light of Art. 42 sec. 2 of the Constitution of the Republic of Poland

Abstracts

EN

The article focuses on the comparison of the personal scope of the right to defence specified in Art. 42 sec. 2 of the Constitution of the Republic of Poland and regulated in article 6 of the Code of Criminal Procedure. The jurisprudence of the Constitutional Tribunal indicates the need to extend the right of defence to any person against whom the authority undertakes prosecution, while article 6 CCP grants this right only to the suspect and the accused. The article draws attention to the situation of a suspected person who has not yet been charged. Doubts as to the scope of the right to defence relate to the statements made by this person both during the hearing (of the detained person) and during the interrogation as a witness. An analysis of all rights and obligations of this person from the constitutional point of view exceeds the scope of this study.

PL

Artykuł koncentruje się na porównaniu podmiotowego zakresu prawa do obrony określonego w art. 42 ust. 2 Konstytucji i wynikającego z art. 6 Kodeksu postępowania karnego. Orzecznictwo TK wskazuje na konieczność objęcia prawem do obrony każdej osoby, przeciwko której organ podejmuje ściganie, podczas gdy art. 6 k.p.k. przyznaje to prawo dopiero podejrzanemu i oskarżonemu. W artykule zwrócono uwagę przede wszystkim na sytuację osoby podejrzanej, której nie przedstawiono jeszcze zarzutów. Wątpliwości co do zakresu prawa do obrony tej osoby dotyczą głównie składanych przez nią oświadczeń, zarówno w związku z zatrzymaniem w czasie wysłuchania (zatrzymanego), jak i przesłuchania osoby podejrzanej w charakterze świadka. Analiza wszystkich praw i obowiązków osoby podejrzanej z punktu widzenia konstytucyjnego przekracza ramy niniejszego opracowania, zarysowano więc najważniejsze problemy oraz wskazano na możliwość prokonstytucyjnej wykładni prawa oraz potrzebę rozważenia ingerencji ustawodawcy.

Keywords

PL

prawo do obrony; podejrzany; postępowanie karne; osoba podejrzana

EN

criminal proceedings; the suspect; the right of defence; the suspected person

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2023
• Issue: 3(73)
• Pages: 181-193

Dates

published

2023

Contributors

author

Justyna Karaźniewicz

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

• https://orcid.org/0000000322766640

References

• Błoński M., Wyjaśnienia oskarżonego w polskim procesie karnym, Łódź 2011.
• Czabański J., Warchoł M., Prawo do milczenia czy prawo do kłamstwa, „Prokuratura i Prawo” 2007, nr 12.
• Dudek D., Konstytucyjna wolność człowieka a tymczasowe aresztowanie, Lublin 2000.
• Dziergawka A., Składanie przez sprawcę fałszywych zeznań w obawie przed grożącą mu odpowiedzialnością karną. Glosa do postanowienia SN z dnia 15 stycznia 2020 r., I KZP 10/19, „Przegląd Sądowy” 2020, nr 7–8.
• Filar M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2007 r., OSP 2008, nr 4, poz. 46
• Gronowska B., Prawo oskarżonego do milczenia oraz wolność od samooskarżenia w ocenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 7–8.
• Hermeliński W., Nita-Światłowska B., Kilka uwag o prawie do obrony w związku z nowelizacją Kodeksu postępowania karnego z 2016 r., „Palestra” 2016, nr 9.
• Jasiński W., Prawo do nieobciążania się w procesie karnym w świetle standardów strasburskich, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 7–8.
• Karaźniewicz J., Prawo do obrony a sytuacja procesowa osoby podejrzanej [w:] Ewolucja polskiego wymiaru sprawiedliwości w latach 2013–2018 w świetle standardów rzetelnego procesu, red. C. Kulesza, A. Sakowicz, Białystok 2019.
• Karaźniewicz J., Zasada nemo se ipsum accusare tenetur w świetle praw oskarżonego i osoby podejrzanej [w:] Między stabilnością a zmiennością prawa karnego. Dylematy ustawodawcy, red. W. Cieślak, M. Romańczuk-Grącka, Olsztyn 2017.
• Kmiecik R., Prawo do milczenia zatrzymanej osoby podejrzanej (w świetle reguły nemo tenetur), „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 7–8.
• Lach A., Glosa do uchwały SN z 20.09.2007 r., „Prokuratura i Prawo” 2007, nr 12.
• Łojewski K., Instytucja odmowy zeznań w polskim procesie karnym, Warszawa 1970.
• Mozgawa M., Komentarz do art. 233 [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, Lex/el. 2020.
• Muras Z., Wyjaśnienia oskarżonego w procesie karnym i prawie karnym materialnym. Komentarz, Warszawa 2010.
• Nita B., Dostęp osoby zatrzymanej do pomocy obrońcy. Uwagi w związku z wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 10 marca 2009 r. w sprawie Płonka przeciwko Polsce, „Palestra” 2011, nr 11–12.
• Nowak P., Definicja podejrzanego i oskarżonego a konstytucyjne prawo do obrony, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016, nr 4.
• Pawełek M., Urojone prawo do obrony a odpowiedzialność za fałszywe zeznania, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 4.
• Razowski T., Komentarz do art. 233 [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
• Rusinek M., O „prawie do kłamstwa” (artykuł polemiczny), „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 4.
• Sakowicz A., Zasada prawdy materialnej a prawo do milczenia [w:] Węzłowe problemy procesu karnego, red. P. Hofmański, Warszawa 2010.
• Sowiński P., Prawo świadka do odmowy zeznań w procesie karnym, Warszawa 2004.
• Sowiński P., Uprawnienia składające się na prawo oskarżonego do obrony, Rzeszów 2012.
• Stefański R.A., Obrona obligatoryjna w polskim procesie karnym, Warszawa 2012.
• Stefański R.A., Prawo do obrony osoby podejrzanej [w:] Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
• Szewczyk M., Zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą sprawcy lub jego najbliższym (art. 233 § 1a k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2018, nr 9.
• Tęcza-Paciorek A.M., Pojęcie osoby podejrzanej i jej uprawnienia, „Prokuratura i Prawo” 2011, nr 11.
• Tyszkiewicz L., Komentarz do art. 233 [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
• Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Warszawa 2006.
• Zalewski W., Komentarz do art. 233 [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. 11, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.

Identifiers

DOI

10.15804/ppk.2023.03.13

Biblioteka Nauki

6567768