Aktualne ograniczenia oraz możliwe sposoby zwiększenia poziomu reprezentatywności wyborów do Sejmu RP

• Authors: Dawid Pieniężny , Marcin Jankowski

Title variants

EN

Current Limitations and Possible Ways to Increase the Level of Representativeness of Elections to the Sejm of the Republic of Poland

Abstracts

PL

Problem zakłócenia reprezentatywności wyborów do Sejmu RP jest powszechnie zauważalny. Dochodzi dziś do sytuacji, w których głos mieszkańców jednego okręgu wyborczego potrafi ważyć nawet o połowę mniej, niż mieszkańca innego z okręgów wyborczych. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie postulatów de lege ferenda, mających zwiększyć poziom reprezentatywności wyborów do Sejmu. W tym celu autorzy dokonują analizy instytucjonalno-prawnej oraz klasycznej analizy systemowej, wskazując na niedomagania obecnego systemu wyborczego i proponując nowe rozwiązania prawne. Autorzy stawiają pytania badawcze: (1) Czy obecny system wyborczy zapewnia faktyczną reprezentatywność wyborów do Sejmu RP? (2) Czy istnieje możliwość zapewnienia faktycznej reprezentatywności wyborów do Sejmu RP? Wnioski płynące z analizy ukazują, że badany problem wydaje się być coraz poważniejszy zarówno dla samego kształtu demokracji, jak i społeczeństwa obywatelskiego, jednak istnieją rozwiązania prawne, które mogą zwiększyć poziom reprezentatywności wyborów do Sejmu.

EN

The problem of distortion of the representativeness of elections to the Sejm of the Republic of Poland is widely noticed. Now, the vote of the inhabitants of one constituency may weigh less that in another. The aim of this paper is to present de lege ferenda postulates to increase the level of representativeness of Sejm elections. The authors carry out a legal analysis and a classical systemic analysis, pointing out the deficiencies of the current electoral system and proposing solutions. There are research questions: (1) Does the current electoral system ensure that elections to the Sejm are truly representative? (2) Is it possible to ensure that elections to the Sejm are truly representative? The conclusions of the analysis show that the problem under study appears to be increasingly serious for the democracy and civil society, but there are legal solutions that can increase the level of representativeness of Sejm elections.

Keywords

EN

democracy; electoral system; election; Sejm of the Republic of Poland; Representativeness; electoral roll

PL

demokracja; system wyborczy; wybory; Sejm RP; listy wyborcze; reprezentatywność

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2024
• Issue: 2(78)
• Pages: 27-40

Dates

published

2024

Contributors

author

Dawid Pieniężny

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000335281351

author

Marcin Jankowski

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/000000016114791X

References

• Antoszewski A., Herbut R., Leksykon politologii, Wrocław 2004.
• Antoszewski A., Herbut R., Leksykon politologii, Wrocław 2004. Choroś B., Paradoksy brytyjskiego systemu wyborczego [w:] Antynomie polityczności: artykuły, eseje i szkice dedykowane Profesor Barbarze Goli, red. K. Minkner, L. Rubisz, Opole 2013.
• Chybalski P., Skutki braku uwzględnienia wniosku Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie zmian okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu i Senatu, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2019, nr 2 (62).
• Cześnik M., Flis J., Gendźwiłł A., Haman J., Materska-Sosnowska A., Rakowska-Trela A., Rychard A., Wrzalik M., Zbieranek J., Prawo wyborcze i wybory 2017–2020. Reguły, zamiary, praktyki, Warszawa 2022.
• Flis J., Michalak B., Minimalne manipulacje, czyli konsekwencje polityczne zmiany struktury okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu RP, „Decyzje” 2019, nr 31.
• Flis J., Słomczyński W., Stolicki D., Kociołek i chochełka: formuła szacowania rozkładu mandatów metodą Jeffersona-D’Hondta, „Decyzje” 2019, nr 32.
• Flis J., Złudzenia wyboru, Kraków 2014.
• Gallagher M., Proportionality, Disproportionality and Electoral Systems, „Electoral Studies” 1991, nr 10.
• Garlicki L., Komentarz do art. 96 ust. 2 Konstytucji RP [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa 2016.
• Juchniewicz J., Finansowanie kampanii wyborczych w wyborach do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej – wybrane problemy [w:] Polskie wybory 2014–2015. Kontekst krajowy i międzynarodowy – przebieg rywalizacji – konsekwencje polityczne, t. 2, red. M. Kolczyński, Katowice 2017.
• Kins L., A Crisis of Representativeness? A comparative analysis of congruence between parties and their electorate in the 2019 regional election in Flanders, „Cevipol Working Papers” 2021, nr 2.
• Lijphart A., Democraty in Plural Societes: A Comparative Exploration, New Haven 1977.
• Lijphart A., Democriaties. Partterns of Consensus and Majoritarian Goverment in Twenty One States, New Haven 1984.
• Lijphart A., Patterns of democracy: government forms and performance in thirty-six countries, New Haven 1999.
• Matyja R., Rywalizacja polityczna w Polsce, Kraków-Rzeszów 2013.
• Michalak B., (Dys)proporcjonalność polskich wyborów samorządowych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 4 (62).
• Michalak B., Instytucja premii wyborczej jako narzędzie inżynierii wyborczej, „Przegląd Sejmowy” 2017, nr 4.
• Michalak B., Mieszany system wyborczy dla Polski?, Toruń 2023.
• Nohlen D., Prawo wyborcze i system partyjny: o teorii systemów wyborczych, Warszawa 2004.
• Pastorczyk W., Siła „jedynek” w wyborach do Sejmu RP, „Polityka i Społeczeństwo” 2015, nr 2.
• Peszyński W., Personalne aspekty rywalizacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Analiza zjawiska „jeżdżenia na gapę” na wybranych przykładach, „Studia Wyborcze” 2011, nr 11.
• Peszyński W., Tomczak Ł., Konstytucyjna zasada proporcjonalności wyborów a wielkość okręgu i metoda podziału mandatów. Symulacja zmiany parametrów na przykładzie wyników głosowania w wyborach do Sejmu RP, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 2 (66).
• Raciborski J., O niektórych patologiach polskiego systemu wyborczego do Sejmu i projekt jego naprawy, „Studia Socjologiczno-Polityczne” 2021, nr 2 (15).
• Raciborski J., Rywalizacja czy kooperacja? O listach partyjnych w wyborach parlamentarnych [w:] Demokracja w Polsce: doświadczanie zmian, red. U. Jakubowska, K. Skarżyńska, Warszawa 2005.
• Raciborski J., Teoria demokracji a reguły wyborów, „Nauka” 2006, nr 3.
• Rakowski M., „Lokomotywy” czy „odkurzacze”? – O wynikach liderów list wyborczych. Polemika z Wojciechem Peszyńskim, „Studia Wyborcze” 2012, nr 13.
• Rulka M., Progi wyborcze – analiza prawnoporównawcza, „Studia Wyborcze” 2009, nr 8.
• Ryan M., Stoker G., John P., Moseley A., James O., Richardson L., Vannoni M., How best to open up local democracy? A randomised experiment to encourage contested elections and greater representativeness in English parish councils, „Local Government Studies” 2018, nr 6 (44).
• Urbaniak K., Zasada proporcjonalności w samorządowym prawie wyborczym, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 4.
• Wojtasik W., Electoral Manipulation in Liberal Democracies, Toruń 2024.
• Wojtasik W., Funkcje partii politycznych [w:] Polski system partyjny, red. Migalski M., Wojtasik W., Mazur M., Warszawa 2006.
• Zagała Z., Od podziału postsolidarnościowego do polaryzacji. (Krótkie) studium relacji między Prawem i Sprawiedliwością a Platformą Obywatelską i ich wyborcami, „Zeszyty Naukowe KUL” 2023, nr 3 (263).
• Żukowski A., Dylematy wyboru systemu wyborczego we współczesnych demokracjach – kontekst ordynacji do Sejmu i Senatu RP, „Studia Wyborcze” 2010, nr 9.

Identifiers

DOI

10.15804/ppk.2024.02.02

Biblioteka Nauki

32072542