El diablo, el pirata y Felipe Calderón. Caras de los Judas en México

• Authors: Marta Skwirowska

Title variants

EN

Devil, pirate and Felipe Calderón. About different images of Judas in Mexico

PL

Diabeł, pirat i Felipe Calderón. O wcieleniach Judasza w Meksyku

Abstracts

PL

Punktem wyjścia do rozważań są współczesne święta i obyczaje w Meksyku o korzeniach sięgających czasów kolonialnych oraz rola przedmiotów z gatunku arte efímero. Tradycyjne obiekty wykonywane w technice cartonería (znanej na gruncie europejskim jako technika papier-mâché) dawniej przede wszystkim nawiązywały do roku obrzędowego: tradycyjnego palenia Judasza na Wielkanoc, rozbijania bożonarodzeniowej piñaty, masek obrzędowych, ale także parateatralnych lalek mojigangas. Obecnie artyści rozszerzają zakres swoich prac, tworząc tzw. alebrijes – stworzenia fantastyczne, uznane przez wielu badaczy za przykład surrealizmu w sztuce ludowej. Tradycyjne przedmioty wykonywane w technice cartonería tworzone były z myślą o poszczególnych świętach. Natomiast alebrijes, nieograniczone potrzebą świąteczną, stanowią formę indywidualną, tworzone są poza świętami. Tekst dotyczy także różnorodnych wcieleń oraz palenia Judasza podczas Wielkiego Tygodnia w mieście Meksyk na tle kontekstu historycznego. Judasz w Meksyku nie jest jedynie biblijnym zdrajcą, przybiera twarz polityka, komentatora i krytyka. Na jego przemiany stylistyczne wpływ wywierają wydarzenia społeczne i polityczne. Kilkakrotnie Diego Rivera umieszczał Judasza na swoich obrazach i muralach. W wielu miejscach Meksyku te rokroczne obchody, wywodzące się z tradycji ludowych, jednocześnie są formą happeningu, wydarzenia miejskiego typu performance art. Tekst oparto na badaniach własnych przeprowadzonych w Meksyku w latach 2008–2009 oraz literaturze przedmiotu.

EN

The purpose of this text is to give the perspective of the contemporary festivity of “Burning of Judas” in Mexico and Mexico City, being a celebration of colonial origins, as well as the role of art objects belonging to so-called arte efímero. In the past, traditional objects produced in cartonería technique (known in Europe as papier-mâché technique) were related more to various ceremonies held throughout the year: burning of Judas at Easter, piñata breaking at Christmas, ceremonial masks as well as quasi-theatrical dolls called mojigangas. Nowadays, artists are widening the scope of their works, creating so-called alebrijes – fantasy creatures, which are regarded by some researchers as the example of surrealism in folk art. Whereas traditional cartonería objects were made for particular festivals, alebrijes are not related to any of them and are the example of individual forms. The text also discusses different images of Judas and the ritual of burning of him during the Holy Week in Mexico City against the historical background. Judas in Mexico is not only a biblical betrayer of Christ. He serves as an instrument of criticism, has a face of a politician and a commentator. His stylistic appearance has been greatly influenced by social and political events. Diego Rivera made Judas a part of his several paintings and murals. In many places of Mexico, these annual celebrations of folk origin take at the same time a form of happenings or a city event of a performance art type. The paper is based on the research conducted in Mexico in 2008–2009 as well as on reference books.

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Sztuka Ameryki Łacińskiej
• Year: 2014
• Issue: 4
• Pages: 123-137

Dates

published

2014

Contributors

author

Marta Skwirowska

• Instituto Polaco de Investigación del Arte Mundial Instituto de Arqueología y Etnología PAN

References

• Bartra 1994 – E. Bartra, En busca de las diablas. Sobre arte popular y género, México D.F. 1994.
• Brenner 2002 – A. Brenner, Idols Behind Altars. Modern Mexican Art and Its Cultural Roots, New York 2002.
• Cruz González 1998 – L. Cruz González, Diego Rivera coleccionista de Judas, En: Los Judas de Diego Rivera, Conaculta México D.F. 1998, pp.15–20.
• Elliot 1998 – M. Elliot, Craft Workshop: Papier-mâché. Annes Publishing Limited: UK 1998.
• Hernández-Díaz, Zafra 2005 – J. Hernández-Díaz, G. Zafra, Artesanas y artesanos. Creación, innovación y tradición en la producción de artesanías, México D.F. 2005.
• Iglesias 1998 – S. Iglesias, Don Pedro Linares, En: Los Judas de Diego Rivera, México D.F. 1998, pp. 27–30.
• Inzúa Canales 1982 – V. Inzúa Canales, Artesanías en papel y cartón, México 1982.
• Iruretagoena Olalde, López de Silanes Vales 2003 – E.Iruretagoena Olalde, A. López de Silanes Vales, Manos oficio y creación, En: De cartones. El cartón y el papel en el arte popular mexicano, E. Horz de Sotomayor (ed.), México D.F. 2003, pp. 199–264.
• Martínez 1979 – E. Martínez, Instructivo de cartonería, SEP: México D.F. (1979).
• Masuoka 1994 – S. N. Masuoka, En Calavera. The Papier-Mâché Art of the Linares Family, Los Angeles 1994.
• Ramírez Castañeda 2003 – E. Ramírez Castañeda, Lugares y tiempos del papel cartón, En: De cartones. El cartón y el papel en el arte popular mexicano, E. Horz de Sotomayor (ed.), México D.F. 2003, pp.63–198.
• Schechner 2000 – R. Schechner, Przyszłość rytuału, trad. T. Kulikowski, Warszawa 2000.
• Tibol 1998 – R. Tibol, Carmen Caballero, fabricante de muerte, En: Los Judas de Diego Rivera, México 1998, pp.21–24.
• Tibol 1998 – R. Tibol, Cuando los judas no dan color, En: Los Judas de Diego Rivera, México 1998, pp. 25–26.
• Tibol 2007 – R. Tibol, Diego Rivera, luces y sombras, México D.F. 2007.
• Tibol 1998 – M. Turok, Como acercarse a la artesanía, México 1998.
• Judas en Tepito, Mauro Altschuler, México–Argentina, 2007, 45’. Pedro Linares, de: Grandes Maestros del Arte Popular, Conaculta: México.

Identifiers

DOI

10.15804/sal201405

Biblioteka Nauki

2177060