La anunciadora azul de la muerte. De las creencias populares de los Andes Centrales

• Authors: Mirosław Mąka , Elżbieta Jodłowska

Title variants

EN

The Blue Announcer of Death. From the popular beliefs of the Central Andes

PL

Błękitna zwiastunka śmierci. Z wierzeń ludowych środkowych Andów

Abstracts

PL

Opracowanie jest próbą szkicu monograficznego dotyczącego jednej z najpo- pularniejszych wróżb choroby i śmierci w tradycyjnych kulturach ludów an- dyjskich. Wśród wielu znaków interpretowanych jako zapowiedzi zbliżającej się śmierci, postać błękitnej muchy, zwanej w języku keczua chiririnka, należy do szczególnie ważnych, gdyż jej geneza sięga czasów prekolumbijskich, a po- pularność na terenie Andów przewyższa inne znaki o podobnej treści. Do dziś zajmuje ważne miejsce w wierzeniach funeralnych oraz funkcjonuje w różnych formach folkloru, szczególnie w pieśniach. Równocześnie mucha chiririnka bywa często uważana za inkarnację duszy ludzkiej, co znajduje odzwierciedle- nie w ludowych wierzeniach i opowieściach o charakterze mitycznym, zawie- rających wątki tradycyjnej eschatologii indiańskiej. Opracowanie wykorzystu- je źródła etnograficzne oraz bardzo istotne przyczynki do tego tematu zawarte w książkach i opowiadaniach José Marii Arguedasa.

EN

This essay is a monographic draftattempt concerning one of the most widely known omens of disease and death throughout the native Andean cultures. Among many signs, interpreted as approaching death, the figure of bluebottle fly called in Quechan chiririnka has a key position, which extends from pre-Co- lombian times, and its popularity exceeds other similar signs of similar mea- ning. Up to this date, it retains its significance in funerary beliefs and functions in various forms of folklore, especially in songs. At the same time, it is also commonly thought to be an incarnation of human soul, what finds resemblance in folk beliefs and tales of mythic characteristics, including tropes found in in- digenous eschatology. This essay relies on ethnographic sources, and very im- portant contributions to this topic, which can be found in books and essays of José María Arguedas.

Keywords

EN

death omens; bluebottle fl y; chiririnka; soul; Andean folklore; José María Arguedas; funerary beliefs

PL

zapowiedzi śmierci; błękitna mucha; chiririnka; dusza; folklor Andów; wierzenia funeralne; José María Arguedas

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Sztuka Ameryki Łacińskiej
• Year: 2019
• Issue: 9
• Pages: 69-93

Contributors

author

Mirosław Mąka

• Uniwersytet Jagielloński

author

Elżbieta Jodłowska

• Uniwersytet Jagielloński

Identifiers

DOI

10.15804/sal201902

Biblioteka Nauki

1837386