El motivo del conejillo de Indias (cavia porcellus) en la pintura europea de la Edad Moderna

• Authors: Joanna Strzemecka

Title variants

EN

A motif of guinea pigs in European painting of the Early Modern era

PL

Motyw kawii domowych (świnek morskich) w malarstwie europejskim doby nowożytnej

Abstracts

PL

Przedmiotem rozważań niniejszego tekstu jest europejska recepcja motywu świnki morskiej na przykładzie dzieł malarskich z okresu XVI–XVIII wieku. Interpretacja jej znaczenia w dawnej Europie jest o tyle interesująca, że dotyczy zwierzęcia o już ustalonej funkcji kulturowej. Ojczyzną świnki morskiej jest bowiem Ameryka Południowa, gdzie hodowana była dla celów konsumpcyjnych, ale również pełniła ważną rolę społeczną i religijną. Kiedy kawia domowa trafiła do Europy, zmieniła w sposób zasadniczy swoje pierwotne znaczenie. Jako nowe zwierzątko o egzotycznych konotacjach zyskała status cennego okazu fauny i wkrótce stała się niezwykle modnym zwierzęciem hodowlanym wśród wyższych sfer. Ewolucję tę daje się zaobserwować na gruncie sztuki. „Naturalnym środowiskiem” dla kawii stają się przedstawienia o charakterze zoologicznym i naukowym. Początkowo wizerunek świnki morskiej trafia na karty leksykonów, by stamtąd przedostać się do rozbudowanych kompozycji animalistycznych umożliwiających przedstawienie jak największego spektrum różnorodnych gatunków fauny. Perspektywa przyrodoznawcza, która włączyła świnkę do europejskiego bestiarium, wpłynęła znacząco na dalszy rozwój, już samodzielnych, wizerunków zwierzęcia. Rozpowszechniają się one najmocniej na przełomie XVII i XVIII wieku, szczególnie wśród artystów związanych z kręgami dworskimi. Tworzone dla zamożnych kolekcjonerów, przedstawienia te były wyrazem swoistej mody na ten właśnie temat animalistyczny, o czym świadczą wzajemne zapożyczenia wśród malarzy podejmujących się omawianego motywu.

EN

This paper focuses on European reception of the guinea-pig motif on the example of paintings from the 16th to 18th centuries. Interpretation of guinea pig’s significance in early modern Europe is interesting insofar as it concerns an animal with an already established cultural function. The homeland of guinea pig is South America, where it was bred for food but also played an important social and religious role. When it came to Europe, its original meaning fundamentally changed. As a new animal with exotic connotations, it gained the status of a valuable fauna specimen and soon became an extremely fashionable breeding animal among the upper classes. This evolution can be observed in the field of art. Zoological and scientific representations become the “natural habitat” for a guinea pig. Initially, a guinea-pig image appears in lexicons, and then in elaborate animalistic compositions, representing the widest possible spectrum of various fauna. The natural perspective, which included a guinea pig in the European bestiary, significantly influenced further development of, already independent, images of the animal. They became most popular at the turn of the 17th and 18th centuries, especially among artists associated with court circles. Created for wealthy collectors, these depictions reflected a peculiar fashion for this animalistic theme, as evidenced by mutual borrowings among painters taking up the motif in question.

Keywords

EN

guinea pig; European painting; Early modern painting

PL

kawia domowa; świnka morska; malarstwo europejskie

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Sztuka Ameryki Łacińskiej
• Year: 2021
• Issue: 11
• Pages: 79-108

Dates

published

2021

Contributors

author

Joanna Strzemecka

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

• https://orcid.org/000000028281706X

References

• Acosta 2006 [1590] – José de Acosta, Historia natural y moral de las Indias. En que se tratan de las cosas notables del cielo / elementos / metales / plantas y animales dellas y los ritos / y ceremonias / leyes y gobierno de los indios, (ed.) Edmundo O’Gorman, México: Fondo de la Cultura Económica 2006.
• Arriaga 1621 – Pablo José de Arriaga, Extirpacion de la idolatria del Piru.: Dirigido al Rey N.S. en su Real Conseio de Indias. Por el padre Pablo Ioseph de Arriaga de la Compañia de Iesus, Lima: Por Geronymo Contreras Impressor de Libros 1621.
• Biblia de Jerusalén 1999 – Biblia de Jerusalén, nueva edición revisada y aumentada, (eds.) Ángel Ubieta López, Víctor Morla Asensio, Santiago García Rodríguez, Bilbao: Desclée de Brouwer, 1999.
• Cobo 1964 [1653] – Bernabé Cobo, Historia del Nuevo Mundo, (ed.) Francisco Mateos, vol. 1, Madrid: Atlas 1964.
• Gesner 1620 [1551] – Conrad von Gesner 1620 [1551], Historiae animalium. Liber primus. De Quadrupedibus viviparis, editio secunda, Francofurti: In Bibliopolio Henrici Laurentii 1620.
• Salvá 1846 – Vicente Salvá, Nuevo diccionario de la lengua castellana que comprende la última edición íntegra, muy rectificada y mejorada, del publicado por La Academia Española ... / por Vicente Salvá, París: Librería de Don Vicente Salvá 1846.
• Stevens 1706 – John Stevens, A new Spanish and English Dictionary. Collected from the Best Spanish Authors Both Ancient and Modern, London: George Sawbridge 1706.
• Białostocki, Walicki 1955 – Jan Białostocki, Michał Walicki, Malarstwo europejskie w zbiorach polskich. 1300 – 1800, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955.
• Chmielewski 2015 – Filip Chmielewski, O motywie świnki morskiej na obrazach trzech artystów: Giovanniego Agostina.Cassany, Teodora Lubienieckiego i Franza Wernera von Tamma, “Barok”, XXII (44) 2015, pp. 79–102.
• Chudzikowski 1967 – Andrzej Chudzikowski, Malarstwo europejskie. Katalog zbiorów, vol. 1, Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie 1967.
• Cichocki 2015 – Włodzimierz Cichocki et al., Polskie Nazewnictwo Ssaków Świata, Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015.
• Cooper, Eade 2013 – Tarnya Cooper, Jane Eade, Elizabeth & and Her People, London: National Portrait Gallery 2013.
• Dittrich, Dittrich 2004 – Sigrid Dittrich, Lothar Dittrich, Lexikon der Tiersymbole. Tiere als Sinnbilder in der Malerei des 14.-17. Jahrhunderts, Petersberg: Michael Imhof Verlag 2004.
• Dudek Bujarek 2007 – Teresa Dudek Bujarek, Stała ekspozycja sztuki od XIV wieku do dwudziestolecia międzywojennego XX wieku. Przewodnik, Bielsko-Biała: Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej 2007.
• Erlendsdóttir, Martinell, Söhrman 2017 – Erla Erlendsdóttir, Emma Martinell, Ingmar Söhrman (eds.), De América a Europa. Denominaciones de alimentos americanos en las lenguas europeas, Mdrid-Frankfurt am Main: Iberoamericana-Vervuert 2017.
• Gawrycki 2014 – Marcin Florian Gawrycki, Chrystus jada cuy. Latynoamerykańska sztuka kulinarna nie od kuchni, Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego 2014.
• Genaille 2001 – Robert Genaille, Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwo: PWN 2001.
• Hyams 1974 – Edward Hyams, Zwierzęta w służbie człowieka, trad. J. Gliwicz, Warszawa: Wydawnictwo: PWN 1974.
• Katalog Galerii Malarstwa Obcego 1938 – Katalog Galerii Malarstwa Obcego. Muzeum Narodowe w Warszawie, oprac. J. Starzyński, M. Walic¬ki, Warszawa: Muzeum narodowe w Warszawie 1938.
• Kobielus 2002 – Stanisław Kobielus, Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 2002.
• Kolb 2005 – Arianne Faber Kolb, Jan Brueghel the Elder. The entry of the animals into Noah’s Ark, Los Angeles: The J. Paul Getty Museum 2005.
• Lasota-Moskalewska 2005 – Alicja Lasota-Moskalewska, Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2005.
• Lejman 2012 – Beata Lejman, Malarstwo Europy Środkowej XVI – XVIII w. Niemcy, Austria, Czechy, Węgry, Słowacja, Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu 2012.
• Porzio 1989 – Francesco Porzio, La natura morta in Italia, t. 1, Milano: Electa 1989.
• Purc-Stępniak 2007 – Beata Purc-Stępniak, Bogaty świat zwierząt, [en:] Malarstwo flamandzkie doby Rubensa, van Dycka i Jordaensa. 1608 – 1678 (ed.) A. Ziemba, Warszawa: Przedsiebiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita SA, Muzem Narodowe w Warszawie 2007, pp. 211– 233.
• Steinborn 2006 – Bożena Steinborn, Katalog zbiorów malarstwa niderlandzkiego. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu 2006.
• Steinborn 2012 – Bożena Steinborn, Katalog zbiorów malarstwa krajów romańskich, Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu 2012.
• Tomkiewicz 1972 – Władysław Tomkiewicz, Lubieniecki Teodor, [en:] Polski Słownik Biograficzny, t. 17 (ed.) E. Roztworowski, Wrocław 1972.
• Tongiorgi Tomasi, Nygren 1998 – Lucia Tongiorgi Tomasi, Christopher J. Nygren, Animal subjects, [en:] The Dictionary of Art, J. Turner, t. 1, London: Macmillan 1998.
• Walicki 1949 – Michał Walicki, Z dziejów barokowego portretu polskiego, “Rozprawy Komisji Historii Kultury i Sztuki”, (1), 1949, pp. 196–230.
• Walicki 1961 – Michał Walicki, Lubienieccy, Warszawa: Wydawnictwo “Arkady”, 1961.
• Wołoszyn 2011 – Janusz Z. Wołoszyn, Kulinarna selekcja, czyli o tym, jak świnka morska nie trafiła do światowego menu, “Przegląd Historyczny” (102) 2011, pp. 637–659.
• Zendt 2010 – Christina Zendt, Marcos Zapata’s Last Supper. A Feast of European Religion and Andean Culture, “Gastronomica” (4) 2010, pp. 9–11.

Identifiers

DOI

10.15804/sal202103

Biblioteka Nauki

2038076