Distinción, elegancia y luto en la moda virreinal: el uso de la indumentaria negra

• Authors: Emma Patricia Victorio Cánovas

Title variants

EN

Distinction, elegance and mourning in vice-royal fashion: the use of black clothing

PL

Dystynkcja, elegancja i żałoba w modzie wicekrólewskiej: wykorzystanie ubioru w czarnym kolorze

Abstracts

PL

Od czasów starożytnych używanie czarnego stroju jako znaku żałoby po stracie bliskiej osoby kojarzy się z nocą i ciemnością, a także ze strachem przed nieznanym i śmiercią. Chociaż nie ma ciągłej linii dotyczącej stosowania czerni na znak żałoby, w przypadku Hiszpanii i jej zamorskich królestw jej użycie jest bezpośrednio związane z ogłoszeniem Pragmática de luto y cera (1502) po śmierci niemowlęcia Juana de Castilla w 1497 roku, syna katolickich monarchów. W tekście odnajdujemy nakaz surowości w odprawianiu pogrzebów, a pragmatyczne zasady pozostawały w mocy aż do jej modyfikacji przez Radę w Toledo za panowania Filipa V, w pierwszej tercji XVIII wieku. Ponadto od czasów panowania Filipa II w połowie XVI wieku ubieranie się „po hiszpańsku”, czyli na czarno, stało się synonimem prestiżu i elegancji, ponieważ król zaadoptował czerń do swojej garderoby i uczynił z niej kolor dworu oraz symbol władzy i chwały. Bardzo cenione stało się drewno palo de Campeche, ponieważ pozwalało na wytworzenie intensywnego i trwałego czarnego barwnika, co nie było osiągalne przy użyciu ówczesnych europejskich technik farbowania. Wykorzystanie czarnych ubrań rozprzestrzeniło się z Hiszpanii i miało znaczący wpływ na modę zarówno w Europie, jak i w Ameryce. Używanie czarnej odzieży było podyktowane względami ekonomicznymi, politycznymi i społecznymi. W prezentowanym artykule zostały ukazane konteksty znaczeń przypisywanych czarnym strojom w Wicekrólestwie Peru.

EN

Since ancient times, the wear of black garments as a sign of mourning for the loss of a loved one has been related to night and darkness, and also to the fear of the unknown and death. Although there is no continuous line about the use of black to demonstrate mourning, in the case of Spain and its overseas kingdoms, its use is directly related to the promulgation of the “Pragmatic of mourning and wax” (1502), following the death of the prince Juan de Castilla in 1497, son of the Catholic Monarchs, which prescribed austerity in the celebration of funerals. This pragmatic was in force until it was modified by the Council of Toledo during the reign of Felipe V, in the first third of the 18th century. In addition, since the reign of Philip II, in the mid-sixteenth century, dressing “Spanish style”, that is, in black, became synonymous with prestige and elegance, since the king adopted black for his closet and turned it into the color of the court and a symbol of power and glory, thanks to the arrival in Spain of the Campeche wood, originally from the Yucatan peninsula, and its commercial monopoly. The palo de Campeche was highly valued because it produces an intense and stable black dye, characteristics that had not been achieved with the European dyeing techniques of the time. The use of black clothing spread from Spain and significantly affected fashion in both Europe and America. As can be seen, the implications of wearing black garments have been economic, political, and social. The paper seeks to demonstrate the importance attributed to black clothing in two different contexts in the viceroyalty of Peru.

Keywords

EN

traditional clothing; colonial period; Lima; Viceroyalty of Peru; mourning

PL

tradycyjny strój; okres kolonialny; Lima; Wicekrólestwo Peru; żałoba

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Sztuka Ameryki Łacińskiej
• Year: 2022
• Issue: 12
• Pages: 149-172

Dates

published

2022

Contributors

author

Emma Patricia Victorio Cánovas

• Departamento Académico de Arte Universidad Nacional Mayor de San Marcos

• https://orcid.org/000000029733372X

References

• Corominas 1987 – Joan Corominas, Breve Diccionario Etimológico de la lengua Castellana. Madrid: Editorial Gredos, S. A. 1987.
• Cruz Amenábar 1998 – Isabel Cruz Amenábar, La muerte. Transfiguración de la vida. Serie Arte y Sociedad en Chile 1650–1820. Santiago: Ediciones Universidad Católica de Chile, 1998.
• Estabridis 2021 – Ricardo Estabridis, La vida de San Agustín en la pintura cusqueña del siglo XVIII. De lo profano a lo sagrado. Lima: Fondo Editorial de la Universidad Nacional Mayor de San Marcos / Orden de San Agustín: Provincia de nuestra Señora de la Gracia del Perú 2021.
• Faci Lacasta 1985 – Javier Faci Lacasta, Pedro el venerable y San Bernardo: reflexiones sobre una polémica, “Studia historica. Historia medieval”, 3 (1985), pp. 145–156.
• Ferrer 1999 – Eulalio Ferrer, Los lenguajes del color, México: Fondo de Cultura Económica. 1999.
• Fogg, Steele 29017 [2013] – Marnie Fogg, Valerie Steele, Moda. Toda la historia. Barcelona: Blume, 2017 [2013].
• Heller 2013 – Eva Heller, Psicología del color. Cómo actúan los colores sobre los sentimientos y la razón, trad. Joaquín Chamorro Mielke. Barcelona: Editorial Gustavo Gili, SL. 2013.
• Nogales Rincón 2016 – David Nogales Rincón, El color negro: luto y magnificencia en la Corona de Castilla (siglos XIII-XV), “Medievalismo”, 26 (2016), pp. 221–245.
• O’Hara 1999 – Goargina O’Hara, Diccionario de la moda y de los diseñadores, Italia: Ediciones Destino, Thames and Hudson, 1999.
• Pérez Muncunill 2020 – Patricia Pérez Muncunill, La mujer en el Gades Julio-Claudio. Una aproximación de género a la vida y el papel femenino romano. Trabajo de fin de Máster en Patrimonio, Arqueología e Historia marítima. Universidad de Cádiz: Facultad de Filosofía y Letras.
• Roca 2018 – Facundo Roca, Las mujeres ante la muerte: Luto, llanto y poder en el Buenos Aires colonial, en: Mabel Campagnoli (ed.) V Jornadas CINIG de Estudios de Género y Feminismos, 10 y 12 de julio de 2018, Ensenada, Argentina. Desarmar las violencias, crear las resistencias, Ensenada: Universidad Nacional de La Plata. Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación. Centro Interdisciplinario de Investigaciones en Género. Memoria Académica, 2018, pp. 1–12.
• Ortíz 1999 – Alicia Sánchez Ortíz, El color: símbolo de poder y orden social. Apuntes para una historia de las apariencias en Europa, en: Espacio, Tiempo y forma, Serie IV, Historia Moderna. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia, 12 (1999), pp. 321–354.
• St Clair 2017 – Kassia St Clair, Las vidas secretas del color, trad. Helena Álvarez de la Miyar, Barcelona: Indicios, 2017.
• Steele 2018. – Valerie Steele, Fashion Theory. Hacia una teoría cultural de la moda, trad. Lilia Mosconi, Buenos Aires: Ampersand, 2018.
• Villegas 2020 – Pascale, Villegas, El inicio de la explotación del palo de tinte en Yucatán a cargo de Marcos de Ayala Trujeque, siglo XVI, “Temas Americanistas”, 44, junio 2020, pp. 318–333.

Identifiers

DOI

10.15804/sal202206

Biblioteka Nauki

2205008