Samospaleńcy jako nowy ruch społeczny? Próba systematyzacji zjawiska w ujęciu integralnym i systemowym

• Authors: Marcin Wałdoch

Title variants

EN

Self-immolators as a new social movement? An attempt to systemize phenomenon in integral and system conceptualization

Abstracts

PL

Do aktów samospalenia dochodzi od tysięcy lat, a zjawisko swoje najsilniejsze ognisko posiada w Azji. Globalizacja i unifikacja sprzyjają błyskawicznemu przekazywaniu informacji. Do samospaleń dochodzi również poza systemem, wobec którego samospaleniec występuje w formie protestu, o czym może dowiedzieć się opinia publiczna na świecie i w systemie, którego protest dotyczy. Wbrew obiegowym opiniom, samospaleń dokonuje się przede wszystkim z przyczyn politycznych i społecznych, głęboko altruistycznych, a nie jak to proponują rozumieć przedstawiciele reżimów niedemokratycznych z powodu chorób psychicznych i społecznego niedostosowania ofiar. Zjawisko samospaleń z przyczyn politycznych zasługuje na systematyczną obserwację i analizę ze strony przedstawicieli nauk o polityce, gdyż podobnie jak miało to miejsce w Tunezji (2010), samospalenie może być znakiem głębokich przemian politycznych na obszarze wielu państw. Samospalenia wywoływane są przez rządzących i posiadających władzę w różnych wymiarach życia poprzez łamanie praw człowieka.

EN

In this paper an author highlight that political self-immolation has been occurring for nearly two thousand years and the main center of this phenomenon is in Asia. Unification of attitudes and globalization are factors that in a flash spread information around the world. This means that about self-immolation everyone, potentially, know in a minute after it occur. Against common knowledge self-immolation are done because of socio-political reasons, deeply altruistic and not because of psychological reasons or unadjustedness of self-immolators as proposed by representatives of nondemocratic regimes. Self-immolation phenomenon is worth of permanent observation by political scientists as they may lead to political changes of great importance as it was in Tunisia (2010). Those who have power and authority by breaking human rights are responsible for self-immolation acts.

Keywords

PL

samospalenie; analiza systemowa; nowe ruchy społeczne; globalizacja; prawa człowieka

EN

self-immolation; system analysis; social movements; globalization; human rights

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Świat Idei i Polityki
• Year: 2017
• Issue: 16
• Pages: 123-150

Dates

published

2017

Contributors

author

Marcin Wałdoch

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Ahmadi A., Mohammadi R., Schwebel D. C., Yeganeh N., Sourosh A.,Bazargan-Hejazi S, Familial Risk Factors for Self-Immolation: A Case-Control Study, “Journal of Women’s Health” 2009, vol. 18.
• Bielawski K., Samospalenia Tybetańczyków – już terroryzm czy jeszcze nie?, „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku. Holistyczna ocen bezpieczeństwa: aspekt współczesny” 2014, nr 31.
• Bielik-Robson A., Czy spełnią się nadzieje Piotra Szczęsnego i Polacy w końcu się przebudzą? „WysokieObcasy.pl” 10 listopada 2017, http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,100865,22618634,czy-spelnia-sie-nadzieje-piotra-szczesnego-i-polacy-w-koncu.html?disableRedirects=true, 04.12.2017.
• Biggs M., Dying Without Killing: Self-Immolation 1963 – 2002, [w:] Making Sense of Suicide Mission, red. D. Gambetta, Oxford 2005.
• Buksiński T., Demokracja jako ideologia, „Filio-Sofia” 2016, nr 35.
• Borders W., Sands dies in Northern Ireland jail on the 66th day of hunger strike, “The New York Times” 5 maja 1989 (on-line), http://www.nytimes.com/1981/05/05/world/sands-dies-in-northern-ireland-jail-on-the-66th-day-of-hunger-strike.html, 10.12.2017.
• Chodubski A., Wstęp do badań politologicznych, Gdańsk 2006.
• Dziubka K., Ponowoczesny człowiek publiczny i jego markery mentalno – kulturowe, „Filo-Sofija” 2014, nr 24/(1).
• Dramat w sądzie w Poznaniu. Podpalił się na rozprawie, „Fakt” 9 marca 2016 (on-line), http://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/poznan/mezczyzna-podpalil-sie-w-sadzie-nie-spodobal-mu-sie-wyrok/54yj8em, 04.12.2017.
• Drygas M., Usłyszcie mój krzyk, 1991, https://www.youtube.com/watch?v=S9pBu5rffAA, 11.12.2017.
• Encyklopedia PWN (on-line), https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/samospalenie.html, 11.12.2017.
• Facebook censored Tibet self-immolation video to eye China market?, “Tibetian Review” 2015, January-February.
• Facts about the self-immolations in Tibetan Areas of Ngapa (on-line), https://www.youtube.com/watch?v=ID1hI528-hA, 12.12.2017.
• Freedom in the World 2018, https://freedomhouse.org/report/freedom-world/freedom-world-2018, 08.02.2018.
• Fukuyama F., Historia ładu politycznego. Od czasów przedludzkich do rewolucji francuskiej, przeł. N. Radomski, Poznań 2012.
• Fukuyama F., Koniec historii i ostatni człowiek, przeł. T. Bieroń, M. Wichrowski, Kraków 2017.
• Gov’ts ask China to address Tibet situation at UN Human Rights Council, “Tibetian Review” 2012, lipiec-wrzesień.
• Gumowska A., Tata się podpalił, „Newsweek” 2013 (on-line), http://www.newsweek.pl/polska/tata-sie-podpalil,105843,1,1.html, 06.12.2017.
• Gwiazda A., Nierozwiązany problem nierówności, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2015, nr 2/(42).
• Holland A., Burning Bush, zwiastun HBO (on-oline), https://www.youtube.com/watch?v=ZlvshoNsY7g&t=45s, 19.12.2017.
• Hołyst B., Suicydologia, Warszawa 2012.
• Kapsa I., Nowe ruchy społeczne I ich wpływ na funkcjonowanie systemów politycznych, [w:] Uczestnictwo polityczne w ujęciu teoretycznym i praktycznym, red. K. Kamińska-Korolczuk, M. Mielewczyk, R. Ożarowski, Gdańsk 2017.
• Khushkadamowa K. O., Women’s Self-Immolation as a Social Phenomenon, “Sociological Research” 2010, vol. 49.
• Klementewicz T., Stawka większa niż rynek. U źródeł stagnacji kapitalizmu bez granic, Warszawa 2015.
• Langer T., Amerykańska wersja analizy systemowej w nauce o państwie, Warszawa 1977.
• Laska A., Teoria polityki: próba ujęcia integralnego, Bydgoszcz 2017.
• Life in flames: The story behind Tibetan self-immolation (on-line) https://www.youtube.com/watch?v=dQqqk2JLfmQ, 12.12.2017.
• Ławnicki T., Efekt Wertera. »To jeszcze nie plaga, ale już się zaczyna«. Można przypuszczać, że samobójstw będzie teraz więcej, „na:Temat” 8 listopada 2017 (on-line), http://natemat.pl/222319,to-jeszcze-nie-plaga-ale-juz-sie-zaczyna-mozna-przypuszczac-ze-samobojstw-bedzie-teraz-wiecej, 06.12.2017.
• Makley C., The Sociopolitical lives of dead bodies: Tibetan self-immlation protest as mass media, “Cultural Anthropology”, vol. 30, issue 3.
• mz, Samospalenie przed sądem?, „chojnice24.pl” 4 listopada 2013 (on-line), http://chojnice24.pl/artykul/16890/samopodpalenie-przed-sadem/, 14.12.2017.
• Nowy Testament: Ewangelia według św. Mateusza, Mt 27 (on-line), http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=363&slowa=judasz, 13.12.2017.
• Oddał księdzu kluczyki do auta i spalił się przed kościołem, ”Fakt” 4 marca 2015 (on-line), http://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/parafianin-spalil-sie-pod-kosciolem/zz6p06g, 01.12.2017.
• Oser (Tsering Woeser), Tybet płonie, przeł. A Kozieł, Warszawa 2017.
• Park B., Sociopolitical context of self-immolations in Vietnam and South Korea, “Archives of Suicide Research” 2004, nr 8.
• Piketty T., Kapitał w XXI wieku, przeł. A. Bilik, Warszawa 2015.
• Płachciak A., Sena koncepcja rozwoju jako wolności a idea »sustainable development«, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2010, vol. 13, nr 1.
• Political Self-Immolation, https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_political_self-immolations, 17.12.2018.
• Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2009 r., sygn. II FZ 459/09.
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.
• Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym. System Prawa Karnego, t. 10, red. J. Warylewski, Warszawa 2016.
• Pyza M., Ludzie już tego nie wytrzymują. Pięć pytań do Andrzeja Żydka, który podpalił się w 2011 r. przed kancelarią premiera, „WPolityce.pl”, https://wpolityce.pl/polityka/159660-ludzie-juz-tego-nie-wytrzymuja-piec-pytan-do-andrzeja-zydka-ktory-podpalil-sie-w-2011-r-przed-kancelaria-premiera, 01.12.2017.
• Ryszard Siwiec samospalenie 8 września 1968, https://www.youtube.com/watch?v=IhjRS9PWBwk, 11.12.2017.
• Sam podpalił się pod sklepem w Chojnicach, zmarł w szpitalu, „Fakt” 17 kwietnia 2016 (on-line), http://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/trojmiasto/chojnice-29-latek-podpalil-sie-przed-sklepem/gy1pgk1, 04.12.2017.
• Samospalenie Siwca przeszło niezauważone, „dziennik.pl” 8 września 2008, http://wiadomosci.dziennik.pl/opinie/artykuly/79808,samospalenie-siwca-przeszlo-niezauwazone.html, 11.12.2017.
• Shemesh Y., Suicide in the Bible, “Jewish Bible Quartely” 2009, vol. 37, nr 3.
• Sowa A. L., Historia polityczna Polski 1944 – 1991, Kraków 2011.
• Symbol zdradzonego pokolenia, 19 stycznia 2017, https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/763130,Jan-Palach-symbol-zdradzonego-pokolenia, 12.12.2017.
• Top Australian MPs voice strong support for Tibet issue, “Tibetan Review” 2012, lipiec-wrzesień.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie uczczenia pamięci Ryszarda Siwca z dnia 6 marca 2009 r.
• Ulicka G., Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw, Warszawa 1993.
• US asks China to address monks’ self-immolation causes, “Tibetan Review” 2011, październik.
• Verini J., A terrible act of reason: when did the self-immolation become the paramount form of protest?, “The New Yorker”16 maja 2012.
• Vijayakumar L., Indian research on suicide, “Indian J. Psychiatry” 2010, nr 52.
• Wałdoch M., Dociekliwi jako nowy ruch społeczny: aspekty polityczne prawa dostępu do informacji publicznej w Nowej Zelandii, „Politeja” 2017, nr 48.
• Watson I., Karadsheh J., The Tunisian fruit seller who kickstarted Arab uprising, CNN 22 marca 2011.
• Wildstein B., Samospalenie Andrzeja Żydka, „Rzeczpospolita” 26 września 2011 (on-line), http://www.rp.pl/artykul/723012-Samospalenie-Andrzeja-Zydka---Bronislaw-Wildstein.html, 14.12.2017.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI Wydział Cywilny z dnia 13 marca 2017, sygn.VI ACa 1405/15, www.orzeczenia.ms.gov.pl, 11.12.2017.
• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 marca 2017 r., sygn. II OSK 1926/15.
• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Białymstoku z dnia 19 stycznia 2016 r., sygn. II SA/Bk 627/15.

Identifiers

DOI

10.15804/siip201707

Biblioteka Nauki

2195062