Katolicka moralność małżeńsko-rodzinna w ocenie młodzieży szkolnej

• Authors: Janusz Mariański

Title variants

EN

Catholic Marital and Family Morality in the View of School Youth

Abstracts

PL

Autor analizuje kilka kwestii związanych z szeroko rozumianą seksualnością człowieka postrzeganą w perspektywie wartości i norm prorodzinnych o proweniencji katolickiej. W badaniach socjologicznych, których wyniki są omawiane w niniejszym artykule młodzież szkół średnich ustosunkowała się do wybranych postaw i zachowań negatywnie ocenianych w katolickiej etyce małżeńsko-rodzinnej, jak: współżycie seksualne przed ślubem kościelnym, stosowanie środków antykoncepcyjnych, niewierność małżeńska, rozwody i przerywanie ciąży. Zmiany, jakie dokonują się w sferze intymności, są bardzo wyraźne. Znaczna część młodych Polek i Polaków znajduje się w sytuacji dysonansowo-stresowej. Nie ma zgodności pomiędzy osobiście uznawanym i praktykowanym systemem wartości a systemem wartości wynikającym z religii. Część katolików żyje według reguł i norm, które nie mają legitymizacji w religii katolickiej. Trzeba jednak podkreślić, że socjologowie o orientacji empirycznej częściej interesują się kwestionowaniem i przekraczaniem norm moralnych niż ich treścią czy uznaniem społecznym i zbyt pospiesznie mówią o permisywizmie i relatywizmie moralnym.

EN

The author analyses several issues related to the broadly understood human sexuality perceived in the perspective of pro-family values and norms of Catholic provenance. In sociological research, the results of which are discussed in this article, high school students responded to selected attitudes and behaviours negatively evaluated in Catholic marital and family ethics, such as: sexual intercourse before church marriage, use of contraceptives, marital infidelity, divorce, and abortion. The changes taking place in the sphere of intimacy are clear. A significant part of young Poles is in a dissonant-stressful situation. There is no correspondence between a personally recognised and practiced value system and a value system derived from religion. Some Catholics live according to rules and norms that have no legitimacy in the Catholic religion. However, it should be emphasized that sociologists with an empirical orientation are more interested in questioning and transgressing moral norms than in their content or social recognition, and they speak too hastily about permissiveness and moral relativism.

Keywords

EN

school youth; family; Catholic marital and family morality; moral relativism

PL

młodzież szkolna; rodzina; katolicka moralność małżeńsko-rodzinna; relatywizm moralny

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Viae Educationis
• Year: 2022
• Issue: 3
• Pages: 25-42

Dates

published

2022

Contributors

author

Janusz Mariański

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000206208000

References

• Baniak, J. (2016). Małżeństwo i rodzina w wyobrażeniach i ocenach młodzieży licealnej i akademickiej. Między konformizmem i kontestacją. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Baniak, J. (2022). Religijność i moralność młodzieży polskiej w latach 1956–2018 na tle przemian cywilizacyjnych i społecznych. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM.
• Biernat, T., Dyczewski, L., Sobierajski, P., Szulich-Kałuża, J. (2007). Wyobrażenia młodzieży w Polsce o małżeństwie. Paedagogia Christiana, 1.
• Boguszewski, R. (2014). (Nie)religijna moralność katolików w Polsce. Zeszyty Naukowe KUL, 1.
• Boguszewski, R. (2015). Religia a życie codzienne, czyli m.in. o wyzwaniach dla Kościoła katolickiego w Polsce. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, 4.
• Boguszewski, R. (2021). Stosunek Polaków do wybranych zjawisk i zachowań kontrowersyjnych moralnie. Komunikat z badań CBOS, 165.
• Boguszewski, R., Feliksiak, M., Gwiazda, M., Kalka, J. (2014). Młodzież o sobie: wartości, obyczajowość, grupy odniesienia. W: M. Grabowska, J. Kalka (red.). Młodzież 2013. Opinie i Diagnozy nr 28. CBOS.
• Cyrułowski, R. (2005). Religijność młodzieży ponadgimnazjalnej (raport z badań socjologicznych we Włocławku). Ateneum Kapłańskie, 2(576).
• Czapka, E. (2015). Życie seksualne. W: Z. Kawczyńska-Butrym, M. Butrym, E. Czapka (red.), Studenci lubelskich uczelni. Zachowania związane z ryzykiem zdrowotnym 20 lat później. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Dubis, M. (2017). Rodzina jako wartość i płaszczyzna transformacji wartości. W: B. Szluz (red.), Obraz współczesnej rodziny. Teoria i badania. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Giddens, A. (2004). Socjologia. Tłum. A. Szulżycka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Giddens, A. [współpraca Ph.W. Sutton]. (2012). Socjologia. Tłum. O. Sara, A. Szulżycka, P. Tomanek. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Grzybek, G. (2006). Etos małżeństwa a wychowanie. W: W. Korzeniowska, U. Szuścik (red.), Historia i współczesność. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Gwiazda, M. (2004). Postawy młodzieży wobec kontaktów seksualnych. W: B. Badora (red.), Młodzież 2003. Opinie i Diagnozy nr 2. CBOS.
• Gwiazda, M. (2016a). Młodzież i seks. W: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. CBOS.
• Gwiazda, M. (2016b). Stosunek do aborcji. W: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. CBOS.
• Holt, J. (2021). Idee, które zmieniły świat. Od Einsteina i Gödla po Turinga i Dawkinsa. Tłum. T. Lanczewski. Copernicus Center Press.
• Jędrzejko, M., Moczuk, E., Szwedzik, A. (2022). Razem? Tak. Ślub? Niekoniecznie. Wydawnictwo Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim.
• Kawalec, I. (2019). Stosunek do aborcji. W: M. Grabowska, M. Gwiazda (red.), Młodzież 2018. Opinie i Diagnozy nr 43. CBOS.
• Kawalec, I. (2022). Stosunek do aborcji. W: M. Grabowska, M. Gwiazda (red.), Młodzież 2021. Diagnozy i Opinie, nr 49. CBOS.
• Kaźmierska, K. (2018). Młodzież archidiecezji łódzkiej. Szkic do portretu. Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
• Korczyński, T. (2015). Polska młodzież o rodzinie, wartościach i własnej religijności. Analiza socjologiczna w paradygmacie socjologii wiedzy. W: J. Zimny (red.), Podstawy prawno-teologiczne. Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli. Katedra Pedagogiki Katolickiej.
• Machaj, I., Mariański, J. (2016). Społeczne konteksty przemian wartości. W: G. Skąpska, M.S. Szczepański, Ż. Stasieniuk (red.), Co po kryzysie? Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
• Mariański, J. (2008). Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych. Wydawnictwo KUL.
• Mariański, J. (2012). Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży maturalnej – stabilność i zmiana. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mariański, J. (2018a). Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988–1998–2005– 2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych). Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mariański, J. (2018b). Więzi rodzinne w opinii maturzystów puławskich (1994–2009–2016). W: D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek (red.), W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego, t. IV. Wydawnictwo ARKA.
• Mariański, J. (2022). Wartości moralne w świadomości maturzystów puławskich. Raport z badań socjologicznych zrealizowanych w latach 1994–2021. Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie.
• Marody, M. (2014). Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Nowak, B.M., Banasiak, A., Górnicka, B., Zajęcka, B. (2019). Zagrożenia życia rodzinnego w ocenie badanej młodzieży. W: R. Bera, S.M. Kwiatkowski (red.), Młodzież wobec współczesnych zagrożeń w życiu społecznym. Wyznawania dla pedagogiki bezpieczeństwa. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Rola, M. (2016). Wartości moralne w świadomości maturzystów lubelskich. Studium socjologiczne. Drukarnia Standruk.
• Romanowicz, W. (2017). Stosunek maturzystów Południowego Podlasia do religii, moralności i ekumenizmu. Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej.
• Rozpędowski, P. (2022). Kościół wspólnotą osób wierzących w percepcji młodzieży. Studium teologicznopastoralne na podstawie badań maturzystów archidiecezji wrocławskiej (mps pracy doktorskiej).
• Skoczylas, K. (2011). Wartości młodych katolików regionu konińskiego. Studium katechetyczno-pastoralne na przykładzie wybranych szkół ponadgimnazjalnych regionu konińskiego. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Skoczylas, K. (2015). Młodzież wiejska Kujaw Wschodnich wobec wybranych wartości moralnych. Ateneum Kapłańskie, 3(637).
• Slany, K. (2007). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego. W: A. Kojder (red.), Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, Wydawnictwo WAM; Komitet Socjologii PAN.
• Sobczak, S. (2009). Młodzież wobec stopnia akceptacji norm prawnych i moralnych. W: D. Walczak-Duraj (red.), Wartości i postawy młodzież polskiej. T. 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Sroczyńska, M. (2018). Delegitymizacja religijnego wymiaru intymności małżeńsko-rodzinnej w ocenie młodzieży studiującej. W: S.H. Zaręba, M. Za rzecki (red.), Między konstrukcją i dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988–1998–2005–2017. Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
• Sroczyńska, M. (2020). Deligimitization of religions dimension of marital and family intimacy in studentsʼ W: S.H. Zaręba, M. Zarzecki (eds.), Between Construction and Deconstruction of the Universes of Meaning. Research into the Religiosity of Academic Youth in the Years 1988–1998–2005–2017. Peter Lang.
• Štefaňak, O. (2013). Wartości moralne maturzystów słowackich. Na przykładzie diecezji spiskiej. Wydawnictwo Norbertinum.
• Szauer, R. (2015). Syndrom 191 – fenomen rekolekcji halowych. Natura i specyfika rekolekcji halowych dla młodzieży szkół średnich w Koszalinie. Socjologiczna analiza zjawiska, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, 4.
• Szlendak, T. (2004). Religia i obyczaje seksualne młodzieży w kulturze konsumpcyjnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Świątkiewicz, W. (2016). Wartości rodzinne i religijne we współczesnej kulturze polskiej. W: G. Skąpska, M.S. Szczepański, Ż. Stasieniuk, Co po kryzysie? Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
• Święs, K. (2013). Kondycja religijno-moralna młodzieży. Stan obecny i perspektywy na przyszłość. W: J. Siewiora (red.), Dezintegracja rodziny. Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
• Zaremba, B. (2008). Rodzina – czy jest jeszcze wartością dla młodzieży? W: W. Muszyński, E. Sikora (red.), Miłość, wierność i uczciwość na rozstajach współczesności. Kształty rodziny współczesnej. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Zaręba, S.H. (2005). Empiryczny obraz moralnych opinii młodzieży Warszawy. W: W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba (red.). Młodzież Warszawy – pokolenie pontyfikatu Jana Pawła II. Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
• Zaręba, S.H. (2009). Identyfikacje religijne i dylematy moralne uczniów i studentów w Polsce. Collectanea Theologica, 2.
• Zemło, M. (2016). Wartości i normy uczniów szkół ponadpodstawowych białostockich placówek. W: J. Mantur (red.), Styl życia młodzieży Białegostoku. Raport. Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku.
• Zemło, M. (2017). Moralność małżeńsko-rodzinna w opinii uczniów szkół ponadpodstawowych. Zeszyty Naukowe WSNS, 1.
• Zemło, M. (2019). Stosunek uczniów szkół białostockich do wybranych norm moralno-obyczajowych. W: J. Mantur (red.), Styl życia młodzieży Białegostoku (raport). Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku.

Identifiers

DOI

10.15804/ve.2022.03.03

Biblioteka Nauki

16625412