Międzykulturowy intersemiotyczny transfer komizmu powieść Ericha Kastnera «35 maja albo Jak Konrad pojechał konno do mórz południowych» w opracowaniu graficznym Bohdana Butenki.

• Authors: Joanna FRUŻYŃSKA

Title variants

DE

Interkultureller und intersemiotischer Humortransfer. Erich Kästners Kinderroman «Der 35. Mai oder Konrad reitet in die Südsee» und dessen Grafikdesign von Bohdan Butenko

EN

Intercultural and intersemiotic transfer of humor. The children novel by Erich Kästner «The 35thof May or Conrad’s Ride to the South Seas» in the graphic design of Bohdan Butenko

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest analiza szaty graficznej powieści Ericha Kästnera 35 maja albo Jak Konrad pojechał konno do mórz południowych w wydaniach Naszej Księgarni z lat 1957–2008. Polska edycja utworu, zilustrowana przez wybitnego przedstawiciela Polskiej Szkoły Ilustracji, Bohdana Butenkę, ma cechy książki obrazkowej i odznacza się wszechstronnością opracowania, obejmującego typografię i przestrzenną „architekturę” książki. Szata graficzna książki, traktowana jak forma przekładu intersemiotycznego, jest analizowana pod kątem związków z charakterystycznym dla twórczości Kästnera komizmem, który jest obecny zarówno w tekście literackim, jak i w ilustracjach w kilku typowych postaciach: portretu-karykatury, karnawałowego obrazu „świata na opak”, subtelnej parodii i satyry.

EN

The subject of the presented paper is the analysis of the graphic design of the novel The 35th of May or Conrad’s Ride to the South Seas by Erich Kästner, edited by Nasza Księgarnia publishing house in the period 1957-2008. The Polish edition of the book, illustrated by an eminent representative of the Polish School of illustration, Bohdan Butenko, has the features of a picture book. It is characterized by the versatility of the project, including typography and book “architecture". The graphic layout of the book, examined as a form of intersemiotic translation, is analyzed in terms of humor, which is present in both the literary text and illustrations in several typical figures: caricature, carnivalesque "world upside down", subtle parody and satire.

DE

Zusammenfassung Ziel des Artikels ist die Analyse des Grafikdesigns von Erich Kästners Kinderroman Der 35. Mai oder Konrad reitet in die Südsee in den Ausgaben des Verlages „Nasza Księgarnia“ von 1957-2008. Die polnische Ausgabe, illustriert von Bohdan Butenko, einem herausragenden Vertreter der polnischen Illustrationsschule, hat Eigenschaften eines Bilderbuches und zeichnet sich durch Vielseitigkeit des Designs aus, mit typographischen und bucharchitektonischen Elementen. Analysiert wird das als Intermedialitätsform betrachtete Grafik-Layout des Buches im Hinblick auf dessen Zusammenhang mit dem für Kästners Schaffen bezeichnenden Humor, der sowohl im literarischen Text als auch in den Illustrationen auf mehrere typische Arten vorhanden ist, wie z. B. in Karikaturporträts, der Karnavalsabbildung „der Verkehrten Welt“ oder dezenter Ironie und Satire.

Keywords

PL

książka obrazkowa; ilustracja; komizm; karykatura; parodia; książka obrazkowa; ilustracja; komizm; karykatura; parodia

DE

Bilderbuch; Illustration; Humor; Karikatur; Ironie

EN

picture book; illustration; comic; caricature; irony

• Publisher: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Transfer. Reception studies
• Year: 2018
• Volume: 3

Dates

published

2018-10-05

Contributors

author

Joanna FRUŻYŃSKA

References

• Artyści polskiej książki. 50 lat konkursu Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, red. K. Iwanicka, Polskie Towarzystwo Wydawców Książek, Warszawa 2009.
• Bachtin M.M., Twórczość Franciszka Rabelais’ego a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przeł. A. i A. Goreniowie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.
• Cackowska M., Współczesna książka obrazkowa – pojęcie, typologia, badania, teorie, konteksty, dyskursy, [w:] Książka obrazkowa. Wprowadzenie, red. M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, Instytut Kultury Popularnej, Poznań 2017, s. 11–48.
• Cackowska M., Wincencjusz-Patyna A., Polska Szkoła Książki Obrazkowej, projekt i opracowanie graficzne Grażka Lange, Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk 2017.
• Dziechcińska H., Karykatura i pamflet jako jej odmiana, [w:] eadem, W krzywym zwierciadle. O karykaturze i pamflecie czasów renesansu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 34–63.
• Dzieci są bardzo dokładne. Z Bohdanem Butenką rozmawia Sebastian Frąckiewicz, [w:] S. Frąckiewicz, Ten łokieć źle się zgina. Rozmowy o ilustracji, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017, s. 87–100.
• Dziemidok B., O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.
• Eco U., Historia krain i miejsc legendarnych, przeł. T. Kwiecień, Rebis, Poznań 2013. Hejmej A., Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe, Universitas, Kraków 2013, s. 368.
• Kästner E., 35 maja albo Jak Konrad pojechał konno do mórz południowych, przeł. S. Baczyńska, Nasza Księgarnia, Warszawa 1957.
• Kästner E., 35 maja albo Jak Konrad pojechał konno do mórz południowych, przeł. S. Baczyńska, Nasza Księgarnia, Warszawa 1986.
• Kästner E., 35 maja albo Jak Konrad pojechał konno do mórz południowych, przeł. S. Baczyńska, Świat Książki, Warszawa 1996.
• Kästner E., 35 maja albo Jak Konrad pojechał konno do mórz południowych, przeł. S. Baczyńska, Nasza Księgarnia, Warszawa 2008.
• Kästner E., Der 35. Mai, [w:] idem, Kästner für Kinder, Atrium Verlag, Zürich 1985, s. 351–447.
• Kästner Erich [hasło:], [w:] Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży, red. K. Kuliczkowska i B. Tylicka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984, s. 172–172.
• Kowal G., Niemiecka recepcja Janusza Korczaka, „Transfer. Reception Studies” 2016, t. 1: Cyrkulacja literatury niemieckojęzycznej i polskiej w XXI wieku, red. J. Ławnikowska-Koper, A. Majkiewicz, A. Szyndler, s. 209–233; http://dx.doi.org/10.16926/trs.2016.01.11.
• Joosen V., [hasło:] Erich Kästner, [w:] The Oxford Encyklopedia of Children’s Literature, red. Jack Zipes, t. 2 (DUBO-LOWR), Oxford University Press, Oxford 2006, s. 347–349.
• Propp W.J., O komizmie i śmiechu, przeł. P.M.E. Knyż, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2016.
• Szewczyk G.B., Literatura – kultura – dialog. Problemy i dylematy współczesnej komparatystyki literackiej, „Transfer. Reception Studies” 2016, t. 1: Cyrkulacja literatury niemieckojęzycznej i polskiej w XXI wiek , red. J. Ławnikowska-Koper, A. Majkiewicz, A. Szyndler, s. 11–27; http://dx.doi.org/10.16926/trs.2016.01.01.
• Wiercińska J., Sztuka i książka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986.
• Wincencjusz-Patyna A., U źródeł światowych sukcesów Polskiej Szkoły Ilustracji, „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2009, nr 1 (11), s. 3–29.
• Wincencjusz-Patyna A., Podróż za tysiąc uśmiechów. Komizm w polskiej ilustracji książkowej, [w:] Do śmiechu. Komizm w sztuce dla dziecka, red. G. Leszczyński, Centrum Sztuki Dziecka, Poznań 2016, s. 111–124.
• Wróblewska V., Sztuka dla dzieci, czyli mały karnawał, [w:] Do śmiechu. Komizm w sztuce dla dziecka, red. G. Leszczyński, Centrum Sztuki Dziecka, Poznań 2016, s. 45–72.
• Ziomek J., Rzeczy komiczne, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2000.
• Ziółkowska-Sobecka M., [hasło:] Bohdan Butenko, [w:] S. Frycie, M. Ziółkowska-Sobecka, W. Bojda, Leksykon literatury dla dzieci i młodzieży,
• Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2007, s. 100.

Identifiers

DOI

10.16926/trs.2018.03.12