Karl Dedecius – przyczynek do recepcji post mortem

• Authors: Ewa JAROSZ-SIENKIEWICZ

Title variants

DE

Karl Dedecius – Beitrag zur Rezeption post mortem

EN

Karl Dedecius – The Post Mortem Recognition Tribute

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omówiono wybrane artykuły, książki, notatki prasowe oraz dowody pamięci, które pojawiły się po śmierci Karla Dedeciusa w 2016 roku. Na podstawie wyboru tekstów autorka podejmuje próbę zdefiniowania stałych elementów w recepcji tłumacza, a w tym celu nawiązuje do analiz wcześniejszych (m.in. do artykułów i notatek prasowych), które pojawiły się w latach sześćdziesiątych XX wieku, tj. w początkowym jeszcze okresie translatorskiej działalności Dedeciusa. Analiza wypowiedzi Heinza Piontka, dotyczących Zbigniewa Herberta, Tadeusza Różewicza, dowodzi, że dzięki swej pracy Dedecius odkrył literaturę polską nie tylko dla przeciętnego odbiorcy niemieckojęzycznego, ale również budował „mosty” między poetami. Na podstawie przeprowadzonej analizy wyłania się postać Dedeciusa, który na przestrzeni lat wciąż niezmiennie był podziwiany za pracowitość i upór w dążeniu do zbliżenia polskiego i niemieckiego narodu. Cel Dedeciusa realizowany był za jego życia nie tylko za pośrednictwem tłumaczeń literatury, ale i wskutek pielęgnowania bezpośrednich kontaktów z ludźmi różnych profesji. Działania ludzi po śmierci „Czarodzieja z Darmstadt” tchną optymizmem i dają, mimo kilku głosów sceptycznych (np. opinia Krzysztofa Ruchniewicza), nadzieję na kontynuację zainicjowanych przez Dedeciusa przedsięwzięć.

EN

The above written text is a discussion about articles, books, press notes and testimonies of memory that came out after Karl Dedecius death in 2016. On the basis of written texts, the author tries to identify constant elements of reception of the translator. This is why she also returns to an earlier analysis; she uses articles and press notes that appeared in 1960’s, at the beginning of Dedecius’ translating career. The analysis of Heinz Piontek regarding Zbigniew Herbert and Tadeusz Różewicz shows that thanks to his work, Dedecius brought Polish literature closer to the average German receiver, he also build bridges between poets. The character of Dedecius that derives from the article, has been admired throughout the years for his diligence and obstinacy in bringing together the two nations – Polish and German. The aim of Dedecius was realized within his lifetime not only by translations, he also connected people from different professions together. The activities of people after the death of the “Wizard from Darmstadt” are optimistic and give, apart from few negative opinions (e.g. Ruchniewicz’s opinion), hope for the continuation of projects initiated by Dedecius.

DE

Der obige Text ist eine Besprechung von ausgewählten Artikeln, Büchern, Pressebeiträgen und Aktivitäten, die nach dem Tod von Karl Dedecius 2016 zum Vorschein kamen. Auf der Grundlage einiger Artikel versucht die Autorin, konstante Elemente bei der Beurteilung der Tätigkeit des Übersetzers im Laufe der Jahre auszusondern. Daher verweist sie auf Artikel und Pressenotizen, die in den 60er Jahren, am Anfang von Dedecius’ Karriere als Übersetzer und Förderer der deutsch-polnischen Beziehungen verfasst wurden. Die Analyse des Schaffens von Tadeusz Różewicz und Zbigniew Herbert, die der Kreuzburger Dichter Heinz Piontek sich vorgenommen hatte, beweist, dass Dedecius nicht nur den durchschnittlichen deutschen Leser auf die polnische Literatur aufmerksam gemacht hat, sondern auch mittels der Übersetzugen Brücken zwischen deutschen und polnischen Dichtern baute. Der Artikel zeigt Dedecius als eine Person, die seit Jahren für ihren Fleiß und ihre Beständigkeit beim Kreieren der Annäherung des deutschen und polnischen Volkes hohes Ansehen genoss. Der Übersetzer strebte danach, nicht nur mittels der Literatur, sondern auch mithilfe der Pflege der gemeinsamen Kontakte der Polen und Deutschen verschiedener Berufe die Völker einander näher zu bringen. Die Achtungserweisungen der Menschen nach Dedecius’ Tod muten optimistisch an und lasssen einigen Skeptikern (wie etwa Ruchniewicz) zum Trotz hoffen, dass das Werk von Dedecius fortgesetzt wird.

Keywords

PL

Karl Dedecius; recepcja post mortem; Czesław Miłosz; Zbigniew Herbert; przekład literatury polskiej; kontakty polsko-niemieckie; Heinz Piontek; Karl Dedecius; recepcja post mortem; Czesław Miłosz; Zbigniew Herbert; przekład literatury polskiej; kontakty polsko-niemieckie; Heinz Piontek

DE

Karl Dedecius; Rezeption post mortem; Czesław Miłosz; Zbigniew Herbert; Übersetzung polnischen Literatur; deutsch-polnische Beziehungen; Heinz Piontek

EN

Karl Dedecius; reception post mortem; Czesłam Miłosz; Zbigniew Herbert; Polish-German relations; Polish literature translation; Heinz Piontek

• Publisher: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Transfer. Reception studies
• Year: 2019
• Volume: 4
• Pages: 229-246

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

Ewa JAROSZ-SIENKIEWICZ

References

• [b.a.], Die Welt ist mit Worten übervölkert. Wir sprachen mit Stanisław Jerzy Lec, [w:] Joh. Harder, P. Wolf in Verbindung mit W. Maas, F. Meinicke, J. Moltmann, K. Rode, „Deutsch-Polnische Hefte”, z. 12, rocznik 5, Kontakt-Verlag, Uffing am Staffelsee 1962, s. 626–629.
• [b.a.], http://www.ifg.uni.wroc.pl/wydarzenia/wystawa-nagroda-im-karla-dedeciusa/ [dostęp: 7.11.2018].
• [b.a.], Karl Dedecius, źródło: http://archiwum.uml.lodz.pl/miasto/o_miescie/slynni_lodzianie/honorowi_obywatele_miasta_lodzi/karl_dedecius/ [dostęp: 7.11.2018].
• [b.a.], Literatur-Nachrichten, [w:] Joh. Harder, P. Wolf in Verbindung mit W. Maas, F. Meinicke, J. Moltmann, K. Rode, „Deutsch-Polnische Hefte”, z. 5, rocznik 5, Kontakt-Verlag, Uffing am Staffelsee 1962, s. 285–286.
• [b.a.], Neue Bücher, [w:] Joh. Harder, P. Wolf in Verbindung mit W. Maas, F. Meinicke, J. Moltmann, K. Rode, „Deutsch-Polnische Hefte”, z. 4, rocznik 5, Kontakt-Verlag, Uffing am Staffelsee 1962, s. 228.
• [b.a.], Rozmowy z tłumaczami. Karl Dedecius. Goethe-Institut Polen, źródło: https://www.goethe.de/ins/pl/pl/kul/dos/ueb/ges/20554112.html?forceDesktop=1 [dostęp: 7.11.2018].
• [b.a.], Spotkanie z Laureatką Nagrody im. Karla Dedeciusa, źródło: http://www.ifg.uni.wroc.pl/wydarzenia/spotkanie-z-laureatka-nagrody-im-karla-dedeciusa/ [dostęp: 7.11.2018].
• [b.a.], Über die verdienstvolle Arbeit von Dr. Hermann Buddensieg, [w:] Joh. Harder, P. Wolf in Verbindung mit W. Maas, F. Meinicke, J. Moltmann, K. Rode, „Deutsch-Polnische Hefte”, z. 3, rocznik 5, Kontakt-Verlag, Uffing am Staffelsee 1962, s. 169–170.
• [b.a.], Zum Geleit, [w:] H. Grüber, Joh. Harder, W. Maas, J. Moltmann, K. Rode, H. Symanowaski, P. Wolf, „Begegnung mit Polen”, z. 1–2, rocznik 1, Rochus Verlag, Düsseldorf 1964, s. 1.
• Chojnowski P., Karl Dedecius – eine Retrospektive, „Rocznik Komparastyczny” – Comparative Yearbook – Komparatistisches Jahrbuch 7, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2016, s. 312–322, DOI: http://dx.doi.org/10.18276/rk.2016.7-18.
• Chojnowski P., Zur Strategie und Poetik des Übersetzens. Eine Untersuchung der Anthologien zur polnischen Lyrik von Karl Dedecius, Frank & Timme – Verlag für wissenschaftliche Literatur, Berlin 2005.
• Czechowska I. Podiumsgespräch mit den Wegbegleitern von Prof. Karl Dedecius / Spotkanie z sympatykami Prof. Karla Dedeciusa, źródło: https://www.pol-int.org/en/conference/podiumsgespraech-mit-den-wegbegleitern-von-prof-karl-dedecius [dostęp:7.11.2018].
• Dwujęzyczność w 43 Gimnazjum im. Karla Dedeciusa. Karl Dedecius – nasz patron, źródło: http://www.strony.toya.net.pl/~gimnazjum43/0.html [dostęp: 7.11.2018].
• E.H., Satirische Pointen, [w:] H. Grüber, Joh. Harder, W. Maas, J. Moltmann, K. Rode, H. Symanowaski, P. Wolf (red.), „Begegnung mit Polen”, z. 6, rocznik 1, Rochus Verlag, Düsseldorf 1964, s. 328–329.
• Nagrody i wyróżnienia, źródło: https://uni.wroc.pl/nagrody-i-wyroznienia-2/doktorzy-honoris-causa/a-g-2/ [dostęp: 7.11.2018].
• Jastrun M., Aus Feuer und Asche aus dem Polnischen von Karl Dedecius, [w:] Joh. Harder, P. Wolf in Verbindung mit W. Maas, F. Meinicke, J. Moltmann, K. Rode, „Deutsch-Polnische Hefte”, z. 10, rocznik 5, Kontakt-Verlag, Uffing am Staffelsee 1962, s. 510.
• Kaczyński, Ł., Karl Dedecius: kurtka dla Filipowicza, piwo dla Różewicza, łóżko dla Herberta, źródło: https://plus.dzienniklodzki.pl/karl-dedecius-kurtka-dla-filipowicza-piwo-dla-rozewicza-lozko-dla-herberta/ar/11466026 [dostęp: 7.11.2018].
• Kuczyński K.A., Czarodziej z Darmstadt. Rzecz o Karlu Dedeciusie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999.
• Kuczyński K.A., Karl Dedecius, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
• Kuczyński K.A., Wielki mistrz literackiego przekładu. W 95 rocznicę urodzin Karla Dedeciusa, źródło: http://www.pisarze.pl/index.php/eseje/11773-krzysztof-a-kuczynski-wielki-mistrz-literackiego-przekladu. html [dostęp: 8.11.2018].
• Lec S.J., Unfrisierte Gedanken, [w:] Joh. Harder, P. Wolf in Verbindung mit W. Maas, F. Meinicke, J. Moltmann, K. Rode, „Deutsch-Polnische Hefte”, z. 12, rocznik 5, Kontakt-Verlag, Uffing am Staffelsee 1962, s. 630–631.
• mw, plw, Zmarł tłumacz i propagator polskiej kultury. Dedecius miał 94 lata, źródło: https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/zmarl-tlumacz-karl-dedecius,623012.html [dostęp: 7.11.2018].
• Ng, Lyrik von Herbert, [w:] H. Grüber, Joh. Harder, W. Maas, J. Moltmann, K. Rode, H. Symanowaski, P. Wolf (red.), „Begegnung mit Polen”, z. 6, rocznik 1, Rochus Verlag, Düsseldorf 1964, s. 329.
• Pater S., Übersetzer Karl Dedecius tot. Er brachte uns Polens Literatur, „faz”. źródło: http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/buecher/zum-tod-des-uebersetzers-karl-dedecius-14095692.html [dostęp: 7.11.2018].
• Piontek H. Männer, die Gedichte machen. Zur Lyrik heute, Hoffmann und Campe Verlag, Hamburg 1970.
• Piontek H., Schönheit: Partisanin. Schriften zur Literatur. Zu Person und Werk, Franz Schneekluth Verlag, München 1983.
• Przyboś J., Begegnung, aus dem Polnischen von Karl Dedecius, [w:] H. Grüber, Joh. Harder, W. Maas, J. Moltmann, K. Rode, H. Symanowski, P. Wolf (red.), „Begegnung mit Polen”, z. 4, rocznik 1, Rochus Verlag, Düsseldorf 1964, s. 184.
• Rojewski J., Jak nazwać nową ulicę w Centrum? Może Pasaż Dedeciusa?, „Gazeta Wyborcza”, źródło: http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35136,20351020,jak-nazwac-nowa-ulice-w-centrum-moze-pasaz-dedeciusa. html [dostęp: 7.11.2018].
• Ruchniewicz K., Gdzie podziały się mole książkowe, 28/02/2017. Krzysztof Ruchniewicz,#blogihistoria, brak komentarzy, źródło: http://krzysztofruchniewicz.eu/gdzie-podzialy-sie-mole-ksiazkowe/ [dostęp: 8.11.2018].
• Ruchniewicz K., Po prostu Dedecius, 20/07/2013. Krzysztof Ruchniewicz. Dedecius. Dialog. Transfer kulturowy. 1 komentarz, źródło: http://krzysztofruchniewicz.eu/po-prostu-dedecius/ [dostęp: 7.11.2018].
• Ruchniewicz, K. Karl Dedecius (1921–2016), 27/02/2016, źródło: Ruchniewicz #blogihistoria. 2 komentarze, źródło: http://krzysztofruchniewicz.eu/karl-dedecius-1921-2016/ [dostęp: 8.11.2018].
• Śmieja F., Tłumacz wytrawny – Karl Dedecius, źródło: http://www.cultureave.com/tlumacz-wytrawny-karl-dedecius/ [dostęp: 7.11.2018].
• W.H., Karl Dedecius, [w:] H. Grüber, Joh. Harder, W. Maas, J. Moltmann, K. Rode, H. Symanowski, P. Wolf (red.), „Begegnung mit Polen”, z. 4, rocznik 1, Rochus Verlag, Düsseldorf 1964, s. 250–251.
• Wyka, Kazimierz: Rzecz wyobraźni / Dedecius, źródło: https://pl.wikisource.org/wiki/Rzecz_wyobra%C5%BAni/Dedecius [dostęp: 7.11.2018].
• Żyliński L. Pośrednik między światami. Karl Dedecius (1921–2016), „Litteraria Copernicana”, 1 (17), 2016, s. 161–166, źródło: https://repozytorium.umk.pl/handle/item/3662 [dostęp: 6.11.2018], DOI: http://dx.doi.org/10.12775/LC.2016.012.

Identifiers

DOI

10.16926/trs.2019.04.14