Miejsce nazw jednostek administracyjnych w choronimii

• Authors: Ewa Wolnicz-Pawłowska

Title variants

EN

The place of the names of administrative units in choronymy

Abstracts

EN

Names of administrative units belong to choronyms. They are located in a transitional zone between proper names and appellatives. The prototypical centre of the category of properhood includes names of administrative units that are homonymic to names of localities and regions, e.g. Rzeszów (city county), Tyrol (Austria, 1st order administrative unit). Further from the category’s centre there are multi-element names comprising a proprial component and a generic element, e.g. Kraj Basków, Kraj Loary, Bazylea-Okręg, Terytorium Stołeczne Islamabadu, Prefektura Wientian. On the borderline between proper names and appellatives there are descriptions like Prowincja Centralna, Region Stołeczny which describe individual concepts with appellative vocabulary. Names consisting of a generic term and an adjective derived from a place name belong to appellatives, e.g. województwo podlaskie, powiat otwocki, rejon birżański, obwód brzeski. The spelling of multi-element names comprising a generic term or a generic element remains an open issue because there is a discrepancy between general orthographic rules and the usus.

PL

Nazwy jednostek administracyjnych należą do choronimów. Mieszczą się w strefie przejściowej między nazwami własnymi i pospolitymi. W proprialnym centrum znajdują się nazwy homonimiczne z nazwami miejscowości i regionów, np. Rzeszów (powiat grodzki), Tyrol (Austria, jedn. I rzędu). Dalej od centrum mieszczą się nazwy wieloelementowe z komponentem proprialnym i elementem gatunkowym, np. Kraj Basków, Kraj Loary, Bazylea-Okręg, Terytorium Stołeczne Islamabadu, Prefektura Wientian. Na pograniczu nazw własnych i pospolitych lokują się deskrypcje typu Prowincja Centralna, Region Stołeczny, które opisują pojęcia jednostkowe za pomocą słownictwa apelatywnego. Nazwy składające się z terminu gatunkowego i przymiotnika odmiejscowego są nazwami pospolitymi, np. województwo podlaskie, powiat otwocki, rejon birżański, obwód brzeski. Sposób zapisu nazw wieloelementowych z terminem gatunkowym / elementem gatunkowym pozostaje otwarty, ponieważ istnieje różnica między ogólnymi zasadami ortograficznymi i uzusem.

Keywords

PL

geonimy; choronimy; nazwy jednostek administracyjnych; egzonimy

EN

geonyms; choronyms; names of administrative units; exonyms

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Onomastica
• Year: 2021
• Volume: 65
• Issue: 1
• Pages: 355-365

Dates

published

2021

Contributors

author

Ewa Wolnicz-Pawłowska

• https://orcid.org/0000000259577854

References

• Biolik, M. (2009). Homonimy onomastyczne. Różne sposoby interpretacji [Onomastic homonyms. Various ways of interpretation]. W: Warchoł, S. i Jastrzębski, M. (red.), Rozprawy Slawistyczne: 22: Słowiańskie homonimy apelatywno-onimiczne i onimiczno-onimiczne w diachronii i synchronii [Slavic Appellative-Onymic and Onymic-Onymic Homonyms in Diachrony and Synchrony] (s. 33–47). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Blanár, V. (1976). Lingvistický a onomastický status vlastného mena [Linguistic and onomastic status of a proper name]. Onomastica, 21, 5–18.
• Czerny, A. (2011). Teoria nazw geograficznych [Theory of Geographical Names]. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Czerny, A. (2021). Problematyka polskich egzonimów z punktu widzenia kartografa [The issue of Polish exonyms from a cartographer’s point of view]. W: M. Rutkowski i A. Hącia (red.), Nazwy własne w języku i społeczeństwie [Names in Language and Society] (s. 75–92). Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Garcarz, M. (2016). Słownik slangu kierowców. Slangowe rozwinięcia skrótów wyróżników powiatów na polskich tablicach rejestracyjnych [A Dictionary of Drivers’ Slang. Slang Abbreviation Expansions of County Codes on Polish Vehicle Registration Plates]. Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski.
• Gołaski, J. (2002). Zbieranie i opracowywanie nazw geograficznych. Przewodnik toponimiczny. Cz. I: Zbieranie nazw w terenie [Collecting and Processing Geographical Names. A Toponymic Guide. Part One: Collecting Names in the Field]. Warszawa: GUGiK.
• Karpluk, M. (1986). Staropolskie nazwy krajów egzotycznych: Afryka, Ameryka, Azja - przegląd derywatów [Old Polish names of exotic lands: Africa, America, Asia - an overview of derivatives]. Onomastica, 30, 146–158.
• Kondracki, J. (1969). Systemy podziału regionalnego i nazwy jednostek regionalnych [Systems of regional divisions and names of regional units]. W: J. Kondracki (red.), Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej [The Basics of Physiographical Regionalisation] (s. 99–125). Warszawa: PWN.
• Kornaszewski, M. i Lech, Ł. (1989). Społeczne pojęcie nazwy własnej a polska norma ortograficzna [Social concept of proper name and the Polish spelling norm]. W: M. Majtán (red.), Aktuálne úlohy onomastiky z hľadiska jazykovej politiky a jazykovej kultúry [Current Tasks of Onomastics in Terms of Language Policy and Language Culture] (s. 275–281). Bratislava: Jazykovedný ústav Ľudovita Štúra Slovenskej akadémie vied.
• Malec, M. (2003). Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski [An Etymological Dictionary of Poland’s Geographical Names]. Warszawa: PWN.
• Mazur, M. (1961). Terminologia techniczna [Technical Terminology]. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
• Olivová-Nezbedová, L. (2002). Onomastická terminologie [Onomastic terminology]. W: E. Rzetelska- Feleszko, A. Cieślikowa i J. Duma (red.), Słowiańska onomastyka. Encyklopedia [Slavic Onomastics. Encyclopedia] (t. 1, s. 83–84). Warszawa–Kraków: Towarzystwo Naukowe Warszawskie. PN-ISO 704 = Działalność terminologiczna. Zasady i metody [Terminological Work.
• Principles and Methods] (2012). Warszawa: Polski Komitet Normalizacyjny.
• Polskie nazwy własne = Rzetelska-Feleszko, E. (red.). (1998). Polskie nazwy własne. Encyklopedia [Polish Proper Names. Encyclopedia]. Warszawa–Kraków: Towarzystwo Naukowe Warszawskie–Instytut Języka Polskiego PAN.
• Rymut, K. (2003). Granica czy sfera przejściowa między nomen appellativum a nomen proprium? [A borderline or a transitional zone between nomen appellativum and nomen proprium?]. W: K. Rymut (red.), Szkice onomastyczne i historycznojęzykowe [Sketches in Onomastics and Historical Linguistics] (s. 9–12). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. [Przedruk z: Slavica Ludensia, 7. Sueco-Polonica. Materiały z drugiej polsko-szwedzkiej konferencji slawistycznej, Forsakar (Szwecja), 15–18 VI 1979, Lund, s. 175–180, 1979].
• Sagan-Bielawa, M. (2017). Nazwy województw wśród nazw własnych - funkcja, struktura, wariantywność [Names of voivodeships among proper names - function, structure, variability]. Język Polski, 97(2), 72–84.
• Siatkowski, J. (2006). Obce nazwy geograficzne w języku czeskim i polskim. Studium konfrontatywne [Foreign Geographical Names in Czech and Polish. A Comparative Study]. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Wydział Polonistyki. Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej.
• Słowiańska onomastyka = Rzetelska-Feleszko, E., Cieślikowa, A., i Duma, J.(red.). (2002–2003). Słowiańska onomastyka. Encyklopedia [Slavic Onomastics. Encyclopedia] (t. 1–2). Warszawa–Kraków: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
• Stewart, G.R. (1975). Names on the Glob. New York: Oxford University Press.
• STUS = Słownik terminów używanych przy standaryzacji nazw geograficznych [Dictionary of Terms for Standardization of Geographical Names]. Tłum. M. Łukasik. (2014). Warszawa: GUGiK. (oryg.: Glossary of Terms for Standardization of Geographical Names, Ed. N. Kadmon, United Nations, New York 2002).
• Šrámek, R. (2015). Propriální sfera jazyka a hranice vlastních jmen [The proprial sphere of a language and the borders of proper names]. W: I. Valentová (red.), 19. slovenská onomastická konferencia. Bratislava 28.–30. apríla 2014. Zborník referátov [19th Slovak Onomastic Conference. Bratislava 28–30 April 2014. Proceedings] (s. 46–54). Bratislava: Veda.
• TG = Wolnicz-Pawłowska, E. i Zych, M. (2010). Toponymic Guidelines of Poland for Map Editors and Other Users (Polski przewodnik toponimiczny dla redaktorów map i innych użytkowników). Fourth revised edition. GUGiK.
• UWPNG = Zych, M. (red.). (2019). Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata [Official List of Polish Geographical Names of the World]. Oprac. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy głównym Geodecie Kraju. Wyd. 2 zaktualizowane. Warszawa: GUGiK.
• Włoskowicz, W. (2021). Uzus toponimiczny. Zarys teorii na przykładzie polskiej toponimii Huculszczyzny [Toponymic Usus. An Outline of Theory on the Example of the Polish Toponymy of the Hutsul Region]. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• Zierhoffer, K. i Zierhofferowa, Z. (2000). Nazwy zachodnioeuropejskie w języku polskim a związki Polski z kulturą Europy [Western European Names in the Polish Language and Poland’s Relations with European Culture]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Zierhoffer, K. i Zierhofferowa, Z. (2007). Polska a Europa w świetle nazw geograficznych [Poland and Europe in the Light of Geographical Names]. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
• Zierhoffer, K. i Zierhofferowa, Z. (2011). Nazwy geograficzne Europy w języku polskim. Dziedzictwo i współczesność [Geographical Names of Europe in the Polish Language. Heritage and the Present Day]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Zych, M. (2014). Nazwy państw w języku polskim jako przykład stosowania egzonimów i endonimów [Names of countries in the Polish language as an example of using exonyms and endonyms]. Prace Językoznawcze, 16(2), 95–104.

Identifiers

DOI

10.17651/ONOMAST.65.1.21

Biblioteka Nauki

1992255