Procesy fonetyczne w śródgłosie imion chrześcijańskich Podlasian w XVI i XVII w. Wokalizm

• Authors: Zofia Abramowicz

Title variants

EN

Phonetic processes in the inlaut of Christian names of Podlasie people in the 16th-17th centuries. Vocalism

Abstracts

EN

The article is devoted to the analysis of phonetic processes in the area of vocalism in the names of the Christian population of Podlasie. The analysis showed that the absorption and functioning of Christian names in the colloquial language and dialects of Podlasie in the 16th–17th centuries in the area of vocalism were determined by the conditions for the development of Slavic phonology and phonology characteristic of the languages and dialects of the region. In the inlaut of the names, heterosyllabic vowels and diphthongs were adapted. In the analyzed period, the transformations of vowels were influenced by changes in consonantism, the quality of vowels in adjacent syllables and paroxytonic accent in Polish as well as dynamic and variable accent in Belarusian.

PL

Artykuł jest poświęcony analizie procesów fonetycznych w obszarze wokalizmu w imionach chrześcijańskiej ludności Podlasia. Analiza pozwoliła ustalić, że przyswajanie i funkcjonowanie imion chrześcijańskich w języku potocznym i gwarach Podlasia w XVI-XVIIw. w obszarze wokalizmu określały uwarunkowania rozwoju fonologii ogólnosłowiańskiej oraz charakterystycznej dla języków i gwar regionu. W śródgłosie imion  adaptacji ulegały samogłoski heterosylabiczne oraz dyftongi. Na przekształcenia samogłosek w badanym okresie wpłynęły zmiany w konsonantyzmie, jakość samogłosek w sąsiednich sylabach oraz akcent paroksytoniczny w języku polskim i dynamiczny i ruchomy w białoruskim.

Keywords

PL

antroponimia historyczna; fonetyka; wokalizm; wielokulturowość; pogranicze

EN

historical anthroponymy; phonetics; vocalism; multiculturalism; borderland

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Onomastica
• Year: 2021
• Volume: 65
• Issue: 2
• Pages: 189-236

Dates

published

2021

Contributors

author

Zofia Abramowicz

• University of Białystok

• https://orcid.org/000000032804151X

References

• Abramowicz, Z. (2019). Imiona biblijne w historycznej antroponimii Podlasia (XVI‒XVII w.) [Biblical Names in the Historical Anthroponymy of Podlasie (16th‒17th Century)]. Białystok: Temida 2.
• Abramowicz, Z. (w druku). Adaptacja fonetyczna imion chrześcijańskich o samogłoskowym nagłosie w języku Podlasian w XVI–XVII w. [Phonetic Adaptation of Christian Names with a Vowel Onset in the Language of Podlasie Inhabitants in the 16th‒17th Centuries].
• Bednarczuk, L. (1992). Stosunki etnolingwistyczne na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego (Zarys problematyki) [Ethnolinguistic relations in the territory of the Grand Duchy of Lithuania (Outline of problems). W: J. Bartmiński i M. Łesiów (red.), Dzieje Lubelszczyzny. T. 6: Między wschodem i zachodem. Cz. 4: Zjawiska językowe na pograniczu polsko-ruskim [History of Lublin Region. Vol. 6: Between East and West. Part 4: Linguistic Phenomena on the Polish- ‑Ruthenian Border] (s. 55–71). Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
• Brogi Bercoff, G. (1998). O programme izučeniâ âzykov v iezuitskoj kollegii v Vil’nûse i o âzykovoj situacii v Velikom knâžestve Litovskom [On the language study program at the Jesuit college in Vilnius and on the language situation in the Grand Duchy of Lithuania]. W: A. Laczházi, E. Szmolinka, A. Zoltán (red.), A Litván Nagyfejedelemség és a mai Közép- és Kelet-Európa nyelvei: Analógiák és folytonosság/Języki w Wielkim Księstwie Litewskim i we współczesnych państwach środkowej i wschodniej Europy: Analogie i dziedzictwo [Languages in the Grand Duchy of Lithuania and in Contemporary Central and Eastern European Countries: Analogies and Heritage] (s. 17–19). Budapest: ELTE BTK Keleti Szláv és Balti Filológiai Tanszék.
• Bukatevič, N.I., Savickaâ, S.A. i Usačeva, L.Â. (1974). Istoričeskaâ grammatika russkogo âzyka [Historical Grammar of Russian Language]. Kiev.
• Černyh, P.Â. (1952). Istoričeskaâ grammatika russkogo âzyka [Historical Grammar of Russian Language]. Moskva: Prosveščenie.
• Długosz-Kurczabowa, K. i Dubisz, S. (1998). Gramatyka historyczna języka polskiego [Historical Grammar of the Polish Language]. Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Garczyńska, J. (2021). Charakterystyka dialektu mazowieckiego [Characteristics of the Masovian Dialect]. W: H. Karaś (red.), Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe. http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialektmazowiecki&l3=mazowsze-charakterystyka-dialektu (dostęp: 13.07.2021).
• Haburgaev, G.А. (1974). Staroslavânskij âzyk [Old Slavic Language]. Moskva: Prosveščenie.
• Kuraszkiewicz, W. (1954). Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych [An Outline of East Slavic Dialectology with a Selection of Dialect Texts]. Warszawa: PWN.
• Kuraszkiewicz, W. (1963). Ukraińska dyspalatalizacja w gwarach podlaskich [Ukrainian dyspalatization in the Podlasie dialects]. Z Polskich Studiów Slawistycznych. Seria 2, Językoznawstwo. Prace na V Międzynarodowy Kongres Slawistów w Sofii 1963, 23–37.
• Weiss-Brzezinowa, M. (1968). Wahania e : a przed r w zapożyczeniach na tle wahań przed innymi półotwartymi [Fluctuations e : a before r in borrowings against the background of fluctuations before other half-open ones]. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze, 21, 137–162.
• Wiśniewski, J. (1980). Zarys dziejów osadnictwa na Białostocczyźnie [Outline of the history of settlement in the Białystok region]. W: S. Glinka, A. Obrębska-Jabłońska i J. Siatkowski (red.), Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny [Atlas of the East Slavic Dialect of the Białystok Region] (t. I, s. 14–27). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wyrobisz, A. (1981). Podlasie w Polsce przedrozbiorowej [Podlasie in pre-partition Poland]. W: A. Wyrobisz (red.), Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia w XVI–XVIII w. [Studies on the Society and Economy of Podlasie in the 16th–18th Centuries] (s. 173–210). Warszawa: Wydawnictwa UW.

Identifiers

DOI

10.17651/ONOMAST.65.2.13

Biblioteka Nauki

1992211