Nazwy Galicja i Małopolska w okresie ustalania granicy wschodniej Drugiej Rzeczypospolitej (na przykładzie „Gazety Lwowskiej” z lat 1918-1923)

• Authors: Mirosława Sagan-Bielawa

Title variants

EN

The names Galicja and Małopolska in the period of establishing eastern borders of the Second Republic of Poland (on the example of “Gazeta Lwowska” from 1918 to 1923)

Abstracts

EN

The study addresses the use of naming in creating and describing a given social reality. The specific purpose of this work is to discuss the function of the names Galicja and Małopolska in the interwar period on the example of press texts from “Gazeta Lwowska”. The object of study were publications issued between 1918 and 1923, when the borders of the Second Polish Republic were being formed and the Polish-Ukrainian dispute over the nationality of the eastern part of Galicia was taking place. The analysis of the material is both quantitative and qualitative. The quantitative analysis deals with the changing frequency of each of the two names in “Gazeta Lwowska”, taking into account names with a wschodnia/zachodnia (Eng. eastern/western) component and derivative words, i.e., the adjectives małopolski/galicyjski and the personal names Galicjanin/Małopolanin. The qualitative analysis shows the nomenclature in context, the range of both names, as well as the discursive strategy adopted by the authors of individual articles in which both choronyms frequently appear. The combination of these two methods makes it possible to show the ideological function played by the name Małopolska during the struggle for the borders of the Polish state, and to describe the changing meaning of the name Galicja at that time. The findings of the paper also support the findings of other researchers (Batowski, 1993; Hibel, 2014), namely that Eastern Galicia existed primarily in Polish as an element of international discourse, while in Polish domestic politics it was replaced by the name Wschodnia Małopolska.

PL

Artykuł porusza kwestię wykorzystania nazewnictwa w kreowaniu i opisywaniu rzeczywistości społecznej. Szczegółowym celem pracy jest omówienie funkcji nazw Galicja i Małopolska w okresie międzywojennym na przykładzie tekstów prasowych ukazujących się w „Gazecie Lwowskiej” w czasie, kiedy kształtowały się granice Drugiej Rzeczypospolitej i toczył spór o przynależność państwową wschodniej części Galicji. Podstawą badań jest materiał z numerów wydawanych pomiędzy listopadem 1918 r. a czerwcem 1923 r. Analiza materiału ma charakter ilościowy i jakościowy. Analiza ilościowa dotyczy zmieniającej się frekwencji każdej z obu nazw w „Gazecie Lwowskiej”, uwzględnia przy tym nazwy z członem określającym wschodni/zachodni oraz wyrazy pochodne, tj. przymiotniki małopolski/galicyjski oraz nazwy osobowe Galicjanin/Małopolanin. Analiza jakościowa ma na celu przedstawić kontekst użycia tego nazewnictwa, zakres obydwu nazw uwidoczniony w tekstach prasowych, a także strategię dyskursywną przyjmowaną przez autorów artykułów, w których nierzadko pojawiają się jednocześnie oba choronimy. Analiza pozwala pokazać funkcję ideologiczną, jaką pełniła nazwa Małopolska w okresie walki o granice państwa polskiego, oraz opisać zmieniające się w tamtym czasie znaczenie nazwy Galicja. Wnioski z pracy potwierdzają też ustalenia innych badaczy (Batowski, 1993; Hibel, 2014), iż w języku polskim Galicja Wschodnia istniała przede wszystkim jako element dyskursu międzynarodowego, natomiast w polityce wewnętrznej Polski zastąpiła ją nazwa Małopolska Wschodnia (lub Wschodnia Małopolska).  

Keywords

PL

funkcje nazw własnych; choronimia; okres międzywojenny; Galicja; Małopolska

EN

functions of proper names; choronymy; the interwar period; Galicia; Lesser Poland

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Onomastica
• Year: 2022
• Volume: 66
• Pages: 109-124

Dates

published

2022

Contributors

author

Mirosława Sagan-Bielawa

• Jagiellonian University

• https://orcid.org/0000000329409259

References

• Batowski, H. (1993). Pojęcie polityczne Galicji Wschodniej [Political concept of Eastern Galicia]. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 103, 33–43.
• Grzegorek, K. (2017). Językowe symbole polityczne dwudziestolecia międzywojennego (na materiale stenogramów sejmowych) [Linguistic and political symbols of the interwar period on the example of parliamentary transcripts] [niepublikowana rozprawa doktorska]. Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/23020
• Hibel, K. (2014). „Wojna na mapy”, „wojna na słowa”. Onomastyczne i międzykulturowe aspekty polityki językowej II Rzeczpospolitej w stosunku do mniejszości ukraińskiej w Galicji Wschodniej w okresie międzywojennym. [A war of maps, a war of words. Onomastics and intercultural aspects of language policy of the Second Republic of Poland towards Ukrainian minority in Eastern Galicia in the interwar period]. Wien–Berlin: LIT Verlag.
• Hrycak, J. (2000). Historia Ukrainy 1772–1999. Narodziny nowoczesnego narodu [A history of Ukraine 1772–1999. Making of modern nation]. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
• Jarowiecki, J. (2008). Dzieje prasy polskiej we Lwowie do 1945 roku [A history of Polish press in Lviv until 1945]. Kraków–Wrocław: Wyższa Szkoła Zarządzania „Edukacja” –Księgarnia Akademicka.
• Malinowski, M. (2018). Ortografia polska. Kodyfikacja, reformy i zmiany pisowni (1830–2010) oraz jej recepcja. [Polish orthography: codification, reforms and changes of spelling (1830–2010) and reception]. Kraków: Wydawnictwo-Drukarnia Ekodruk s.c.
• Nitsch, K. (1924). O nazwy dzisiejszych części Polski [About the names of today’s part of Poland]. Język Polski, 9, 45–51.
• Pijaj, S. (2019). Galicja: Spadek po zaborach [Galicia: A legacy of the partitions]. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 146, 129–148.
• Podraza, A. (1999). Małopolska jako region historyczny (rozważania na tle zainteresowań historią regionalną) [Małopolska as a historic region: the considerations against the interest in regional history]. Małopolska. Regiony - Regionalizmy - Małe Ojczyzny, 1, 11–36.
• Romer, E., Zakrzewski, S. i Pawłowski , S. (1919). W obronie Galicyi wschodniej [In Defence of Eastern Galicia]. Lwów: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
• Rutkowski, M. i Skowronek, K. (2020). Onomastyczna analiza dyskursu [Onomastic discourse analysis]. Kraków: Wydawnictwa AGH.
• Rutkowski, M. (2021). O metodzie krytycznej w toponomastyce [On the critical method in toponomastics]. Onomastica, 65(1), 237–254. https://doi.org/10.17651/ONOMAST.65.1.14
• Rzetelska-Feleszko, E. (1993). Rola nazewnictwa w tworzeniu poczucia regionalnego [The role of names in creation of regional sense]. W: K. Handke (red.), Region, regionalizm - pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów (s. 151–160). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Sagan-Bielawa, M. (2014). Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej [Post-partition heritage. Social language awareness of Poles in the Second Polish Republic]. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Włoskowicz, W. (2016). Przekład choronimów „roszczeniowych”. Między teorią tłumaczenia a onomastyką kulturową [Claim choronyms in translation. Between a theory of translation and the onomastics of culture]. Między Oryginałem a Przekładem, 22(2), 25–40.

Identifiers

DOI

10.17651/ONOMAST.66.9

Biblioteka Nauki

2167448