Status gramatyczny predykatywnych SZKODA , WSTYD , ŻAL raz jeszcze

• Authors: Adam Przepiórkowski

Title variants

Status gramatyczny predykatywnych SZKODA , WSTYD , ŻAL raz jeszcze

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pierwszym celem niniejszego artykułu jest potwierdzenie, że predykatywne szkoda, wstyd, żal nie są czasownikami niewłaściwymi. Dwa inne poglądy na temat statusu jednostek typu szkoda mówią, że są to przysłówki lub rzeczowniki. Autor pokazuje, że oba są prawdziwe: omawiane jednostki są kategorialnie niejednoznaczne, przy czym istnieje szereg testów pozwalających odróżnić użycia adwerbialne od użyć nominalnych. Przedstawia także argumenty za tym, że kategoria gramatyczna predykatywnych użyć omawianych jednostek skorelowana jest z typem konstrukcji łącznikowej, w której występują: formy przysłówkowe z łącznikiem być, natomiast formy rzeczownikowe – z łącznikiem to.

EN

The apparently nominal forms szkoda ‘pity’, wstyd ‘shame’, żal ‘regret’, when used predicatively, have been analysed either as ‘quasi-verbs’ (inflecting only for tense and mood), or as adverbs, or as nouns. The author recalls and reinforces arguments against their verbal analysis, and shows that such forms are categorially ambiguous. In their adverbial guise, they may be modified by other adverbs, they do not agree with the copula, they may co-occur with a dative experiencer, and they may occur in other predicative constructions, apart from copular constructions. In their nominal guise, they may be modified by adjectives, they agree with the copula, they do not easily combine with a dative experiencer, and they do not occur in other predicative constructions. The author also argues that this categorial ambiguity is correlated with the two copular constructions in Polish: one involving the purely verbal copula być ‘be’ and the other involving the so-called ‘pronominal’ copula to (być).

Keywords

PL

łączniki; predykat; przysłówki predykatywne; podmioty werbalne

EN

copulas; predication; predicative adverbs; verbal subjects; copulas; predication; predicative adverbs; verbal subjects

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Polonica
• Year: 2019
• Volume: 39
• Pages: 85-110

Dates

published

2019-12-28

Contributors

author

Adam Przepiórkowski

References

• Bartnicka B., 1972, Konstrukcje typu ciężko nieść i żal porzucić w języku polskim, Prace Filologiczne 23, s. 103–120.
• Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa, Warszawa.
• Bańko M., 2007, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa.
• Bondaruk A., 2013, Copular Clauses in English and Polish, Lublin.
• Bondaruk A., 2017, Polish specificational clauses are inverse predicational clauses, [w:] Understanding Predication, red. P. Stalmaszczyk, Frankfurt nad Menem, s. 177–204.
• Bondaruk A., Szymanek B., 2007, Polish nominativeless constructions with dative Experiencers: Form, meaning and structure, Studies in Polish Linguistics 4, s. 61–97.
• Citko B., 2008, Small clauses reconsidered: Not so small and not all alike, Lingua 118, s. 261–295.
• Degórski Ł., Przepiórkowski A., 2012, Ręcznie znakowany milionowy podkorpus NKJP, [w:] Przepiórkowski A. [i in.] 2012, s. 51–58.
• Doroszewski W., (red.), 1966, Słownik języka polskiego, t. 8, Warszawa.
• Dziwirek K., 1990, Default agreement in Polish, [w:] Grammatical Relations: A Cross-Theoretical Perspective, red. K. Dziwirek, P. Farrell, E. Mejías-Bikandi, Stanford.
• Gębka-Wolak M., 2011, Pozycje składniowe frazy bezokolicznikowej we współczesnym zdaniu polskim, Toruń.
• Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków.
• Górski R. L., Łaziński M., 2012a, Reprezentatywność i zrównoważenie korpusu, [w:] Przepiórkowski A. [i in.] 2012, s. 25–36.
• Górski R. L., Łaziński M., 2012b, Typologia tekstów w NKJP, [w:] Przepiórkowski A. [i in.] 2012, s. 13–23.
• Higgins R., 1979, The Pseudo-Cleft Construction in English, Nowy Jork.
• Janus D., Przepiórkowski A., 2007, Poliqarp: An open source corpus indexer and search engine with syntactic extensions, [w:] Proceedings of the ACL 2007 Demo and Poster Sessions, Praga, s. 85–88.
• Kallas K., 1993a, Kilka uwag na temat charakterystyki akomodacyjnej i konotacyjnej leksemów BYĆ, Acta Universitatis Nicolai Copernici: Filologia Polska XL, s. 27–39.
• Kallas K., 1993b, Składnia współczesnych polskich konstrukcji współrzędnych, Toruń.
• Laskowska T., 1988, Kwalifikacja gramatyczna czasowników niewłaściwych w polskiej leksykografii współczesnej, [w:] Studia z polskiej leksykografii współczesnej, red. Z. Saloni, Wrocław, s. 195–207.
• Laskowski R., 1984, Podstawowe pojęcia morfologii, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego: Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa, s. 9–57.
• Laskowski R., 1998, Zagadnienia ogólne morfologii, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego: Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, wyd. 2, Warszawa, s. 27–86.
• Linde-Usiekniewicz J., 2007, Small Clauses Reconsidered revisited: Not So Small and Not All Alike, and far fewer, Lingua Posnaniensis XLIX, s. 83–91.
• Patejuk A., 2015, Unlike coordination in Polish: an LFG account, Rozprawa doktorska, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.
• Patejuk A., Przepiórkowski A., 2018, Predicative constructions with infinitival and clausal subjects, [w:] The Proceedings of the LFG’18 Conference, red. M. Butt, T.H. King, Stanford, s. 304–324.
• Patejuk A., Przepiórkowski A., 2019, Predicative adverbs in Polish. Referat wygłoszony na konferencjach: The 13th Syntax and Semantics Conference in Paris (CSSP2019) oraz 2019 Annual Meeting of the Linguistics Association of Great Britain (LAGB2019).
• Przepiórkowski A., 1999, Case Assignment and the Complement-Adjunct Dichotomy: A Non-Configurational Constraint-Based Approach, Rozprawa doktorska, Universität Tübingen, Tybinga.
• Przepiórkowski A., 2004, O wartości przypadka podmiotów liczebnikowych, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LX, s. 133–143.
• Przepiórkowski A., 2006, Poliqarp: Przeszukiwarka korpusowa dla lingwistów, [w:] Korpusy w angielsko-polskim językoznawstwie kontrastywnym, red. A. Duszak, E. Gajek, U. Okulska, Kraków, s. 398–426.
• Przepiórkowski A., 2009, A comparison of two morphosyntactic tagsets of Polish, [w:] Representing Semantics in Digital Lexicography: Proceedings of MONDILEX Fourth Open Workshop, red. V. Koseska-Toszewa, L. Dimitrova, R. Roszko, Warszawa, s. 138–144.
• Przepiórkowski A., Murzynowski G., 2011, Manual annotation of the National Corpus of Polish with Anotatornia, [w:] Explorations across Languages and Corpora: PALC 2009, red. S. Goźdź-Roszkowski, Frankfurt nad Menem, s. 95–103.
• Przepiórkowski A., Krynicki Z., Dębowski Ł., Woliński M., Janus D., Bański P., 2004, A search tool for corpora with positional tagsets and ambiguities, [w:] Proceedings of the Fourth International Conference on Language Resources and Evaluation, LREC 2004, ELRA, Lizbona, s. 1235–1238.
• Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R. L., Lewandowska-Tomaszczyk B., (red.), 2012, Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa.
• Rutkowski P., 2006, From demonstratives to copulas: A cross-linguistic perspective and the case of Polish, Journal of Universal Language 7(2), s. 147–175.
• Saloni Z., 1974a, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, Język Polski LIV(1), s. 3–13.
• Saloni Z., 1974b, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, Język Polski LIV(2), s. 93–101.
• Saloni Z., Świdziński M., 1998, Składnia współczesnego języka polskiego, wyd. 4, zm., Warszawa.
• Szałkiewicz Ł., Przepiórkowski A., 2012, Anotacja morfoskładniowa, [w:] Przepiórkowski [i in.], 2012, s. 59–96.
• Szupryczyńska M., 1995a, Jeszcze o tzw. „predykatywach przysłówkowych”, Polonica XVII, s. 173–187.
• Szupryczyńska M., 1995b, Klasyfikacja zdań bezpodmiotowych typu Było duszno, Acta Universitatis Nicolai Copernici: Filologia Polska XLVI, s. 89–113.
• Szupryczyńska M., 2004, Tzw. „korelat” i jego miejsce w strukturze zdania polskiego, [w:] Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego, red. A. Moroz, M. Wiśniewski, Toruń, s. 15–31.
• Tajsner P., 2015, On specification predication and the derivation of copular to-clauses in Polish, Studia Anglica Posnaniensia 50(4), s. 25–66.
• Wiśniewski M., 1989, Status gramatyczny tzw. przysłówków odprzymiotnikowych typu duszno, wolno, nieprzyjemnie, Polonica XIV, s. 183–191.
• Wiśniewski M., 1992, Status gramatyczny wyrażeń typu żal, wstyd, szkoda, Acta Universitatis Nicolai Copernici: Filologia Polska XXXVIII, s. 25–44.
• Wróbel H., 1988, Przysłówek w strukturze formalnej polskich zdań, Folia Philologica Jugoslavo-Polonica I, s. 70–84.
• Żmigrodzki P., Bańko M., Batko-Tokarz B., Bobrowski J., Czelakowska A., Grochowski M., Przybylska R.,
• Waniakowa J., Węgrzynek K., (red.), 2018, Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, Kraków.
• Żychliński S., 2016, On Some Aspects of the Syntax of Object Experiencers in Polish and English, Poznań.
• SŁOWNIKI
• ISJP: Inny słownik języka polskiego, 2000, red. M. Bańko, Warszawa.
• SGJP: Z. Saloni, M. Woliński, R. Wołosz, W. Gruszczyński, D. Skowrońska, 2015, Słownik gramatyczny języka polskiego, wyd. 3, Warszawa.
• SJPD: Słownik języka polskiego, 1958–1969, red. W. Doroszewski, Warszawa.
• WSJP: Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, online: wsjp.pl.

Identifiers

DOI

10.17651/POLON.39.5