Unfinished “verbization” process: the development of predicative constructions with an adjective of the feminine gender in the 17th and 18th centuries in the light of corpus data

• Authors: Renata Bronikowska

Title variants

PL

Niedokończona „werbizacja” – rozwój predykatywnych konstrukcji z przymiotnikiem w rodzaju żeńskim w XVII i XVIII w. w świetle danych korpusowych

Abstracts

PL

Artykuł jest poświęcony zmianom średniopolskiej konstrukcji składniowej, w której forma M lp. r.ż. przymiotnika występowała w funkcji predykatywnej. Badania przeprowadzone na danych korpusowych miały na celu prześledzenie procesu, który prowadził do przekształcenia form przymiotników w czasowniki niewłaściwe (werbizacja). Analizą zostało objętych sześć najbardziej popularnych w XVII i XVIII wieku predykatywnych form przymiotnikowych: MOŻNA, NIEMOŻNA, NIEPODOBNA, WIELKA, PEWNA i SŁUSZNA. Podczas gdy pierwsze trzy z nich zmieniły swój gramatyczny status, w wypadku pozostałych proces werbizacji został zahamowany. Rozstrzygający pod tym względem był okres  drugiej połowy XVIII i pierwszej połowy XIX wieku.

EN

The article is devoted to the changes in the Middle Polish syntactic construction in which the predicative function was performed by the nominative, singular, feminine form of the adjective. The research carried out on the corpus data was aimed at tracing the process that led to the transformation of those adjectival forms into defective verbs (verbization). The analysis covers six predicative adjectival forms most popular in the 17th and 18th centuries: MOŻNA ‛it is possible’, NIEMOŻNA ‛it is impossible’, NIEPODOBNA ‛it is impossible’, WIELKA ‛it is great’, PEWNA ‛it is certain’ and SŁUSZNA ‛it is right’. The first three of them changed their grammatical status, whereas for the rest the verbization process stopped. The 2nd half of the 18th century and the 1st half of the 19th century were decisive in this respect.

Keywords

EN

historical syntax; corpus research; adjectives; defective verbs

PL

składnia historyczna; badania korpusowe; przymiotniki; czasowniki niewłaściwe

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Polonica
• Year: 2021
• Volume: 41
• Pages: 97-110

Dates

published

2021

Contributors

author

Renata Bronikowska

• Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000190005355

References

• Bańko, M. (2002). Wykłady z polskiej fleksji. Warszawa: PWN.
• Bilińska, J.D. (2016). Mikrokorpus polszczyzny 1830–1918. Komunikacja specjalistyczna, 11, 149–161. http://www.ks.uw.edu.pl/NUMER_KS11.pdf
• Bronikowska, R. (2017). Predykatywne konstrukcje z przymiotnikiem w rodzaju żeńskim w dawnej polszczyźnie – perspektywy badawcze. Prace Filologiczne, LXXI, 33–44.
• Brouwer, M.B.-S. (2016). MTAS: A Solr/Lucene based multi tier annotation search solution. Linköping Electronic Conference Proceedings, 136, 19–37. Aix-en-Provence: Linköping University Electronic Press. http://www.ep.liu.se/ecp/136/002/ecp17136002.pdf
• Derwojedowa, M. (2020). Mikrokorpus Gronowy Polszczyzny 1830–1918. Poradnik Językowy, 8, 52–67. https://doi.org/10.33896/PorJ.2020.8.4
• Gruszczyński, W., Adamiec, D., Bronikowska, R., Kieraś, W., Modrzejewski, E., Wieczorek, A., & Woliński, M. (2021). The Electronic Corpus of 17th- and 18th-century Polish Texts. Lang Resources & Evaluation. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s10579-021-09549-1.pdf
• Kałkowska, A., Konieczna-Twardzikowa, J., & Pisarkowa, K. (eds.). (1972). Zapomniane konstrukcje składni średniopolskiej (XVII wiek): wybór przykładów. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
• Kałkowska, A. (1973). Składniowe właściwości przymiotników kwalifikujących. Język Polski, 2, 95–104.
• Kałkowska, A., Pisarkowa K., Szybistowa M., & Twardzikowa, J. (eds.). (1973). Zapomniane konstrukcje składni średniopolskiej (1700–1780): wybór przykładów. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN.
• Kałkowska, A., Szybistowa M., & Twardzikowa, J. (eds.). (1974). Zapomniane konstrukcje składni nowopolskiej 1780–1822: wybór przykładów. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN.
• Kleszczowa, K. (2015). U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Kucała, M., Laskowski, R., & Urbańczyk, S. (eds.). (1978). Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Saloni, Z. (2012). Podstawy teoretyczne. In Z. Saloni, M. Woliński, R. Wołosz, W. Gruszczyński,
• & D. Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego (2 ed., pp. 117–118). Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Abbreviations
• AquaPrax – Andrzej Dell’Aqua. (1969). Praxis ręczna działa. Ed. T. Nowak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [Original work published s. l., 1624].
• BystrzPol – Wojciech Bystrzonowski. (1732). Polak sensat w liście, w komplemencie polityk, humanista w dyskursie, w mowach statysta, na przykład dany szkolnej młodzi. [Lublin: w Drukarni Lubelskiego Collegium Societas Jesu].
• DrużZbiór – Elżbieta Drużbacka. (1752). Zbiór rytmów. Warszawa: w Drukarni [...] Collegii Scholarum Piarum.
• KunWOb – Wacław Kunicki. (1615). Obraz szlachcica polskiego. Kraków.
• NarK – Adam Naruszewicz (1959). Korespondencja 1762–1796. Eds. J. Platt, T. Mikulski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pas – Jan Chryzostom Pasek. (1955). Pamiętniki (z lat 1656–1688). Ed. R. Pollak. Warszawa: PIW.
• PastRel – Joachim Pastorius. (1650). Relacja chwalebnej expedycjej [...]. s.l.
• SaadiOtwSGul – Saadi. (1879). Giulistan to jest ogród różany. Transl. S. Otwinowski. Ed. I. Janicki. Warszawa: w Drukarni M. Ziemkiewicza i W. Noakowskiego. [Original work published s.l. 1610].
• _5.1 – Michał Bałucki. (1883). Dom otwarty: Komedja w trzech aktach. Biblioteka Teatrów Amatorskich no. 26, Lviv.

Identifiers

DOI

10.17651/POLON.41.7

Biblioteka Nauki

2158341