Socjolingwistyczny wymiar komunikacji medycznej w nauczaniu języka polskiego jako obcego

• Authors: Paulina Oczko

Title variants

EN

Sociolinguistic Dimension of Medical Communication in Teaching Polish as a Foreign Language

Abstracts

EN

The article is a contribution to the discussion on the issue of sociolinguistic competence in teaching Polish as a foreign language for specialist purposes. The text has a research character and constitutes one of the concepts of achieving a definition of sociolinguistic competence. An in-depth analysis of the content (the existing state) of the textbooks on teaching Polish medical language is placed in the linguistic and socio-cultural stream of linguistic research, while the functional context of the tested materials places the presented considerations within the methodological specificity of glottodidactics. In the cognitive dimension, the aim is to broaden the knowledge of the development of sociolinguistic competence in teaching specialist languages on the example of medical language. The first part of the article presents theoretical approaches to sociolinguistic competence in language teaching for general and professional purposes. The second part presents the authors’ concepts concerning the presence of a sociolinguistic component in the materials for teaching Polish medical language. The third part confronts these concepts with the actual state and content of the textbooks. The analysis of the glottodidactic materials made it possible to indicate the most frequently used techniques for teaching sociolinguistic skills, to which the fourth part of the article is devoted. The results of the analysis have shown that in the vast majority of textbooks the authors do not explicitly emphasise sociolinguistic competence in the description of the objectives of teaching Polish medical language, although in the textbook materials themselves the sociolinguistic component is present to a greater or lesser extent. The weak points of the analysed materials include the presentation of only doctor-patient dialogue situations, omitting at the same time doctor-patient family, doctor-doctor, doctor-medical staff communication. As a result, the sociolinguistic component is not fully presented to the learner.

PL

Artykuł stanowi głos w dyskusji nad zagadnieniem kompetencji socjolingwistycznej w nauczaniu języka polskiego jako obcego do celów specjalistycznych. Tekst ma charakter badawczy i przedstawia jedną z koncepcji dochodzenia do definicji kompetencji socjolingwistycznej. Przeprowadzone pogłębione analizy treści (stanu zastanego) podręczników do nauczania polszczyzny medycznej umieszczono w lingwa- i socjokulturowym nurcie badań lingwistycznych, natomiast kontekst funkcjonalny badanych materiałów lokuje prezentowane rozważania w obrębie specyfiki metodologicznej glottodydaktyki. Głównym celem jest diagnoza świadomości autorów i twórców materiałów do nauczania polskiego języka medycznego pod kątem konieczności rozwijania kompetencji socjolingwistycznej w komunikacji medycznej. W wymiarze poznawczym celem staje się poszerzenie wiedzy w zakresie rozwijania kompetencji socjolingwistycznej w nauczaniu języków specjalistycznych na przykładzie języka medycznego. W pierwszej części artykułu przedstawiono ujęcia teoretyczne kompetencji socjolingwistycznej w nauczaniu języka do celów ogólnych i zawodowych. W drugiej części zaprezentowano koncepcje autorów dotyczące obecności komponentu socjolingwistycznego w materiałach do nauczania polskiego języka medycznego. W części trzeciej skonfrontowano te koncepcje ze stanem rzeczywistym i zawartością podręczników. Analiza materiałów glottodydaktycznych pozwoliła wskazać najczęściej używane techniki służące kształceniu umiejętności socjolingwistycznych, którym poświęcono część czwartą artykułu. Wyniki przeprowadzonych analiz wykazały, że w przeważającej większości podręczników autorzy nie akcentują wyraźnie kompetencji socjolingwistycznej w opisie celów nauczania polskiego języka medycznego, choć w samych materiałach podręcznikowych komponent socjolingwistyczny jest obecny w mniejszym bądź większym stopniu. Do słabych punktów analizowanych materiałów można zaliczyć prezentowanie wyłącznie sytuacji dialogowych lekarz – pacjent, a z pominięciem komunikacji w sytuacjach lekarz – rodzina pacjenta, lekarz – lekarz, lekarz – personel medyczny. To powoduje, że komponent socjolingwistyczny nie jest w pełni przedstawiony osobie uczącej się. Natomiast zaletą podręczników w zakresie aspektu socjolingwistycznego okazuje się zaprezentowanie licznych form powitań, zwrotów adresatywnych oraz zwrotów grzecznościowych. Problem badawczy zasygnalizowany w artykule nie wyczerpał omawianego zagadnienia, daje jednak asumpt do kolejnych badań zorientowanych socjolingwistycznie.

Keywords

EN

techniques of developing sociolinguistic skills; medical communication; socio-culture; lingua-culture; sociolinguistic aspect; sociolinguistic competence; specialist language; medical Polish

PL

techniki rozwijania umiejętności socjolingwistycznych; polski język medyczny; komunikacja medyczna; kompetencja socjolingwistyczna

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2021
• Volume: 35
• Pages: 105-124

Dates

published

2021

Contributors

author

Paulina Oczko

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

• https://orcid.org/000000033292020X

References

• Badziński, A. 2019. „Dyskurs w domenie języka specjalistycznego medycznego – uwagi dla tłumaczy i dydaktyków przekładu”. Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu 14: 382–397.
• Chłopicka, M., i D. Pukas-Palimąka. 1988. „Założenia lingwistyczne i metodyczne drugiej części podręcznika języka medycznego dla studentów polonijnych”. Przegląd Polonijny 2: 119–129.
• Chłopicka-Wielgos, M., i D. Pukas-Palimąka. 1996. „Nauczanie języka specjalistycznego a nie tylko terminologii”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 7/8: 69–80. Chojnacka-Kuraś, M. 2017. „Komunikacja medyczna jako obszar badań lingwistycznych”. Prace Filologiczne 71: 45–57.
• Danecka-Chwals, A., D. Pukas-Palimąka, i M. Chłopicka. 1979. „Z zagadnień nauczania odmiany specjalistycznej języków obcych (na przykładzie nauczania języka medycznego studentów polonijnych)”. Przegląd Polonijny 5 (4): 73–82.
• Danecka-Chwals, A., D. Pukas-Palimąka, i M. Chłopicka. 1981. „Założenia metodyczne i lingwistyczne podręcznika języka medycznego dla studentów polonijnych”. Przegląd Polonijny 7 (1): 57–67. Dębski, R. 1996. Komputer w nauczaniu języka polskiego. Przetwarzanie języka w programach dydaktycznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Doroszewski, J. 2007. „Komunikacja pacjenta z lekarzem – literatura, stanowiska, problemy”. W Językowe, psychologiczne i etyczne aspekty komunikacji lekarza z pacjentem, oprac. M. Kącka. Warszawa: Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN, 41–62.
• Dudzik, A. 2014. „Co to znaczy nauczać języka medycznego”. Języki Obce w Szkole 1: 73–76.
• ESOKJ. 2003. Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Warszawa: CODN.
• Fuhrmann, K. 2012. „Na potrzeby rynku pracy: kształcenie tłumaczy i kształcenie językowe pracowników”. W Kompetencje językowe podstawą sukcesu zawodowego i społecznego w Europie, red. H. Komorowska, i J. Zając. Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, 181–184.
• Gajewska, E., i M. Sowa. 2014. LSP, FOS, Fachsprache... Dydaktyka języków specjalistycznych. Lublin: Werset. Gębal, P.E. 2016 „Od dydaktyki tekstów specjalistycznych do dydaktyzacji potrzeb i działań komunikacyjnych. Kierunki i koncepcje glottodydaktyki specjalistycznej”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 23: 20–33.
• Herbert, R.K. 1988. „Wykorzystanie socjolingwistyki w sali lekcyjnej: perspektywy i przestrogi”. W Z teorii i praktyki tworzenia materiałów glottodydaktycznych. Materiał X Sympozjum Instytutu Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, red. F. Grucza. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 105–120.
• Hofstede, G.H. 1997. Cultures and Organizations: Software of the Mind. New York: McGraw Hill.
• Jarosz, M. 2013. „Przekazywanie niepomyślnych informacji w praktyce klinicznej”. Via Medica 9 (6): 225–229.
• Kiełkiewicz-Janowiak, A., i M. Zabielska. 2019. „Komunikacja lekarz – pacjent: krytyczna analiza dydaktycznych materiałów instruktażowych”. W Językowe, prawne i dydaktyczne aspekty porozumiewania się z pacjentem, red. M. Kulus, A. Doroszewska, i M. Chojnacka-Kuraś. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 40–56.
• Konopka, M.N. 2016. Komunikacja lekarz – pacjent. Teoria i praktyka. Kraków: Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej.
• Ligara, B., i W. Szupelak. 2012. Lingwistyka i glottodydaktyka języków specjalistycznych na przykładzie języka biznesu. Podejście porównawcze. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Ławnicka-Brońska, M., i K. Kubicka. 2016. „Język polski medyczny w wybranych materiałach dydaktycznych ostatniego ćwierćwiecza”. Acta Uniniversitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 23: 215–234.
• Ławicka-Borońska, M., W. Rudnik, i J. Wiśniewska. 2011, „Kurs języka polskiego jako obcego dla studen- tów medycyny”. W Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego II, red. K. Pluskota, i K. Taczyńska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 321–332.
• Magajewska, M. 2016. „Specjalistyczny język medyczny a multimedialny kurs języka zawodowego dla pielęgniarek”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 23: 199–213. Markowski, A. 2006. „Kultura języka w porozumieniu się lekarza z pacjentem”. W Porozumienie się z pacjentem, red. J. Doroszewski, M. Kulus, i A. Markowski. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Marshal, R.S. 1986. Doctors and Sense: A Sociolinguistic Analysis of Doctor-Patient Communication. Berkeley: UCSF Joint Medical Program.
• Masłowski, J. 1977. Polskie słownictwo lekarskie. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. Menz, F. 2010. „Doctor-Patient Communication”. W The SAGE Handbook of Sociolinguistics. London: SAGE Publications Ltd., 330–344.
• Miodunka, W.T. 2016. Glottodydaktyka polonistyczna. Pochodzenie – stan obecny – perspektywy. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Müldner-Nieckowski, P. 2014. „Uwagi o odmianach języka lekarskiego”. W Znaczenie, tekst, kultura. Prace ofiarowane Profesor Eżbiecie Janus, red. A. Kozłowska, i A. Świątek. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 399–412.
• Nowakowska, P. 2017. „Kształcenie kompetencji socjokulturowej poprzez użycie technik dramowych na zajęciach języka hiszpańskiego”. Języki Obce w Szkole 4: 31–36.
• Oczko, P. 2020. „Techniki rozwijania sprawności słuchania i mówienia w podręcznikach do nauczania polskiego języka medycznego”. Acta Uniniversitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 27: 435–450.
• Oczko, P. 2021. „Techniki rozwijania sprawności czytania oraz pisania w materiałach do nauczania polskiego języka medycyny (medycznego)” [w druku].
• Simmons, M. 1998. A Sociolinguistic Analysis of Doctor-Patient Communication. [b.m.w.].
• Skudrzykowa, A., i K. Urban. 2000. Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.
• Smith, P.B., i F. Trompenaars. 1996. „National Culture and the Values of Organizational Employees: A Dimensional Analysis Across 43 Nations”. Journal of Cross-Cultural Psychology 27 (2): 231–261.
• Sobczak, K. 2014. „Przekazywanie informacji o niekorzystnej diagnozie i rokowaniu”. Via Medica 8 (6): 320–328.
• Sobczak, K., i K. Leoniuk. 2021. „Doctor’ attitudes in situation of delivering bad news: patient’s experience and expectations”. Archives of Medical Science 1: 1–9.
• Swoboda-Rydz, U. 2018. „Czy możliwe jest zanurzenie w języku specjalistycznym”. W Wyzwania glottody- daktyki polonistycznej. „Życie zaczyna się po sześćdziesiątce”, red. P. Potasińska, i M. Stasieczek-Górna. Warszawa: Polonicum, 203–213.
• Szuc, A. 1997. Słownik dydaktyki języków obcych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Taczyńska, K. 2011. „Językowe dolegliwości lekarzy obcokrajowców”. W Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego II, red. K. Pluskota, i K. Taczyńska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 293–302.
• Wojnicki, S. 1991. Nauczanie języków obcych do celów zawodowych. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Zarzycka, G. 2008. „Kultura, lingwakultura, socjokultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego”. W Rozwijanie i testowanie biegłości w języku polskim jako obcym, red. A. Lipińska, i E. Seretny. Kraków: Universitas, 143–160.
• Zdunkiewicz-Jedynak, D. 2006. „ABC stylistyki”. W Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 33–96.
• Zhura, V., i J. Rudova. 2019. „Developing communicative competence in students of Higher Medical School”. Medical University 2 (1): 1–4.
• Bilicka, B. 2018. Witaj w Polsce! Podręcznik do nauki języka polskiego dla studentów medycyny. Szczecin: Wydawnictwo Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.
• Bilicka, B., i A. Leśniak. 2013. Język polski dla cudzoziemców. Dialogi i ćwiczenia dla studentów stoma- tologii. Szczecin: Wydawnictwo Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.
• Chłopicka-Wielgos, M., D. Pukas-Palimąka, i K. Turek-Fornelska. 2015. Co Panu dolega? Podręcznik z płytą CD do nauczania cudzoziemców języka polskiego na studiach medycznych. Poziom B2/C1. Kraków: Fundacja Wspierania Kultury i Języka Polskiego im. Mikołaja Reja.
• Janeczko, D. i in. 2014. Materiały do nauczania języka polskiego w szkole medycznej dla obcokrajowców. Poziom podstawowy. Kraków: Wydawnictwo Attyka.
• Janowska, M., i Ś. Sikorska. 2019. Proszę oddychać. Materiały do nauczania medycznego języka polskiego. Cz. 1. Warszawa: [Oficyna Wydawnicza Akademii Medycznej].
• Janowska, M., i Ś. Sikorska. 2020. Proszę oddychać. Materiały do nauczania medycznego języka polskiego. Cz. 3. Warszawa: [Oficyna Wydawnicza Akademii Medycznej].
• Jurek, T. 2007. Proszę mi powiedzieć, co się stało? Podręcznik języka polskiego dla studentów medycyny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego.
• Rogala, D. i in. 2019. U lekarza. Słucham i rozumiem! Materiały do nauczania języka polskiego medycznego. Poziom A2–B2. Kraków: Wydawnictwo Avalon.
• Swoboda-Rydz, U. 2016. Język polski dla stomatologów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Akademii Medycznej.
• https://escholarship.org/uc/item/53v3d003 (22 marca 2021).
• https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED424785.pdf (21 marca 2021).
• https://linguistik.univie.ac.at/fileadmin/user_upload/i_sprachwissenschaft/CV/Menz/5434-Wodak-Chap-23-doctor-patient-comm.pdf (10 marca 2021).
• https://nil.org.pl/dla-lekarzy/mlodzi-lekarze/4282-egzaminy-z-jezyka-polskiego (4 lutego 2021).
• https://sciendo.com/doi/10.2478/medu-2019-0001 (17 marca 2021).
• https://sjp.pwn.pl/ (19 marca 2021).
• https://wsjp.pl/ (19 marca 2021).
• https://www.health.gov.il/publicationsfiles/healthataglance2015.pdf (19 marca 2021).

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.35.7

Biblioteka Nauki

1968875