Pamięć o bitwie kosowskiej w serbskiej tradycji narodowej

• Authors: Magdalena Rajzer
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Specyficzny charakter pamięci zbiorowej narodu serbskiego wyróżnia go na tle innych narodów bałkańskich i europejskich. Swoista mieszanka zweryfikowanych faktów historycznych i legend, utrwalonych w tradycji oraz piśmiennictwie narodowym, na przestrzeni lat ulegała procesom mitologizacji oraz kodyfikacji, przez co nabrały one nowego znaczenia symbolicznego, stając się „wiedzą historyczną ” wielu obywateli. Pamięć o bitwie na Kosowym Polu, stoczonej u schyłku XIV wieku, w serbskiej tradycji narodowej jest wciąż żywa. Niekwestionowaną rolę w kodyfikacji i rewaloryzacji mitu kosowskiego w serbskiej tradycji narodowej odegrało ukazanie się w 1847 roku epopei władyki czarnogórskiego, Petara II Petrovića Njegoša, pod tytułem Górski Wieniec. Bogactwo mitów zakorzenionych w serbskiej pamięci narodowej skłoniło Påla Kolstø, historyka norweskiego pochodzenia, do utworzenia ich klasyfikacji. W konsekwencji zaproponował on wyszczególnienie mitów typu: ante murale, sui generis oraz antiquitas, które nierzadko stanowiły swoistą inspirację w procesie kształtowania linii politycznej państwa. W założeniu komunistycznych decydentów politycznych, odwoływanie się do tradycji złotej ery średniowiecznego królestwa serbskiego (dynastii Nemanjićów, świętosawia, a także samej bitwy kosowskiej) poprzez zacieranie negatywnych wspomnień walk bratobójczych, stanowić miały narzędzie integracji konstytuującego się narodu jugosłowiańskiego. Zarówno serbska mitologia narodowa, jak i eklektyczny panteon bohaterów narodowych ożył wraz z proklamowaniem niepodległości przez Republikę Kosowa. Zapoznanie się z przełomowymi wydarzeniami z historii państwa serbskiego oraz kształtem, w jakim zostały one utrwalone w pamięci Serbów, stanowi warunek sine qua non na drodze zrozumienia aktualnej sytuacji kulturalnej oraz politycznej Półwyspu Bałkańskiego.

EN

The specific nature of collective memory of the Serbian nation distinguishes it from other Balkan and European nations. A characteristic blend of verified historical facts and legends embodied in national traditions and literature has been subjected over the years to the processes of mythologizing and codification. They gained new symbolic meaning and became the “historical knowledge” of many citizens. The publication of the epopee of the Montenegro ruler Petar II Petrović Njegoš entitled “The Mountain Wreath” played undeniable role in the processes of codification and presentation of the myth of Kosovo in Serbian national tradition. The plurality of myths rooted in Serbian national memory prompted Pala Kolstø, a famous Norwegian historian, to create their classification. Consequently, he proposed three types of myths: ante murale, suigeneris and antiquitas. In the assumption of the Communist policy-makers, referring to the tradition of the golden age of the medieval Serbian kingdom (Nemanjić dynasty, svetosavlje, as well as the battle of Kosovo Field itself), by blurring the negative memories of internecine fights, should play an integrating role for the construction of the Yugoslavian nation. Both Serbian national mythology and an eclectic pantheon of national heroes came to life once again with the proclamation of independence by the Republic of Kosovo. Getting to know the milestones in the history of the Serbian state and the shape in which they were established in the memory of the Serbs is a sine qua non condition for the process of understanding current political and cultural situation of the Balkan Peninsula.

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Acta Humana
• Year: 2014
• Volume: 5

Dates

published

2014

online

2015-05-20

Contributors

author

Magdalena Rajzer

References

• Czerwiński M., Była Jugosławia – topografia pamięci zbiorowej, „Herito. Dziedzictwo,
• Kultura, Współczesność” 2013, nr 13.
• Domańska E., O potrzebie przeszłości, [w:] Komu potrzebna jest przeszłość?, red. D. Minta-Tworzowska, Ł. Oledzki, Poznań 2006.
• Domańska E., Przedmowa [w:] H. White, Poetyka pisarstwa historycznego, Kraków 1999.
• Gil D., Mediewistyka w służbie ideologii. Dzisiejsza reinterpretacja serbskiej tradycji kul-
• turowej, [w:] Współczesne literaturoznawstwo slawistyczne, red. L. Suchanek, Kraków
• 2004.
• Gil D., Prawosławie, historia, naród: miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji
• i współczesności, Kraków 2005.
• Karadžic V., Music Stefan, [w:] Sabrana Dela Vuka Karadzica, Vol. 2, Beograd 1985.
• Kornhauser J., Świadomość regionalna i mit odrębności. O stereotypach w literaturze serb-skiej i chorwackiej, Kraków 2001.
• Lazarević B., Studium krytyczne nad P.P. Njegoš, Górski Wieniec. Wydarzenia dziejowe
• z końca XVII stulecia, Warszawa 1932.
• Leśny J., Studia nad początkami serbskiej monarchii Nemaniczów: połowa XI – koniec XII wieku, Wrocław 1989.
• Palavestra P., Sveti Sava i kosovskizavet, Beograd 1992.
• Pawłowski K., Historyczne uwarunkowania konfliktu serbsko-albańskiego (do roku 1918), „Annales UMCS” 2003, Vol. X.
• Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Historia Słowian południowych i zachodnich,
• Warszawa 1997.
• Szpociński A., Miejsca pamięci (lieux de mémoire), „Teksty Drugie” 2008, nr 4.
• Topolski J., Świadomość historyczna Polaków, Łódź 1981.
• Współczesne literaturoznawstwo slawistyczne, red. L. Suchanek, Kraków 2004.
• Zieliński B., Serbska powieść historyczna. Studia nad źródłami, ideami i kierunkami ro-
• zwoju, Poznań 1998.

Identifiers

DOI

10.17951/ah.2014.5.153