Uczyć czy nie uczyć? – Przemiany miejsca i roli gramatyki w świetle metod nauczania języków obcych

• Authors: Dominika Izdebska-Długosz
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia przemiany miejsca i roli nauczania gramatyki w dydaktyce języków obcych, prezentując konwencjonalne metody nauczania, a także podejście komunikacyjne oraz miejsce gramatyki we współczesnej orientacji postkomunikacyjnej. Rozważania koncentrują się wokół głównej osi sporów, toczących się w glottodydaktyce od niemal wieku: czy uczyć gramatyki języka obcego, czy uczynić ją centrum programu nauczania, czy znajomość reguł gramatycznych wystarcza, by mówić o znajomości języka obcego. Przemiany paradygmatu nauczania gramatyki w glottodydaktyce mają układ sinusoidalny: metody stawiające kod językowy i reguły systemowe w centrum (metody pośrednie) przeplatały się w czasie z metodami dającymi prymat „żywej” komunikacji, nie prezentującymi reguł gramatycznych do świadomego opanowania przez ucznia (metody bezpośrednie). Teoria natywistyczna, podkreślająca rolę podświadomości w uczeniu się języków obcych, wykorzystywana przez metody bezpośrednie ścierała się z teorią racjonalistyczną akcentującą rolę czynnika świadomości (czynnik kognitywny) w procesie uczenia się. Do metod bezpośrednich zalicza się więc metodę naturalną i metodę audiolingwalną, do metod pośrednich: metodę gramatyczno-tłumaczeniową i metodę kognitywną. Podejście komunikacyjne ma więcej cech metod bezpośrednich, ale pojawia się w nim także czynnik kognitywny – refleksyjna gramatyka, co uznać należy za budowanie pomostu pomiędzy metodami bezpośrednimi i pośrednimi. Współczesna postkomunikacyjna orientacja jest wysoce eklektyczna i polega na łączeniu elementów wszystkich znanych metod i technik nauczania, aby umożliwić osiągnięcie celu nauczania dla konkretnej grupy w określonych warunkach edukacji. Za jej podstawę można więc uznać całkowitą podmiotowość ucznia. 

EN

The paper shows the changes of the place and role of grammar teaching in foreign language didactics by presenting conventional teaching methods as well as the communicative approach and the place of grammar in modern, post-communicative orientation. The discussion focuses on the main area of disputes which have been taking place in glottodidactics for almost a century: should the grammar of a foreign language be taught, should it be made the core of curriculum, is the knowledge of grammatical rules sufficient in order to speak of competence in a foreign language? What is the aforementioned competence: is it the knowledge of language code or the ability to use the code in communication? The changes of the paradigm of grammar teaching in glottodidactics are of sinuous character: the methods which put emphasis on language code and system rules (indirect methods) intertwined in time with the methods focusing on “live” communication, which have been devoid of presenting grammar rules to students, who were supposed to learn them consciously (direct methods). The nativist theories, which put emphasis on the role of the subconscious in learning foreign languages, were employed by direct methods. They clashed with the rationalist ones, which stress the role of the conscious (cognitive factor) in the learning process. The natural and audio-lingual methods are of a direct type, whereas grammar-translation and cognitive methods are examples of indirect methods. Not only does the communicative approach have more features of direct methods, but there is also a cognitive aspect – reflective grammar, which should be perceived as a passage between indirect and direct methods. The modern, post-communicative orientation is highly eclectic and is based on combining elements of all the known teaching methods and techniques in order to make achieving teaching aims possible for a particular group of people in certain conditions and circumstances. Complete subjectivity of student in teaching process may be perceived as the basis of such approach.

Keywords

PL

gramatyka języka obcego; dydaktyka gramatyki; metody nauczania języków obcych; kształtowanie kompetencji lingwistycznej

EN

foreign language grammar; the didactics of grammar; foreign language teaching methods; shaping linguistic competence

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Acta Humana
• Year: 2016
• Volume: 7

Dates

published

2016

online

2017-06-30

Contributors

author

Dominika Izdebska-Długosz

References

• Dakowska M., O rozwoju dydaktyki języków obcych jako dyscypliny naukowej, Warszawa 2014.
• ESOKJ – Europejski System Opisu Kształcenia Językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, przeł. W. Martyniuk, Warszawa 2003.
• Gębal P.E., Interkomprehensja, strategie mediacyjne i nauczanie języków obcych, [w:] Tłumaczenie dydaktyczne w nowoczesnym kształceniu językowym. Monografia zbiorowa, red. E. Lipińska. A. Seretny, Kraków 2016, s. 77–93.
• Grochowski L., Metodyka nauczania języka rosyjskiego, wyd. 3, Warszawa 1978.
• Grochowski M., Słownik i gramatyka – centrum języka i językoznawstwa (wprowadzenie do problematyki), [w:] Horyzonty humanistyki, red. S. Gajda, Opole 2012, s. 85–104.
• Janowska I., Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych. Na przykładzie języka polskiego jako obcego, Kraków 2011.
• Janowska I., Refleksyjne nauczanie gramatyki, „Języki Obce w Szkole” 2004, nr 6, s. 40–48.
• Komorowska H., Nauczanie gramatyki języka obcego a interferencja, Warszawa 1975.
• Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa 2011.
• Miodunka W., Lingwistyczne podstawy nauczania języka polskiego jako obcego, [w:] Poradnik metodyczny dla nauczycieli polonijnych, red. K. Krakowiak, J. Mańdziuk, Lublin 1980, s. 57–89.
• Pfeiffer W., Nauka języków obcych. Od praktyki do praktyki, Poznań 2001.
• Rusiecki J., Gramatyka generatywna, psycholingwistyka a nauczanie języków obcych, [w:] Nauczanie języka rosyjskiego a językoznawstwo i psychologia, red. S. Siatkowski, Warszawa 1976, s. 28–38.
• Scheffler P., Gramatyka oraz podejście zadaniowe w nauczaniu dorosłych, „Języki Obce w Szkole” 2007, nr 2, s. 43–48.
• Seretny A., Metody nauczania języków obcych a nauczanie języka polskiego – zarys, [w:] Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego. Praca zbiorowa, red. E. Lipińska, A. Seretny, Kraków 2006, s. 131–154.
• Szulc A., Podręczny słownik językoznawstwa stosowanego. Dydaktyka języków obcych, Warszawa 1984.
• Woźniewicz W., Metodyka lekcji języka rosyjskiego, Warszawa 1987.

Identifiers

DOI

10.17951/ah.2016.7.93