„Igrałem we śnie wokół zasadzek przeznaczenia” – o toposie theatrum mundi w dramatach Edwarda Leszczyńskiego

• Authors: Angelika Moskal
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Atlantyda i Jolanta Edwarda Leszczyńskiego to utwory sceniczne, realizujące charakterystyczny dla dramatów symbolicznych Maurice’a Maeterlincka topos theatrum mundi. Motyw świata jako teatru w dramaturgii belgijskiego pisarza ściśle łączył się z teorią, że istnienie człowieka kształtuje tajemnicze Przeznaczenie. Leszczyński mocy tej przeciwstawił potęgę bogów, dzielących się na przeciwstawne sobie siły, wyrażające ambiwalentne wartości. Podczas gdy boskie ingerencje są w dramatach Leszczyńskiego przedstawione w sposób dość bezpośredni, o Przeznaczeniu mówi się w nich subtelnie. Jego rola aktualizuje się w formie podszeptów intuicji bohaterów.

EN

Edward Leszczyński`s Atlantis and Jolanta stage works are characteristic of Maurice Maeterlinck’s symbolic dramas of topos theatrum mundi. The motif that the world is a theatre in the dramaturgy of the Belgian writer was closely connected with a theory that the existence of human beings is governed by mysterious Fate. Leszczyński contrasted the force of Fate with the power of Gods divided into opposing forces, expressing ambivalent values. While divine interferences are presented in a relatively direct way, Fate is  referred to very subtly. Its role is updated by the suggestions of the heroes' intuitions.

Keywords

PL

theatrum mundi; Edward Leszczyński (1880–1921); Maurice Maeterlinck (1862–1949); dramat symboliczny

EN

theatrum mundi; Edward Leszczyński (1880–1921); Maurice Maeterlinck (1862–1949); symbolic drama

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Acta Humana
• Year: 2017
• Volume: 8

Dates

published

2017

online

2018-08-20

Contributors

author

Angelika Moskal

References

• Filipkowska H., „Sny swe malujesz na ogromnej chmurze”, [w:] E. Leszczyński, Wybór poezji, oprac. H. Filip-kowska, Kraków 1988, s. 5–38.
• German L., Maurycy Maeterlinck. Kilka uwag o „nowej poezji”, „Przegląd Polski” 1896, nr 119, s. 1–39.
• Joteyko Z., Z literatury belgijskiej, „Ateneum” 1894, t. 2, s. 8–37.
• Konopacki A., Ikonografia malarstwa Prerafaelitów. Wybrane aspekty, [w:] Tematy, tradycje i teorie w sztuce doby romantyzmu, red. P. Jasiewicz, Warszawa 1981, s. 123–177.
• Kwiatkowski J., Od katastrofizmu solarnego do synów słońca, [w:] Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1977, s. 231–325.
• Leszczyński E., Atlantyda, Kraków 1909.
• Leszczyński E., Jolanta, Kraków 1904.
• Maeterlinck M., Pelleas i Melisanda, [w:] Idem, Dramaty wybrane, przeł. Z. Przesmycki [Miriam], Kraków 1994, s. 43–87.
• Maeterlinck M., Siedem królewien, [w:] Idem, Wybór dramatów, przeł. Z. Przesmycki [Miriam], Wrocław 1994, s. 75–105.
• Marrené-Morzkowska W., Nowe prądy w literaturze dramatycznej, „Wędrowiec” 1893, nr 29, s. 457–459.
• Podraza-Kwiatkowska M., Literatura Młodej Polski, Warszawa 1997.
• Podraza-Kwiatkowska M., Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków 2001.
• Przesmycki Z. [Miriam], Maurycy Maeterlinck. Stanowisko jego w literaturze belgijskiej i powszechnej, [w:] M.
• Maeterlinck, Wybór dramatów, przeł. Z. Przesmycki [Miriam], Wrocław 1994, s. V–CXXII.
• Rusek M., „W duszę, jak w tę oto izbę, zajrzeć nie można” – „Wnętrze” Maurice’a Maeterlincka, [w:] Od reali-zmu do preekspresjonizmu. Lektury polonistyczne, t. 2, red. G. Matuszek, Kraków 2001, s. 344–365.
• Stykowa M., Teatralna recepcja Maeterlincka w okresie Młodej Polski, Wrocław 1980.
• Szarota J., Współczesna poezja francuska 1880–1914, Warszawa 1917.

Identifiers

DOI

10.17951/ah.2017.8.119