Antysemityzm oraz totalitaryzm w świetle twórczości dramatycznej Antoniego Słonimskiego i Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

• Authors: Martyna Ujma
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The aim of this work is to present Nazi anti-Semitic practices and totalitarian actions in the interwar satire. The subject of the analysis are Antoni Słonimski’s and Maria Pawlikowska-Jasnorzewska’s comedies. The analysis of the topic shows that the threats of totalitarian regimes was seen at the beginning of the twentieth century.

PL

Tematem niniejszego artykułu jest sposób przedstawiania i kreowania nazistowskich praktyk antysemickich i działań totalitarnych przez autorów międzywojennej satyry. Przedmiotem analizy uczyniono komedie Rodzina Antoniego Słonimskiego oraz Mrówki i Baba-Dziwo Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Ujęcie pokazuje, że zagrożenia ze strony ustrojów totalitarnych, w tym szczególnie nazizmu, odczuwano już na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku.

Keywords

EN

the interwar years; Słonimski; Pawlikowska-Jasnorzewska; Nazism; comedy; anti-Semitism, the interwar satire

PL

dwudziestolecie międzywojenne; Słonimski; Pawlikowska-Jasnorzewska; nazizm; komedia; antysemityzm; satyra międzywojenna

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Acta Humana
• Year: 2017
• Volume: 8

Dates

published

2017

online

2018-08-20

Contributors

author

Martyna Ujma

References

• Ambroziak K., Co wyraża dyskurs antysemicki?, [w:] Analizować nienawiść. Dyskurs antysemicki jako tekstowe wyzwanie, red. P. Kuciński, G. Krzywiec, Warszawa 2011, s. 34–49.
• Cała A., Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa 2012.
• Domagalska M., Antysemityzm dla inteligencji? Kwestia żydowska w publicystyce Adolfa Nowaczyńskiego na łamach „Myśli Narodowej” (1921–1934) i „Prosto z Mostu” (1935–1939) (na tle porównawczym), Warszawa 2004.
• Dmowski R., Hitleryzm jako ruch narodowy, [w:] Idem, Pisma, t. 8, Częstochowa 1938, s. 208–214.
• Estreicher K., Słonimskiego droga na emigrację, „Twórczość" 1977, nr 6, s. 20–34.
• Grossman E.M., Who’s Afraid of Gender and Sexuality? Plays by Women, „Contemporary Theatre Review” 2005, nr 1, [online:] 25 stycznia 2007. Dostępny w internecie: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/1048680042000334386 [dostęp: 15 marca 2018], DOI: 10.1080/1048680042000334386.
• Grzybowski K., Niemcy hitlerowskie, Kraków 1934.
• Hegel G.W.F., Wykłady z filozofii dziejów, t. 2, przeł. J. Grabowski, A. Landman, Warszawa 1958.
• Irzykowski K., Pisma teatralne 1934–1939, t. 4, oprac. J. Bahr, red. A. Lam, Kraków 1997.
• Kot J., Complicating the Female Subject: Gender, National Myths, and Genre in Polish Women’s Inter-War Drama, Brighton 2016.
• Kot J., Rodzina w dramacie kobiecym: po przełomie 1989 roku, a w latach 30. XX wieku, „Postscriptum Polonistyczne” 2011, nr 2 (8), [online] 17 stycznia 2012. Dostępny w internecie: http://www.postscriptum.us.edu.pl/pdf/ps2011_2_10.pdf [dostęp: 15 marca 2018].
• Kowalczykowa A., Antoni Słonimski, [w:] Obraz literatury polskiej. Literatura polska w okresie międzywojennym, t. 2, red. J. Kądziela, I. Wyczańska, K. Wyka, Kraków 1979, s. 273–315.
• Kozłowska M., „Słonimski jest reakcjonista”. W tyglu „tutejszości” – dyskusja o stosunkach polsko-żydowskich w Wilnie po premierach dramatów Antoniego Słonimskiego, [w:] Żydzi w lustrze dramatu, teatru i krytyki teatralnej, red. E. Udalska, Katowice 2004, s. 281–296.
• Lange A., O sprzecznościach sprawy żydowskiej, Warszawa 1911.
• Marianowicz A., Raptularz familianta, [w:] Wspomnienia o Antonim Słonimskim, red. P. Kądziela, A. Międzyrzecki, Warszawa 1996, s. 133–157.
• Michnik A., "Kto ma czelność zwać mnie odszczepieńcem?", [w:] Wspomnienia o Antonim Słonimskim, red. P. Kądziela, A. Międzyrzecki, Warszawa 1996, s. 169–204.
• Mojsak K., Perpetuum mobile. Nacjonalizm integralny Romana Dmowskiego a reguły dyskursu antysemickiego, [w:] Analizować nienawiść. Dyskurs antysemicki jako tekstowe wyzwanie, red. P. Kuciński, G. Krzywiec, Warszawa 2011, s. 15–33.
• Overy R., Trzecia Rzesza. Historia Imperium, przeł. M. Antosiewicz, H. Turczyn-Zalewska, Warszawa 2012.
• Pawlikowska-Jasnorzewska M., Baba-Dziwo, [w:] Eadem, Dramaty, t. 1, oprac. A. Bolecka, Warszawa 1986.
• Pawlikowska-Jasnorzewska M., Mrówki, [w:] Eadem, Dramaty, t. 1, oprac. A. Bolecka, Warszawa 1986.
• Piotrowski K., „Mrówki” Pawlikowskiej, „Wiadomości Literackie” 1936, nr 50.
• Rawiński M., Dramaturgia polska 1918–1939, Warszawa 1993.
• Słonimski A., Kroniki tygodniowe 1927–1939, wyb. W. Kopaliński, Warszawa 1956.
• Słonimski A., Lekarz bezdomny, „Dialog” 1981, nr 1, s. 5–39.
• Słonimski A., Murzyn warszawski, „Skamander” 1935, z. 58, s. 116–136 (Akt pierwszy); z. 59, s. 200–222 (Akt drugi); z. 60, s. 292–209 (Akt trzeci).
• Słonimski A., Rodzina, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 13, s. 6–15.
• Treugutt S., Zamawianie pięknej choroby, [w:] M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Dramaty, t. 1, oprac. A. Bolecka, Warszawa 1986.
• Ujma M., Od nadziei do rozczarowania – Józef Piłsudski w międzywojennej literaturze (na wybranych przykładach), [w:] Historia III°, T. 3. Polsko-ukraińskie spotkania z Klio, red. I. Krywoszeja, N. Morawiec, R. Terszak, Częstochowa 2016, 61–76.
• Wzorek A., „Baba-Dziwo” Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej – dramat nie tylko o totalitaryzmie, „Studia Kieleckie. Seria Filologiczna” 2005, nr 5, s. 67–74.
• Wzorek A., Problematyka społeczna w „Mrówkach” Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Respectus Philologicus” 2005, nr 8, s. 80–86.
• Wzorek A., Ważne problemy „poddane chłoście rozumnego śmiechu” (o „Rodzinie” Antoniego Słonimskiego), „Przegląd Humanistyczny” 2006, nr 4 (397), s. 17–26.

Identifiers

DOI

10.17951/ah.2017.8.137