O pewnych warunkach perswazji

• Authors: Jacek Warchala
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poruszono problem perswazji jako zjawiska komunikacyjnego. Jest on próbą rozróżnienia między perswazją, czyli przekonywaniem i nakłanianiem, a manipulacją, czyli pokonywaniem i podporządkowywaniem. Przedstawiono także dwa główne warunki,które muszą zostać spełnione, aby sytuacja perswazyjna w ogóle mogła wystąpić: warunek dialogowości, czyli otwarcie się na odbiorcę, i dążenie do wymiany jako otwarcie się na racje inne niż własne, oraz warunek wolności do głoszenia i obrony własnych racji. Jeśli perswazja jest rodzajem walki symbolicznej, to musi odbywać się w warunkach wzajemnie ustanowionego horyzontu racjonalności i zaistnienia wspólnie kontrolowanej wiedzy. 

EN

The paper approaches the problem of persuasion as a communication phenomenon and is an attempt to set up a distinction between persuasion understood in terms of convincing or inducing and manipulation regarded as a way to defeat or dominate. The paper seeks as well to define two main conditions necessary for any persuasion to occur, namely 1) dialogue understood as opening towards the recipient and the reasons other than one’s own, and 2) freedom to pronounce and defend one’s own reasons. If persuasion is some sort of a symbolic struggle, it must be fought within the limits of a jointly established horizon of rationality and take into account knowledge controlled by both sides.

Keywords

PL

perswazja, manipulacja, warunki perswazyjności, horyzont racjonalności

EN

persuasion, manipulation, conditions for persuasion, horizon of rationality

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Artes Humanae
• Year: 2016
• Volume: 1

Dates

published

2016

online

2016-05-09

Contributors

author

Jacek Warchala

References

• 1. Adorno Theodor, 2010, Osobowość autorytarna, tłum. Marcin Pańków, Warszawa: PWN.
• 2. Arendt Hannah, 2003, O rewolucji, tłum. Mieczysław Godyń, Warszawa: Czytelnik.
• 3. Arendt Hannah, 2011, Między czasem minionym a przeszłym, Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum. Mieczysław Godyń, Wojciech Madej, Warszawa: Aletheia.
• 4. Biedroń Robert, 2009, Próba definicji mowy nienawiści i przestępstw z nienawiści, [w:] Raport o homofobicznej mowie nienawiści w Polsce, Greg Czarnecki (red.), Warszawa: Kampania przeciw homofobii, s. 7–15.
• 5. Blumenberg Hans, 1997, Rzeczywistości w których żyjemy, tłum. Wanda Lipnik, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• 6. Buczyńska-Garewicz Hanna, 2006, Zamiast szkicu o resentymencie. List Hanny Buczyńskiej-Garewicz, „Przegląd Polityczny”, nr 78, s. 19.
• 7. Burke Kenneth, 1952, A Rhetoric of Motives, New York: Prentice-Hall, s. 219–256 (tłum. polskie: Tradycyjne zasady retoryki. Perswazja, tłum. Krzysztof Biskupski, „Pamiętniki Literackie” 1977, z. 3).
• 8. Burke Kenneth, 1977, Tradycyjne zasady retoryki, tłum. Krzysztof Biskupski, „Pamiętniki Literackie”, z. 2, s. 219–256.
• 9. Burke Kenneth, 1983, Retoryka Mein Kampf, [w:] Nowa krytyka. Antologia, Zdzisław Łapiński (oprac.), Warszawa: PWN, s. 344–377.
• 10. Czuchnowski Wojciech: http://wyborcza.pl/1,75968,8555361,Oto_mowa_nienawisci.html#ixzz13Ioqilxy
• 11. Czyżewski Marek, 1997, W stronę teorii dyskursu publicznego, [w:] Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Marek Czyżewski, Sergiusz Kowalski, Andrzej Piotrowski (red.), Warszawa, s. 49–120.
• 12. Flawiusz Filostratos, 2008, Żywoty sofistów, tłum. Marian Szarmach, Toruń: Wyd. UMK.
• 13. Habermas Jürgen, 1989, Teoria działania komunikacyjnego, t. 1, tłum. Andrzej Maciej Kaniowski, Warszawa: PWN.
• 14. Krzemiński Ireneusz, 2006, Republika zawistników, „Przegląd Polityczny”, nr 78, s. 21–25.
• 15. Krzyżanowski Piotr, Nowak Paweł (red.), 2004, Manipulacja w języku, Lublin: Wyd. UMCS.
• 16. Kuczyński Waldemar: http://wyborcza.pl/1,75968,10263962,Bez_PiS_u_normalnie.
• html#ixzz1XZYuui9G
• 17. Kwintylian Marek Fabiusz, 1995, Institutio Oratoria, ks. II.15. 1–38, tłum. Mieczysław Brożek, [w:] Helena Cichocka, Jakub Z. Lichański, Zarys historii retoryki. Od początku do upadku cesarstwa bizantyńskiego, Warszawa: Wyd. UW, s. 44–61.
• 18. Laskowska E.: http://www.etykaslowa.pl/index.php?option=com_content&view=article&
• id=12:agresja-jzykowa-jako-problem-moralny&catid=1:eksperci-o-etycesowa&Itemid=9
• 19. Lifton Robinson J., 1989, Thought Reform and the Psychology of Totalizm: A Study of „brainwashing” in China, The University of North Carolina Press Chapel Hill and London.
• 20. Nietzsche Friedrich, 2004, Przedstawienie retoryki starożytnej, [w:] Pisma pozostałe, tłum. Bogdan Baran, Kraków: Inter Esse, s. 61–90.
• 21. Pascal Blaise, 1962, Rozważania ogólne nad geometrią, [w:] tegoż, Rozprawy i listy, tłum. Tadeusz Żeleński-Boy, Mieczysław Tazbir, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, s. 113–156.
• 22. Pauley Garth, College Calvin, Criticism in Context: Kenneth Burke’s „The Rhetoric of Hitler’s ‚Battle’”: http://www.kbjournal.org/content/criticism-context-kennethburkes-rhetoric-hitlers-battle
• 23. Pisarek Walery, 2003, Perswazja – jak ją widzą, jak ją piszą, [w:] Język perswazji publicznej, Katarzyna Mosiołek-Kłosińska, Tadeusz Zgółka (red.), Poznań: Wyd. Poznańskie, s. 9–17.
• 24. Platon, 1999, Gorgiasz, tłum. Władysław Witwicki, Kęty: Wyd. Antyk.
• 25. Pleszczyński Jan, 2013, Epistemologia komunikacji medialnej. Perspektywa ewolucyjna, Lublin: Wyd. UMCS.
• 26. Schein Edgar H., 1960, BRAINWASHING, Center for International Studies Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Massachusetts. http://dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/83028/14769178.pdf?sequence=1
• 27. Schopenhauer Arthur, 1995, Świat jako wola i przedstawienie, tłum. Jan Garewicz, t. 2, Warszawa: PWN.
• 28. Staniszkis Jadwiga, 2007, Jałowość rewolucji. O sprzeczności jako fundamencie tożsamości, „Europa” nr 7 (150).
• 29. Szwabe Joanna, 2006, Znaczenia dane, domyślne, wywnioskowane. Rozumienie komunikatów w ujęciu współczesnej pragmatyki języków naturalnych, „Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu”, t. 2: Mózg i jego umysły, Wioletta Dzierżawska, Andrzej Klawiter (red.), Poznań, s. 49–72.
• 30. Volkmann Richard Emil, 1995, Wprowadzenie do retoryki Greków i Rzymian, tłum. Lech Bobiatyński, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• 31. Warchala Jacek, 1991, Dialog potoczny a tekst, Katowice: Wyd. UŚ.
• 32. Wittgenstein Ludwig, 1993, O pewności, tłum. Wojciech Sady, Warszawa: Aletheia.

Identifiers

DOI

10.17951/arte.2016.1.69