Fikcyjna nauka, naukowa fikcja i widmowa biblioteka. "Wstęp do imagineskopii" Śledzia Otrembusa Pogrobelskiego

• Authors: Przemysław Kaliszuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy tekstu Wstęp do imagineskopii. Próba zarysu Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego [Stanisława Moskala], analizowanego w kontekście zjawisk prozatorskich ósmej i dziewiątej dekady w polskiej literaturze.Autor przygląda się strategiom symulowania dyskursu naukowego, opisuje chwyty mające uprawdopodobnić iluzję autentyczności konceptu niby-nauki – imagineskopii, tropi w tekście Moskala relacje między fikcyjnością i fikcjonalnością a diagnozą stanu nauki i metodologii, którymi posługuje się nauka, by uzasadnić własną odrębność pośród innych dyskursów późnej nowoczesności.Moskal konstruuje ironiczny tekst paranaukowy, kryjąc się pośród widmowych bytów, nieistniejących figur autorskich, dzięki czemu może sformułować istotne wątpliwości co do przywilejowanej pozycji wiedzy eksperckiej w ramach późnej nowo­czesności, a także jest w stanie wyeksponować rolę literatury jako istotnego w tych realiach metajęzyka, który jest świadomy własnych ograniczeń i nie ulega wierze we własną sprawczą moc (co jest problemem nauki, szczególnie przyrodoznawstwa).

EN

Author analyses a novel Wstęp do imagineskopii. Próba zarysu [Introduction to imagineskopy. Attempt of an outline] by Śledź Otrembus Podgrobelski [Stanisław Moskal] In the context of Polish prose of the 1970’s and 1980’s. He studies how scientific discourse is simulated, describes relations between fiction (and fictionality) and a fake science and it’s methodology as a result of a diagnosis of science in the late modern age. Moskal builds an ironic quasi-scientific text in order to make a relevant commentary about his era, but also to avoid exaggerated sobriety of academic discourse. He hides amongst his artificially created phantoms, non-existing authors. In this way he can phrase his concerns about the privileged role of experts and knowledge they provide in the late modernity. He also points out that literature is one of the most (or even the most) adequate metadiscourse because of it’s self-awareness and tendency to ambiguity

Keywords

PL

modernizm, awangarda, apokryf, fikcja, polska proza, późna nowoczesność

EN

modernism, avant-garde, apocrypha, fiction, Polish prose, late moder

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Artes Humanae
• Year: 2017
• Volume: 2

Dates

published

2017

online

2018-01-15

Contributors

author

Przemysław Kaliszuk

References

• Postmodernism Generator, [online:] http://www.elsewhere.org/journal/pomo/ [data dostępu: 30.06.2017].
• Barthes R., Dyskurs historii, przeł.A.Rysiewicz, Z.Kloch, „Pamiętnik Literacki” 1984, z.4.
• Bayard P., Jak rozmawiać o książkach, których się nie czytało?, Warszawa 2008.
• Beck U., Giddens A., Lash S., Modernizacja refleksyjna, przeł.J.Konieczny, War­szawa 2009.
• Beck U., Społeczeństwo ryzyka, przeł.S.Cieśla, Warszawa 2002.
• Bricmont J., Sokal A., Modne bzdury: o nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, przeł.P.Amsterdamski, A.Lewańska, Warszawa 2004.
• Brzostek D., Projekt literatury konceptualnej? O „książkach nieistniejących” Sta­nisława Lema, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 2001, Filologia Polska LIV.
• Cieślikowska T., Wstęp do „neantologii”, czyli rzecz o quasi-recenzjach i quasi-stresz­czeniach, [w:] Modele świata i człowieka, pod red.J.Święcha, Lublin 1985.
• Czapliński P., Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976–1996, Kraków 1997.
• Dawkins R., Postmodernism Disrobed, „Nature” 1998, nr 394.
• Dunin-Wąsowicz P., Polska Biblioteka Widmowa. Leksykon książek zmyślonych, Warszawa 2016.
• Dziamski G., Postmodernizm wobec kryzysu estetyki współczesnej, Poznań 1996.
• Gajda S., Styl naukowy, [w:] Współczesny język polski, pod red.J.Bartmińskiego, Lublin 2001.
• Galant J., Polska proza lingwistyczna. Debiuty lat siedemdziesiątych, Poznań 1998.
• Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, przeł.A.Szulżycka, Warszawa 2012.
• Głowala W., Lęk i metoda, „Teksty” 1981, nr 6.
• Gondowicz J., Dziś jaja, „Nowe Książki” 2000, nr 11.
• K.Choińska, Zamiast powieści, czyli flirt z nicością, „Nurt” 1975, nr 11.
• Morawski S., Awangarda artystyczna (o dwu formacjach XX wieku), [w:] tegoż, Wy­bór pism estetycznych, Kraków 2007.
• Podgrobelski Śledź Otrembus [Moskal Stanisław], Wstęp do imagineskopii (próba zarysu), Kraków 1977.
• Sendyka R., Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku, Kraków 2006.
• Stala M., Parodia jako wartość. Studia o narracji, pod red.J.Błońskiego, S.Jawor­skiego, J.Sławińskiego, Wrocław 1982.

Identifiers

DOI

10.17951/arte.2017.2.155