Ocena wielkości rozbryzgu gleby na stoku pogórskim (Karpaty fliszowe, zlewnia Bystrzanki)

• Authors: Małgorzata Kijowska-Strugała , Krzysztof Kiszka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł nie zawiera abstraktu w jezyku polskim.

EN

The article presents the results of the splash on the experimental plots on the foothill slope (with gradient 11°) with a black fallow and meadows and also plots on the foodplain with black fallow. The study was based on funnels method. The analysis of the results of research conducted from May to August 2012 showed that the size of the splash mainly depends on the kinetic energy of rain and gradient. Moreover, the splash on black fallow exceeds even 95 times the splash in the plots with meadow and 20 times in the floodplain plots without vegetation. Soil particles on the slope are moved to a maximum height of 40 cm down the slope and about 30 cm up the slope, mainly during high intensity rainfall. Furthermore, the sand grains are more easily thrown by splash than clay material.

Keywords

PL

rozbryzg, spływ powierzchniowy, eksperymentalne poletka, czarny ugór, łąka, stok pogórski, zlewnia Bystrzanki

EN

splash, runoff, experimental plots, black fallow, meadows, foothill slope, Bystrzanka catchment

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2014
• Volume: 69
• Issue: 2

Dates

published

2014

online

2015-05-25

Contributors

author

Małgorzata Kijowska-Strugała

author

Krzysztof Kiszka

References

• Adamczyk B., Maciaszek W., Januszek K., 1973: Gleby gromady Szymbark i jej wartość użytkowa, [w:] L. Starkel (red.), Dokumentacja Geograficzna, 1, 16–66.
• Bochenek W., Gil E., 2010: Zróżnicowanie spływu powierzchniowego i spłukiwania gleby na poletkach doświadczalnych o różnej długości (Szymbark, Beskid Niski), Prace i Studia Geograficzne, 45, 265–278.
• Brown L.C., Foster G.R., 1987: Storm erosivity using idealized intensity distributions, Transaction of the ASAE 30, 379–386.
• Chmielowiec S., 1977: Bombardująca działalność kropel deszczu i jej rola w modelowaniu stoków Pogórza, Manuskrypt, Instytut Geografii UJ.
• Fox D.M., Le Bissonnais Y., Bruand A., 1998: The effect of ponding depth on infiltration in a crusted surface depression, Catena 32, 87–100
• Froehlich W., Słupik J., 1980: Importance of splash in erosion process within a small flysch catchment basin, Studia Geomorph. Carpatho-Balcan., 14, 77–112.
• Gerlach T., 1976: Bombardująca działalność kropel deszczu i jej znaczenie w przemieszczaniu gleby na stokach, Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 10, 125–137.
• Rejman J., 2006: Wpływ erozji wodnej i uprawowej na przekształcenie gleb i stoków lessowych, Instytut Agrofizyki im. B. Dobrzańskiego PAN, Rozprawy i Monografie, Lublin.
• Gil E., 1976: Spłukiwanie gleby na stokach fliszowych w rejonie Szymbarku, Dokumentacja Geograficzna, 2, 1–65.
• Gil E., 2009: Ekstremalne wartości spłukiwania gleby na stokach użytkowanych rolniczo w Karpatach Fliszowych, [w:] W. Bochenek, M. Kijowska (red.), Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w okresie przemian gospodarczych w Polsce, Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 191–218.
• Govers G., 1991: Spatial and temporal variations in splash detachment: a field study, [in:] S. Okuda, A. Rapp, Z. Linyuan (Eds), Geomorphological Hazards and Process (Eds), Catena Suppl., 20, 15–24.
• Kasza I., 1992: Laserowa metoda określania składu granulometrycznego utworów gliniastych, pylastych i ilastych, Przegląd Geologiczny, 40, 5, 323–325.
• Kijowska-Strugała M., DemczukP., 2015: Impact of land use changes on soil erosion and deposition in a small Polish Carpathians catchment in last 40 years, Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, w druku, 10 ss.
• Mosley M.P., 1973: Rainsplash and the convexity of badland divides, Z. Geomorphol. Suppl., 18, 10–25.
• Parson A.J., Abrahams A.D., Wainwright J., 1994: Rainsplash and erosion rates in an interrill area on semiarid grassland, Southern Arizona, Catena, 22, 215 –226.
• Poesen J., 1985: An improved splash transport model, Z. Geomorphol., 29, 193–211.
• Poesen J., Savat J., 1981: Detachment and transportation of loose sediment by raindrop splash, art I. The calculation of absolute data on detachability and transportability, Catena, 8, 1–17.
• Poesen J., Torri D., 1988: The effect of cup size on splash detachment and transport measurements; part I: Field measurements, Catena Supplement, 12, 113–126.
• Rejman J., 2006: Wpływ erozji wodnej i uprawowej na przekształcanie gleb i stoków lessowych, Acta Agrophysica, 136, Rozprawy i Monografie, Lublin, 3, 1–90.
• Renard K.G., Foster G.R., Weesies G.A., Porter J.P., 1991:  RUSLE: Revised Universal Soil Loss Equation, Journal of Soil and Water Conservation, 1, 1–46.
• Słupik J., 1973: Zróżnicowanie spływu powierzchniowego na fliszowych stokach górskich, Dokumentacja Geograficzna, 2, 1–108.
• Starkel L., 1972: Charakterystyka rzeźby Polskich Karpat, Problemy zagospodarowania ziem górskich, 10, 75–150.
• Szpikowski J., 2001: Uwarunkowania mechanizmu procesu rozbryzgu w młodoglacjalnej zlewni Chwalimskiego Potoku (górna Parsęta, Pojezierze Drawskie), [w:] A. Karczewski, Z. Zwoliński (red.), Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfoklimatycznych, Monitoring, ochrona, edukacja, Bogucki, Wyd. Nauk., Poznań, 511–524.
• Szpikowski J., 2010: Uwarunkowania i wielkość rozbryzgu gleby na podstawie pomiarów na powierzchniach testowych w zlewni Chwalimskiego Potoku (Pomorze Zachodnie), Prace i Studia Geograficzne, 45, 181–195.
• Śmietana M., 1987: Zróżnicowanie rozbryzgu gleby na użytkowanych rolniczo stokach fliszowych, Studia Geomorph. Carpatho-Balcan, 21, 161–182.
• Święchowicz J., 2012: Wartości progowe parametrów opadów deszczu inicjujących procesy erozyjne w zlewni użytkowanej rolniczo, IGiGP UJ, Kraków, 282 ss.
• Wainwright J., Parsons A.J., Abrahams A.D., 1995: A simulation study of the role of raindrop erosion in the formation of desert pavements, Earth Surf. Process. Landforms 20, 277–291.
• Wischmeier W.H., Smith D.D., 1978: Predicting rainfall erosion losses: A guide to conservation planning, Agricultural Handbook, USDA, Washington, DC, 537, 1–58.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2014.69.2.79