Kontrowersje wokół dydaktyki geografii

• Authors: Maria Groenwald
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wielość opinii, dyskusji i sporów toczonych wokół oraz w obrębie dydaktyki geografii, sprzyja ujmowaniu jej jako teoretycznie niepewnej oraz ukierunkowanej głównie na realizowanie praktyk edukacyjnych. W opracowaniu te kontrowersje zamierzam osadzić w ramach leżących u jej podstaw dyscyplin naukowych: geografii (w rozumieniu: klasycznym i „nowoczesnym”), pedagogiki (w ujęciach: tradycyjnym i postępowym) oraz psychologii (ze stosowanymi w edukacji orientacjami: praktyczną i interpretatywną), by wykazać, że postrzeganie dydaktyki geografii przez pryzmat głównie metodyki nauczania przedmiotu szkolnego, jest zamykaniem jej w granicach stereotypów i odbiega od jej aktualnych oraz potencjalnych kierunków rozwoju. Natomiast wyeksponowanie jej interdyscyplinarności prowadzi do otwarcia na dyskursywną konstrukcję dydaktyki geografii, uwzględniającą także zachodzące obecnie przemiany kulturowe, społeczne i gospodarcze. Ich uwzględnienie czyni dydaktykę adekwatną do współczesnych realiów i tym samym zdolną: (a) zainteresować uczniów geografią, (b) odpowiedzieć na ich intelektualne potrzeby oraz możliwości.

EN

The multiplicity of opinions, discussions and disputes conducted around and within geography didactics encourages it being viewed as theoretically uncertain and focused on fulfilment of educational practices. In this text I intend to embed these controversies in the framework of disciplines underlying it: geography (in the classical and “modern” understanding), pedagogy (in the traditional and progressive perspectives) and psychology (with the orientations applied in education: practical and interpretative), with a view to showing that perceiving geography didactics essentially through the prism of teaching methods of a school subject means confining it within boundaries of stereotypes and departs from the current and potential directions of development. Whilst exposure of its interdisciplinarity leads to discursive construction of geography didactics being opened, taking into account also ongoing cultural, social and economic changes. Taking them into consideration renders didactics adequate to contemporary reality and thus capable of (a) interesting pupils in geography, (b) responding to their intellectual needs and possibilities.

Keywords

PL

dyskursy dydaktyki geografii; interdyscyplinarność

EN

geography didactics discourses; interdisciplinarity

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2015
• Volume: 70
• Issue: 1

Dates

published

2015

online

2016-06-30

Contributors

author

Maria Groenwald

References

• Angiel J., 2008. Czym jest Wisła dla licealistów w miastach nadwiślańskich. „Dokumentacja Geograficzna” nr 38. Wyd. IG i PZ PAN, Warszawa.
• Angiel J., 2011. Rzeka Wisła, jej wartości i percepcja. Wisła w edukacji geograficznej. Wyd. Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• Bański J., 2010. Stan krytyczny polskiej geografii – krytyka stanu. „Przegląd Geograficzny”, 82, 3.
• Bański J., 2013. Jaka geografia? – uwarunkowania i spojrzenie w przyszłość. „Przegląd Geograficzny”, 85, 2.
• Blau P., 2005. Wymiana społeczna, (przeł. K. Gadowska), [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury. Wyd. Znak, Kraków.
• Bruner J., 2006. Kultura edukacji, (przeł. T. Brzostowska-Tereszkiewicz). Wyd. Universitas, Kraków.
• Dobosik B., 2012. Wiedza i umiejętności geograficzne uczniów szkół ponadgimnazjalnych w świetle wyników egzaminu maturalnego z geografii w latach 2005–2011, [w:] Z. Podgórski, E. Szkurłat (red.), Wybrane problemy akademickiej i szkolnej edukacji geograficznej. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 2. Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Łódź–Toruń.
• Dylak S., 2013. Architektura wiedzy w szkole. Wyd. Difin SA, Warszawa.
• Dzięcioł-Kurczoba B., 2011. Przyczyny zróżnicowania przestrzennego efektów kształcenia geograficznego w świetle wyników egzaminu maturalnego, [w:] M. Tracz, E. Szkurłat (red.), Efekty kształcenia geograficznego na różnych poziomach edukacji. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 1. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Groenwald M., 2011. Wpływ procesów endogenicznych i egzogenicznych na edukację. Przypadek egzaminów szkolnych. „Studia Pedagogiczne” LXIV. Wyd. Akademickie Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa.
• Hibszer A., Tracz M., 2011. Studia geograficzne w Polsce po wprowadzeniu Deklaracji Bolońskiej, [w:] M. Tracz, E. Szkurłat (red.), Efekty kształcenia geograficznego na różnych poziomach edukacji. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 1, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Jelonek A., 2004. Refleksje zawodowe starego nauczyciela, [w:] M. Tracz, Z. Zioło (red.), Dydaktyka geografii jako nauka i sztuka. Wyd. Instytutu Geografii Akademii Pedagogicznej, Kraków.
• Jodłowska M., 2008. Percepcja treści kartograficznych na różnych etapach nauczania – wybrane obserwacje. „Dokumentacja Geograficzna” nr 38. Wyd. IG i PZ PAN, Warszawa.
• Klus-Stańska D., 2009. Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej, [w:] D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Wyd. Akademickie Żak, Warszawa.
• Klus-Stańska D., 2010. Dydaktyka wobec chaosu . Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Kohlberg L., Mayer R., 1993. Rozwój jako cel wychowania, [w:] Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Wyd. IBE, Warszawa.
• Kołakowski L., 1990. Klucz niebieski, albo opowieści biblijne zebrane ku pouczeniu i przestrodze. Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Maik W., 2012. Przemiany geografii jako nauki i ich wpływ na system akademickiej edukacji geograficznej, [w:] Z. Podgórski, E. Szkurłat (red.), Wybrane problemy akademickiej i szkolnej edukacji geograficznej. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 2. Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Łódź–Toruń.
• Maj D., 2008. Praca z uczniem zdolnym. „Dokumentacja Geograficzna” nr 38. Wyd. IG i PZ PAN, Warszawa.
• Mendel M., 2014. Szkoła – przestrzeń, która mówi, [w:] R. Firmhofer, A. hildebrandt (red.), Przewrót kopernikański: oddolnie zmieniamy polską edukację. Wyd. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.
• Miles, M. B., huberman, A. M., 2000. Analiza danych jakościowych, (przeł. S. Zabielski). Wyd. Uniwersyteckie Trans humana, Białystok.
• Nijakowski L. M., 2006. Analiza dyskursu na temat mniejszości narodowych i etnicznych w polskich mediach. „Racjonalista”. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4820.
• Ossowska M., 2002. Motywy postępowania. Z zagadnień psychologii moralności. Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa.
• Piotrowska I., 2011. Efekty dydaktyczne w dwujęzycznym nauczaniu geografii, [w:] M. Tracz, E. Szkurłat (red.), Efekty kształcenia geograficznego na różnych poziomach edukacji. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t.1. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Piotrowska I., 2014. Dzieła sztuki jako źródła wiedzy geograficznej. „Edukacja Biologiczna i Środowiskowa” S1(51). http://ebis.ibe.edu.pl/index.php?typ=nius&id=35.
• Piróg D., 2011. Rodzaje specjalności w geograficznym kształceniu akademickim w Polsce – moda czy odpowiedź na potrzeby rynku pracy, [w:] M. Tracz, E. Szkurłat (red.), Efekty kształcenia geograficznego na różnych poziomach edukacji. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 1. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Plit F., 2004. Dydaktyka studiów geograficznych – dziedzina zapomniana, [w:] M. Tracz, Z. Zioło (red.), Dydaktyka geografii jako nauka i sztuka. Wyd. Instytutu Geografii Akademii Pedagogicznej, Kraków.
• Przybylska L., 2011. Ćwiczenia terenowe zwierciadłem osiąganych celów kształcenia akademickiego, [w:] M. Tracz, E. Szkurłat (red.), Efekty kształcenia geograficznego na różnych poziomach edukacji. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 1. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Rawls J., 1994. Teoria sprawiedliwości (przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A Romaniuk). Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Rodzoś J., 2002. O badaniach naukowych w dydaktyce geografii, [w:] J. Kitowski (red.), Czynniki i bariery regionalnej współpracy transgranicznej – bilans dokonań. Wyd. Fosze, Rzeszów.
• Rykiel Z., 2011. Krytyka krytyki czyli elementy socjologii w geografii. „Przestrzeń społeczna” nr 1. www.socjalspacejournal.eu.
• Sadoń-Osowiecka T., 2009. Konstruowanie wiedzy geograficznej w klasach gimnazjalnych. Możliwości i zaniedbania. OW Impuls, Kraków.
• Sadoń-Osowiecka T., 2011. Inspiracje psychologiczne i pedagogicznej w dydaktyce geografii, [w:] M. Tracz, E. Szkurłat (red.), Efekty kształcenia geograficznego na różnych poziomach edukacji. Prace Komisji Edukacji Geograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t.1. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szkurłat E., 2008. historia dydaktyki geografii. Główne kierunki i ośrodki badań [w:] A. Jackowski i in. (red.), historia geografii polskiej. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Sztompka P., 2002. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Wyd. Znak, Kraków.
• Wilczyński W., 2011a. Ideowe źródła i tożsamość geografii. Wyd. Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Wilczyński W., 2011b. Kontrowersje wokół jedności i tożsamości geografii. „Przestrzeń Społeczna” nr 1. www.socialspcejournal.eu.
• Wygotski L.S., 1971. Wybrane prace psychologiczne (przeł. E. Flesznerowa, J. Fleszner). PWN, Warszawa.
• Zarycki T., 2008. Wybrane kategorie analizy dyskursu w badaniu tożsamości peryferyjnej, [w:] A. Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Wyd. Adam Marszałek, Toruń.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2015.70.1.141