Wybrane zagadnienia z bioklimatu Lublina

• Authors: Mateusz Dobek , Agnieszka Krzyżewska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Praca ma na celu opracowanie warunków bioklimatycznych Lublina w latach 1951-2010. W tym celu wykorzystano wielkość ochładzającą powietrza, a także najnowszy wskaźnik obciążeń cieplnych organizmu człowieka Universal Thermal Climate Index (UTCI).Według wskaźnika bioklimatycznego wielkość ochładzająca powietrza (H) warunki uznawane za komfortowe, czyli „łagodnie” i „przyjemnie chłodno”, pojawiały się łącznie z częstością 41%. W latach 1951-2010 nastąpił niewielki spadek udziału procentowego odczuć chłodu („nieznośnie zimno i wietrznie”, „bardzo zimno” i „zimno”).W latach 1951-2010 najczęściej występujące wielkości UTCI należały do klasy „brak obciążeń cieplnych” (39% dni). Pomimo różnic częstości z roku na rok, w przebiegu wieloletnim nie obserwuje się istotnych tendencji zmian. Największe zmiany widoczne są na początku lat 70-tych, kiedy zwiększył się udział odczuć związanych ze stresem ciepła, natomiast klasy odczuć zimna pojawiały się rzadziej.

EN

The aim of this paper is to elaborate the bioclimatic conditions in Lublin in the years 1952–2010. For this purpose the cooling air power and the latest indicator of the thermal load of the human body Universal Thermal Climate Index (UTCI) were studied.According to bioclimatic index air cooling power (H) conditions considered as comfort conditions (mild and pleasantly cool) occurred with total frequency of 41%. In the years 1952–2010 there was a slight decrease of percentage of cold conditions (unbearably cold and windy and cold). In the years 1952–2010 thermoneutral zone was the most often occurring conditions from UTCI scale (39% of days). Despite the year-to-year differences during long-term course there are no significant changes. The biggest changes are visible at the beginning of the 70’s, when the share of conditions connected to the heat stress increased and the share of classes connected with cold stress decreased.

Keywords

PL

bioklimat miasta; wielkość ochładzająca powietrza; UTCI; Lublin

EN

urban bioclimate; cooling value (H); Universal Thermal Climate Index (UTCI); Lublin

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2015
• Volume: 70
• Issue: 2

Dates

published

2015

online

2016-07-07

Contributors

author

Mateusz Dobek

author

Agnieszka Krzyżewska

References

• Araźny A., Uscka-Kowalkowa J., Kejna M., 2007. Wielkość ochładzająca powietrza w Koniczynce w latach 1998–2006, [w:] Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Program Zintegrowanego Monitoringu środowiska Przyrodniczego a zadania ochrony obszarów Natura 2000, Biblioteka Monitoringu środowiska, Warszawa, s. 91–100.
• Baranowska M., Boniecka-żółcik H., Gurba A., 1986. Weryfikacja skali klimatu odczuwalnego dla Polski, Przegląd Geofizyczny, 31, 1, 27–40.
• Błażejczyk K., 2004. Bioklimatyczne uwarunkowania turystyki i rekreacji w Polsce, Prace Geograficzne, 192, ss. 291.
• Błażejczyk K., Błażejczyk M., 2010. BioKlima© 2.6, Program komputerowy, http://www.igipz.pan.pl/Bioklima-zgik.html, (31.01.2012).
• Błażejczyk K., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., Kunert A., 2009. Nowy wskaźnik oceny warunków klimatoterapii uzdrowiskowej UTCI, Balneologia Polska, 4, 313–321.
• Błażejczyk K., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., 2010a. Principles of the new Universal Thermal Climate Index (UTCI) and its application to bioclimatic research in European scale, Miscellanea Geographica 14, 91–102.
• Błażejczyk K., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Ingvar Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., 2010b. UTCI – nowe narzędzie badania warunków bioklimatycznych w różnych skalach czasowych i przestrzennych, Przegląd Geofizyczny, 55, 1–2, 5–19.
• Błażejczyk K., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Ingvar Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., 2010c. UTCI – Nowy wskaźnik oceny obciążeń cieplnych człowieka, Przegląd Geograficzny, 1, 82, 49–68.
• Błażejczyk K., Jendritzky G., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Epstein Y., Psikuta A., Kampmann B., 2013. An introduction to the Universal Thermal Climate Index (UTCI), Geographia Polonica, vol. 86, iss. 1, pp. 5–10.
• Błażejczyk K., Kunert A., 2011. Bioclimatic conditionings of recreation and tourism in Poland, Monografie IGiPZ PAN, 13, Warszawa, ss. 366.
• Bröde P., Fiala D., Błażejczyk K., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., Tinz B., Havenith G., 2012. Deriving the operational procedure for the Universal Thermal Climate Index (UTCI), International Journal of Biometeorology, 56 (3), 481–94.
• Chabior M., 2011. Wybrane aspekty bioklimatu Lublina, Prace i Studia Geograficzne, 47, 293–300.
• Dąbrowska G., 2001. Próba charakterystyki wielkości ochładzającej powietrza w warunkach klimatu Polski na podstawie wyników pomiarów katatermometrem Hilla, Wiadomości IMWG, 24, 4, 95–107.
• Dobek M., 2013a. Warunki biotermiczne Lublina (na podstawie wskaźnika obciążeń cieplnych UTCI), Acta Balneologica, vol. LV, s. 141–145.
• Dobek M., 2013b. Zróżnicowanie temperatury ekwiwalentnej w Lublinie w latach 2009–2010, Annales UMCS sec. B, vol. LXVIII, 2, 79–90.
• Dobek M., Bochenek W., 2009. Charakterystyka wielkości ochładzającej powietrza w Szymbarku (1996–2005), [w:] (red.) W. Bochenek, M. Kijowska, Funkcjonowanie geoekosystemów Polski w okresie przemian gospodarczych w Polsce, Biblioteka Monitoringu środowiska, Szymbark, 79–83.
• Dobek M., Demczuk P., Nowosad M., 2013. Spatial variation of the Universal Thermal Climate Index in Lublin in specified weather scenarios – Annales UMCS sec.B, vol. LXVIII, s. 21–38.
• Dobek M., Siłuch M., Wereski S., Bartoszek K., Skiba K., 2008. Czas trwania i częstość występowania uciążliwych warunków bioklimatycznych w Lublinie na podstawie wskaźnika Humidex, [w:] (red.) K. Kłysik, J. Wibig, K. Fortuniak, Klimat i bioklimat miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 415–422.
• Fiala D., Havenith G., Bröde P., Kampmann B., Jendritzky G., 2012. UTCI-Fiala multi-node model of human heat transfer and temperature regulation, International Journal of Biometeorology, 56 (3), 429–41.
• Fiala D., Lomas K.J., Stohrer M., 2001. Computer prediction of human thermoregulatory and temperature responses to a wide range of environmental conditions, International Journal of Biometeorology, 45, 143–159.
• Gregorczuk M., 1970. Analiza warunków bioklimatycznych Polski w latach 1958–1963 w świetle ważniejszych wskaźników kompleksowych, Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Seria B, 155, ss. 189.
• Havenith G., Fiala D., Błażejczyk K., Richards M., Bröde P., Holmér I., Rintamaki H., Benshabat Y., Jendritzky G., 2011. The UTCI-clothing model, International Journal of Biometeorology, 56 (3), 461–70.
• Jendritzky G., de Dear R., Havenith G. 2012. UTCI – why another thermal index?, International Journal of Biometeorology 56 (3), 421–8.
• Kaszewski B. M., Siwek K., Gluza A., 2006. Cyrkulacyjne uwarunkowania występowania ekstremalnych wartości ochładzania katatermometrycznego w Lublinie (1961–2000), [w:] L. Krzysztofiak (red.) Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów Polski w warunkach narastającej antropopresji. Biblioteka Monitoringu środowiska, Warszawa 2006, 183–192.
• Kłysik K., Fortuniak K., Zawadzka A., 1995. Charakterystyka bioklimatu Łodzi-Lublinka w świetle zmienności ochładzania w latach 1951–1990, [w:] (red.) K. Kłysik, Klimat i bioklimat miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 271–279.
• Kondracki J., Richling A., 2000. Regiony fizycznogeograficzne Polski, [w:] Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, ss. 440.
• Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk B., 1997. Bioklimatologia człowieka. Metody i ich zastosowanie w badaniach bioklimatu Polski, Monografie IGiPZ PAN, 1, ss. 200.
• Kruczko Z., 1962. Dni parne w Lublinie, Annales UMCS, sec. B, 17, 12, 297–306.
• Masterton J. M., Richardson, F. A., 1979. Humidex: a method of quantifying human discomfort due to excessive heat and humidity. Environment Canada, CLI 1–79. Ontario, Downsview: Atmospheric Environment Service.
• Mąkosza A., 2013. Bioclimatic conditions of the Lubuskie Voivodeship, Geographia Polonica, 86, 1, 37–46
• Mąkosza A., Michalska B., 2006. Ocena bodźcowości pogody w różnych terminach pomiarowych w ciągu dnia na przykładzie stacji agrometeorologicznej w Lipkach, Annales UMCS, sec. B., 61, 35, 297–307.
• Milewski P., 2013. Application of the UTCI to the local bioclimate of Poland’s Ziemia Kłodzka region, Geographia Polonica, 86, 1, 47–54.
• Mrugała S., 1980. Ochładzanie powietrza w Lublinie, Folia Societatis Scientiarum Lublinensis, 22, 45–48.
• Mrugała S., 1992. Wybrane aspekty zmienności ochładzania katatermometrycznego w Lublinie, Folia Societatis Scientiarum Lublinensis, 33, 19–23.
• Nurek T., Trapp J., Korzeniowski J., Wyszkowski A., 1991. Właściwości klimatu i bioklimatu Aglomeracji Gdańskiej, Acta Universitatis Wratislaviensis, 1213, 299–307.
• Obrębska-Starklowa B., Bąbka M., 1990. Ochładzania suche i wilgotne w Kotlinie Podhalańskiej, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 77, 69–80.
• Papiernik ż., 2004. Warunki bioklimatyczne Łodzi w drugiej połowie XX wieku, Acta Geographica-Lodziensis, 89, 147–159.
• Psikuta A., Fiala D., Laschewski G., Jendritzky G., Richards M., Błażejczyk K., Mekjavič I., Rintamäki H., Dear R. de, Havenith G., 2012. Validation of the Fiala multi-node thermophysiological model for UTCI application, International Journal of Biometeorology, 56 (3), 443–460.
• Sikora S., 2008. Bioklimat Wrocławia, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 5, Wrocław, ss. 169.
• Szyga-Pluta K., 2011. Wielkość ochładzająca powietrza – na wybrzeżu klifowym w rejonie Białej Góry – w sezonach letnich 2008–2009 (Woliński Park Narodowy), Badania Fizjograficzne, R. II, A, (62), 027–039.
• Wereski S., Dobek M., Wereski S., 2010. Częstość występowania poszczególnych odczuć cieplnych w Lublinie i w Lesku na podstawie temperatury odczuwalnej (STI) w latach 1991–2005, [w:] (red.) A. Richling, Krajobrazy rekreacyjne – kształtowanie, wykorzystanie, transformacja, Problemy Ekologii Krajobrazu, 27, Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej, 371–377.
• Zinkiewicz Z., 1969. Warunki klimatyczne i bioklimatyczne na obszarze Lubelszczyzny – dla celów gospodarczych, Folia Societatis Scientiarum Lublinensis, 9, 49–53.
• Żarnowiecki G., 2002. Zróżnicowanie bioklimatu Kielc w sezonie letnim, Regionalny Monitoring środowiska Przyrodniczego, 3, 109–116.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2015.70.2.117