Synoptyczne uwarunkowania napływu mas powietrza polarnego nad Lubelszczyznę

• Authors: Bogusław Michał Kaszewski , Krzysztof Bartoszek , Andrzej Gluza
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem opracowania jest charakterystyka częstości i uwarunkowań synoptycznych napływu mas powietrza polarnego nad obszar Lubelszczyzny. Ich występowanie w ujęciu regionalnym określono dla godziny 12 UTC na podstawie dolnych map synoptycznych PIHM/IMGW-PIB z okresu 1951–2010. Częstość napływu mas powietrza polarnego (morskiego „świeżego” – PPm, morskiego starego – PPms, morskiego ciepłego – PPmc i kontynentalnego – PPk) w ciągu roku wynosiła 82,5%. Spośród wyróżnionych typów mas powietrza najczęściej notowano powietrze polarne morskie stare (PPms), z częstością przekraczającą 37% (maksimum w lecie, minimum wiosną). W latach 1951–2010 zaznaczyły się istotne zmiany w częstości napływu nad Lubelszczyznę mas PPk (spadek średnio o 11 dni na 10 lat), PPm (spadek 7 dni na 10 lat) i PPmc (wzrost o blisko 11 dni na 10 lat). We wszystkich porach roku masy PPms najczęściej napływały nad Lubelszczyznę z zachodu, PPmc z południowego zachodu i zachodu, PPm z zachodu i północo-zachodu, a PPk ze wschodu i południowego wschodu.

EN

The aim of the study is to characterize the frequency and determinants of the synoptic conditions of advection of polar air masses over the Lublin region. Their occurrence in the regional scale in the years 1951–2010 based on lower synoptic maps for 12 UTC, which derived from PIHM/IMGW-PIB. The annual frequency of polar air masses (maritime fresh – mPf, martime old – mPo, maritime warm – mPw and continental – cP) reached 82.5%. The highest frequency of these air masses refers to Polar maritime old air (mPo), with a frequency exceeding 37% (the maximum in summer and the minimum in spring). In the years 1951–2010, there were signifi cant changes in the frequency of advection of CP air (average decrease by 11 days per 10 years), mPf (decrease by 7 days per 10 years), and mPw (increase by 11 days per 10 years). In all seasons, mPo was most likely to be recorded from western direction, mPw from western and southwestern directions, mPf from western and northwestern directions, while CP air from eastern and southeastern directions.

Keywords

PL

masy powietrza, powietrze polarne, typy cyrkulacji, Lubelszczyzna

EN

air masses, polar air, circulation types, the Lublin region

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2018
• Volume: 73

Dates

published

2018

online

2019-06-05

Contributors

author

Bogusław Michał Kaszewski

author

Krzysztof Bartoszek

author

Andrzej Gluza

References

• Bartoszek K., 2015: Kalendarz typów cyrkulacji atmosferycznej dla obszaru Lubelszczyzny. Zbiór komputerowy. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Meteorologii i Klimatologii, Lublin. http://serwisy.umcs.lublin.pl/k.bartoszek/wyniki.html
• Bartoszek K., 2017: The main characteristics of atmospheric circulation over East-Central Europe from 1871 to 2010, Meteorology and Atmospheric Physics, 129, 2, 113–129.
• Bołaszewska J., Reutt F., 1962: Częstotliwość występowania poszczególnych mas powietrza w Polsce w okresie 10 lat 1946-1956, Prace PIHM, 66, 16–32.
• Gluza A., 1978: Masy powietrza i sytuacje baryczne a okresy dni charakterystycznych w makroregionie północnowschodnim w latach 1951-1970, Folia Societatis Scientiarum Lublinensis, Seria Geografia, 20, 1, 15–18.
• Kalnay E., Kanamistu M., Kistler R., Collins W., Deaven D., Gandin L., Iredell M., Saha S., White G., Woollen J., Zhu Y., Leetmaa A., Reynolds R., Chelliah M., Ebisuzaki W., Higgins W., Janowiak J., Mo K.C., Ropelewski C., Wang J., Jenne R., Joseph D., 1996: The NMC/NCAR 40-Year Reanalysis Project, Bulletin of the American Meteorological Society, 77, 437–471.
• Kaszewski B. M., 1977: Warunki synoptyczne napływu powietrza arktycznego i zwrotnikowego nad środkowowschodni makroregion Polski (1961-1970), Przegląd Geofizyczny, 22, 1, 49–54.
• Kaszewski B. M., 2008: Warunki klimatyczne Lubelszczyzny, Wydawnictwo UMCS, Lublin, 60.
• Kaszewski B. M., Bartoszek K., Gluza A., 2017: Synoptyczne uwarunkowania napływu mas powietrza arktycznego i zwrotnikowego nad Lubelszczyznę, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sec. B, 72, 2 (w druku).
• Kendall M. G., 1975: Rank correlation measures, Charles Griffin, London.
• Kierklo K., 2012: Variability of air masses over Podlasie (NE Poland) in the years 2001-2010, Bulletin of Geography - Physical Geography Series, 5, 87–113.
• Kijkowska-Wiślińska Z., 1998: Masy powietrzne a typy cyrkulacji atmosferycznej w Lublinie w latach 1961-1970, [w:] M. Nowosad (red.), Problemy współczesnej klimatologii i agrometeorologii regionu lubelskiego, Wydawnictwo UMCS, 57–58.
• Kotas P., Twardosz R., Nieckarz Z., 2013: Variability of air mass occurrence in southern Poland, Theoretical and Applied Climatology, 114, 3–4, 615–623.
• Niedźwiedź T., 1969: Sytuacje baryczne w Polsce południowej i ich wpływ na niektóre elementy klimatu, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 25, 63–98.
• Niedźwiedź T., 1981: Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatu w dorzeczu górnej Wisły, Rozprawy Habilitacyjne UJ, 58, 1–165.
• Sen P. K., 1968: Estimates of the regression coefficient based on Kendall’s tau. Journal of the American Statistical Association, 63, 1379–1389.
• Ward J. H., 1963: Hierarchical grouping to optimize an objective function, Journal of the American Statistical Association, 58, 236–244.
• Więcław M., 2005: Występowanie mas powietrza w Toruniu a typy cyrkulacji atmosferycznej [w:] Z. Babiński (red.), Środowisko przyrodnicze w badaniach geografii fizycznej, Promotio Geographica Bydgostiensia, Bydgoszcz, 2, 143–152.
• Więcław M., 2009: Roczna i wieloletnia zmienność częstości występowania mas powietrza w Bydgoszczy, [w:] Z. Babiński (red.), Środowisko przyrodnicze w badaniach geografii fizycznej, Promotio Geographica Bydgostiensia, 4, 105–118.
• Więcław M., 2010: Przestrzenne i sezonowe zróżnicowanie częstości występowania mas powietrza w Europie Środkowej w latach 1996-2005, [w:] L. Kolendowicz (red.), Klimat Polski na tle klimatu Europy, Warunki cyrkulacyjne i radiacyjne, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 9–21.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2018.73.0.49-64