Bogactwo i różnorodność chruścików (Trichoptera) na wybranym obszarze środkowo-zachodniej Polski (województwo lubuskie)

• Authors: Anna Rychła , Edyta Buczyńska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wiedza na temat rozmieszczenia chruścików (Trichoptera) w środkowo-zachodniej Polsce, będącej częścią krainy faunistycznej Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej (WKL) jest wciąż uboga w porównaniu do innych regionów. W celu uzupełnienia tej informacyjnej luki w roku 2011 przeprowadzono inwentaryzację wybranego obszaru w tej części kraju. Celem pracy było wstępneokreślenie różnorodności gatunkowej oraz gatunków chronionych, zagrożonych i rzadkich w tej części WKL. Próby pobrano z 63 stanowisk obejmujących szerokie spektrum typów siedliska następnie przeanalizowano przy użyciu różnych wskaźników ekologicznych. Ogółem stwierdzono 75 gatunków chruścików, w tym 46 i 51 odpowiednio w postaci larw i osobników dorosłych. Wśród stwierdzonych gatunków jeden jest chroniony (Crunoecia irrorata), 5 znajduje się na Polskiej Czerwonej Liście (Erotesis baltica, Hydropsyche bulgaromanorum, Ylodes simulans, Limnephulus borealis and L. fuscinervis) a 11 nie było dotychczas podanych z WKL. Z całości materiału gatunkiem o najwyższej dominacji i frekwencji był Limnephilus flavicornis. Natomiast aż 50 gatunków stwierdzono w mniej niż 5% stanowisk. Najwyższą liczbę gatunków zanotowano w rzekach i stawach rybnych, odpowiednio 33 i 32, natomiast najmniejszą w źródłach (5 gatunków) oraz na torfowiskach (6 gatunków). Najwyższą różnorodnością gatunkową mierzoną według wskaźnikaPIE charakteryzowały się również stawy rybne (0.90) i rzeki (0.85), natomiast najniższą wartość PIE (0.60) stwierdzono w strumieniach. Pod względem udziału gatunków chronionych, zagrożonych i rzadkich najbardziej cenne okazały się rzeki oraz stawy rybne, a także w mniejszym stopniu jeziora oraz źródła. Reasumując, badany obszar charakteryzuje się dużym bogactwem oraz różnorodnością gatunkową chruścików mających znaczenie dla ochrony bioróżnorodności w środkowo-zachodniej Polsce. Najbardziej cennymi typami siedlisk dla zachowania bogactwa, różnorodności oraz dla gatunków rzadkich i zagrożonych są rzeki oraz stawy hodowlane.

EN

The information about the distribution of caddisflies (Trichoptera) in mid-western Poland being a part of the Wielkopolsko-Kujawska Lowland (WKL) faunistic region is still scarce compared to other regions. To close the knowledge gap, we investigated caddisflies larvae and occasionally imagines in a selected area in mid-western Poland in 2011. The aim was the preliminary estimation of species richness and abundance of protected, rare and endangered species in this part of WKL. For the study 63 sampling sites representing broad spectrum of habitat types were chosen and analysed with various ecological indices. In total, 75 species: 46 as larvae and 51 as imagines were found in the area. Among them, one protected species (Crunoecia irrorata), 5 listed in the Polish Red List (Erotesis baltica, Hydropsyche bulgaromanorum, Ylodes simulans, Limnephulus borealis and L. fuscinervis), and 11 species not reported for WKL yet were found in the area. In the whole material, the most frequent and dominant species was Limnephilus flavicornis. In contrast, 50 species were recorded in less than 5% of sites. The highest species richness was found in rivers and fish ponds with total number of 33 and 32 species, respectively, whereas the lowest one in springs (5 species) and bogs (6 species). The highest species diversity obtained with probability of intraspecificencounter (PIE) Index was found in fish ponds (0.90) and rivers (0.85) as well. In contrast, streams had the lowest PIE value (0.60) in the area. The most valuable habitat types with regard to protected, endangered and rare species were rivers and fish ponds, as well as lakes and streams of lower importance. To conclude, our investigation indicated a high species richness and diversity in the area, which was related to high habitat heterogeneity, thus having significant importance for biodiversity preservation in mid-western Poland. Moreover, fish ponds and rivers were the most valuable habitat types significantly contributing to species richness, diversity and preservation of rare and endangered species in this area.

Keywords

PL

różnorodność; bogactwo gatunkowe; rzeki; stawy; źródła; gatunki rzadkie; gatunki zagrożone; gatunki chronione

EN

diversity; species richness; rivers; ponds; springs; rare species; endangered species; protected species

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio C – Biologia
• Year: 2013
• Volume: 68
• Issue: 1

Dates

published

2013

online

2015-07-18

Contributors

author

Anna Rychła

author

Edyta Buczyńska

References

• Abraszewska-Kowalczyk A., Kowalczyk J.K., Hejduk J., Przybylski M., Tuszewicki W. 2002. Świat zwierząt Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Mantis, Olsztyn, 101 pp.
• Adamek H. 2004. Nowe stanowisko Crunoecia irrorata w Polsce. Trichopteron 13: 3.
• Adamek H. 2006. Chruściki źródlisk jez. Kubek i kilka uwag o preferencjach siedliskowych Crunoecia irrorata w Polsce. Trichopteron 22: 4–6.
• Adamek H., Czachorowski S. 2004. Chruściki (Trichoptera) Sierakowskiego Parku Krajobrazowego – wyniki wstępnych badań. Biul. Park. Krajobraz. Wielkopolski 10,12: 199–202.
• Biesiadka E. 1980. Water beetles (Coleoptera) of the eutrophic Lake Zbęchy (Leszno voiv.). Pol. Ecol. Stud. 6: 263–275.
• Buczyńska E. 2006. Chruściki (Trichoptera) Roztoczańskiego Parku Narodowego – stan poznania i perspektywy. Wiad. entomol. 25, Suppl. 2: 5–16.
• Buczyńska E. 2010. Chruściki (Trichoptera) Roztocza. Dissertation, Maria Curie-Skłodowska University, Faculty of Biology and Earth Sciences, Lublin, 281 pp.
• Buczyńska E. 2012. Caddisflies (Trichoptera) of the middle River Wieprz and its valley in the northern part of the Nadwieprzański Landscape Park. Teka Kom. Ochr. Kszt. Środ. Przyr. 9: 5–15.
• Buczyńska E. 2013. Caddisflies (Trichoptera) of the Poleski National Park – state of knowledge, threats and perspectives. In: K. Dyguś (ed.) The Natural Human Environment. Dangers, Protection, Management, Education. Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Warszawa (in print).
• Buczyński P., Serafin E. 2004. Pierwsze dane o chrząszczach (Coleoptera) i chruścikach (Trichoptera) zbiorników antropogenicznych parków krajobrazowych Łuku Mużakowa (Polska, Niemcy). Parki Nar. Rez. Przyr. 23: 481–485.
• Czachorowski S. 1988. Caddis larvae (Trichoptera) of the River Pasłęka (Northern Poland). Acta Hydrobiol. 30: 393–409.
• Czachorowski S. 1996. Larwy chruścików (Trichoptera) jako wskaźniki w monitoringu wód płynących. III Warsztaty Bentologiczne. Możliwości wykorzystania fauny dennej dla biomonitoringu wód płynących w Polsce: 8–9.
• Czachorowski S. 1997.   Pierwsza informacja o chruścikach  Trichoptera  Ziemi Lubuskiej. Przegl. Przyr. 8:145–146.
• Czachorowski S. 1998. A. Chruściki (Trichoptera) jezior Polski. Charakterystyka rozmieszczenia larw. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, Olsztyn, 156 pp.
• Czachorowski S. 1998. B. Chruściki (Trichoptera) Puszczy Białowieskiej – stan poznania. Parki Nar. Rez. Przyr. 17: 49–54.
• Czachorowski S. 1999. Chruściki (Trichoptera) źródeł Polski – stan poznania. In: E. Biesiadka,
• S. Czachorowski „Źródła Polski – stan badań, monitoring i ochrona”, Wyd. WSP w Olsztynie: 59–72.
• Czachorowski S., Buczyński P. 2004. Chruściki w krajobrazie rolniczym: larwy Trichoptera Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 23: 93–110.
• Czachorowski S., Majewski T. 2003. Stan poznania chruścików (Trichoptera) obszarów chronionych Polski. Rocz. nauk. Pol. Tow. Ochr. Przyr. „Salamandra” 7: 167–181.
• Czachorowski S., Pietrzak L. 2002. Chruściki Trichoptera Pomorza – stan poznania rozmieszczenia regionalnego. Przegl. Przyr. 13: 75–90.
• Czachorowski S., Pietrzak L. 2003. Klucz do oznaczania rodzin chruścików (Trichoptera) występujących w Polsce. Wyd. MANTIS, Olsztyn, 32 pp.
• Czachorowski S., Piotrowska K. 2006. Chruściki (Trichoptera) Doliny Narwi między Wizną
• a Łomżą – ekologiczna charakterystyka rozmieszczenia. Drozdowskie Zesz. Przyr. 3: 13–35.
• Czachorowski S., Serafin E. 2004. The distribution and ecology of Hydropsyche bulgaromanorum and Hydropsyche contubernalis (Trichoptera: Hydropsychidae) in Poland and Belarus. Lauterbornia 50: 85–98.
• Czachorowski S., Buczyński P., Stryjecki R. 2000. Chruściki (Trichoptera) Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie. Parki Nar. Rez. Przyr. 19: 65–84.
• Czachorowski S., Buczyński P., Walczak U., Pakulnicka J. 2000. Gatunki osłonowe (parasolowe)
• w ochronie owadów. Przegl. Przyr. 11: 139–148.
• Czachorowski S., Serafin E., Buczyński P. 2002 (2004): Chruściki (Insecta: Trichoptera) województwa lubelskiego – rozmieszczenie i stan poznania. Przegl. Przyr. 13: 91–101.
• Czachorowski S., Visinskiene G., Uherkovich A., Chvojka P., Kalnins M., Moroz M., Neu P., Pitsch T., Ivanov V. D., Goduńko R., Ujvarosi L. 2004. Europejskie ostoje entomofauny – chruściki (Trichoptera) obszarów chronionych Europy Środkowej i Wschodniej. Wiad. entomol. 23 Supl. 2: 57–65.
• Hurlbert, S. H. 1971. The non-concept of species diversity: a critique and alternative parameters. Ecology 52: 577–585.
• Kopytek P., Majecki J. 1986. Skład gatunkowy chruścików (Trichoptera) rzeki Widawki przed wybudowaniem Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego. Acta Univ. Lodz. 4: 71–78.
• Majecki J. 2006. Chruściki (Trichoptera) regionu łódzkiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 162 pp.
• McAleece N., Gage J. D., Lambshead J., Patterson G. L. J. 1997. Biodiversity Professional. The Natural History Museum & The Scottish Association for Marine Science.
• Najbar B., Szuszkiewicz E., Zieleniewski W. 1999. Wody Środkowego Nadodrza. Zielona Góra, 167 pp.
• Raczyńska M., Żurawska J., Czachorowski S. 2000. Chruściki dwóch rzek Niziny Szczecińskiej (północno-zachodnia Polska). Przegl. Przyr. 11: 15–23.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dziennik Ustaw 237, poz. 1419.
• RPMŚ [Rzeczpospolita Polska Ministerstwo Środowiska] 2005. Raport dla Obszaru Dorzecza Odry z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 291 pp.
• Rychła A., Buczyński P. 2013. Materials to the knowledge of the aquatic beetle fauna (Coleoptera) in mid-western Poland. Annales UMCS, Biologia 68: 7–38.
• Serafin E. 2004. Species diversity of the cadisflies (Trichoptera) in the left-bank River Bug valley. Teka Kom. Ochr. Kszt. Środ. Przyr. 1: 195–201.
• Serafin E., Czachorowski S. 2004. Zgrupowania chruścików (Trichoptera) Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Parki Nar. Rez. Przyr. 23: 411–426.
• Szczęsny B. 2002. Trichoptera Chruściki. In: Głowaciński Z. (ed.), Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Wyd. Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 76–79.
• Szczęsny B., Majecki J. 2007. Chruściki (Trichoptera). In: W. Bogdanowicz, E. Chudzicka, I. Pilipiuk, E. Skibińska (eds). Fauna Polski. Tom II, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa: 387–397.
• Tomaszewski C. 1965. Chruściki Trichoptera. Katalog Fauny Polski, cz. 28, PWN, Warszawa, 104 pp.

Identifiers

DOI

10.17951/c.2013.68.1.55