Literature As the “Voice of the Other” in the Educational Space

• Authors: Iwona Morawska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problematyka artykułu nawiązuje do badań nad literaturą i edukacją kulturowo-literacką, które eksponują walory dialogu i interakcji w procesie kształcenia umiejętności lekturowych. Zgodnie z teoretycznymi założeniami znaczącą rolę w tak ujmowanym modelu czytania odgrywa kategoria Innego. Jej stosowanie w odniesieniu do literatury, jako medium otwartego na komunikację i motywującego do wykazywania różnych form aktywności, znajduje potwierdzenie w wielu nurtach współczesnej humanistyki. Sygnalizowana problematyka stanowi źródło inspiracji dla omówionych w tekście przykładów i refleksji edukacyjnych na temat wspierania uczniów – przy udziale tekstów literackich (i innych tekstów kultury) – w zdobywaniu ważnych dla ich rozwoju kompetencji poznawczych, etycznych, narracyjnych, komunikacyjno-informacyjnych itd.

EN

The issue of the article refers to the research on literary and cultural-literary education, which emphasizes the values of dialogue and interaction in the process of educating reading skills. According to theoretical assumptions, the category of the “Other” plays a significant role in such a recognized reading model. Its application in reference to literature as a medium open to communication and motivating to show various forms of activity, is confirmed in many currents of contemporary humanities. The problematic issue is a source of inspiration for the examples and educational reflections on the topic of student support discussed in the text – with the participation of literary texts (and other cultural texts) – in acquiring cognitive, ethical, narrative, communication and information competences important to their development, etc.

Keywords

PL

literatura; lektura; edukacja; dialog; Inny; interakcja

EN

literature; reading; education; dialogue; the “Other”; interaction

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
• Year: 2018
• Issue: 3

Dates

published

2018

online

2019-01-13

Contributors

author

Iwona Morawska

References

• Bachtin: dialog – język – literatura, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1983.
• Batorowska H., Od alfabetyzacji informacyjnej do kultury informacyjnej. Rozważania o dojrzałości informacyjnej, Warszawa 2013.
• Biedrzycki K., Jaskółowa E., Nowak E., Świat do przeczytania. Kultura, język, dialogi. Język polski. Liceum i technikum. Klasa I, cz. 1, Warszawa 2012.
• Błaszczak B., Narracja i tożsamość. Paula Ricoeura hermeneutyka antropologiczna, Zielona Góra 2010.
• Bryzek R., Dialog z tradycją w grze komputerowej. Na przykładzie Wiedźmina – bohatera sagi Andrzeja Sapkowskiego, [w:] Oswajanie Inności w edukacji polonistycznej, red. B. Myrdzik, E. Dunaj-Kozakow, Lublin 2010.
• Doświadczenie lektury: między krytyką literacką a dydaktyką literatury, red. K. Biedrzycki, A. Janus-Sitarz, Kraków 2012.
• Dziadek A., Cały świat jest tekstem! Polikontekstualność i transdyskursywność, [w:] Przyszłość polonistyki: koncepcje, rewizje, przemiany, red. A. Dziadek, K. Kłosiński, K. Filipowicz, Katowice 2013.
• Dziekanowski C., Rozmowy o świadomości literackiej, Warszawa 2006.
• Dzikiewicz-Gazda U., O porządku współczesnego kształcenia. Zarys problematyki, [w:] Tradycyjne i współczesne systemy wartości: porządek i bezwład, red. A. Wierciński, Warszawa–Kielce 2003.
• Edukacja a nowe media, red. M. Latoch-Zielińska, I. Morawska, M. Potent-Ambroziewicz, Lublin 2015.
• Ethos literatury w niespokojnym świecie, red. E. Feliksiak, Białystok 1989.
• Feliksiak E., Antropologia literatury. Interpretacje i studia, Kraków 2014.
• Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Kraków 1993.
• Gardner H., Pięć umysłów przyszłości, przeł. D. Bakalarz, Warszawa 2009.
• Głąb A., Literatura a poznanie moralne. Epistemologiczne podstawy etycznej krytyki literackiej, Lublin 2016.
• Golka M., Aparycje współczesności, Warszawa 2015.
• Houellebecq M., Uległość, przeł. B. Geppert, Warszawa 2015.
• Januszkiewicz M., Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie, Poznań 2012.
• Januszkiewicz M., W poszukiwaniu sensu. Phronesis i hermeneutyka, Poznań 2016.
• Jaskółowa E., Kto to był? Żona Lota w poezji polskiej XX wieku, czyli rozbijanie stereotypu, Katowice 2006.
• Jonas H., Zmiana i trwałość. O podstawach rozumienia przeszłości, przeł. P. Domański, Warszawa 1993.
• Kowalski P., Leksykon – znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa–Wrocław 1998.
• Koziołek K., Czytanie z innym. Etyka, lektura, dydaktyka, Kraków 2006.
• Koziołek R., Do czego służy kanon lektur szkolnych, „Gazeta Wyborcza”, 13.06.2014.
• Koziołek R., Dobrze się myśli literaturą, Wołowiec 2016.
• Koziołek R., Komu opowiadać o przeszłości literatury, [w:] Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra, red. K. Biedrzycki, W. Bobiński, A. Janus-Sitarz, R. Przybylska, Kraków 2014.
• Kwieciński Z., Między patosem a dekadencją. Studia i szkice socjopedagogiczne, Wrocław 2007.
• Levinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, Warszawa 1998.
• Łebkowska A., Poznawanie siebie i poznawanie Innego. Wobec inności literatury, [w:] Polonistyka w przebudowie: literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, red. M. Czermińska, t. 1, Kraków 2005.
• Markiewicz A., Etyka wrażliwości Richarda Rorty’ego, Kraków 2014.
• Markowski M.P., Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Kraków 2013.
• Michałowska D.A., Neoliberalizm i jego (nie)etyczne implikacje edukacyjne, Poznań 2013.
• Między dyskursami, sztukami, mediami. Komparatystyka jutra, red. E. Szczęsna, P. Kubiński, M. Leszczyński, Kraków 2017.
• Mitosek Z., Tzvetan Todorov – transfiguracja strukturalisty, „Teksty Drugie” 2007, nr 4.
• Morawska I., Wpływ nowych mediów na doświadczenia lekturowe współczesnych nastolatków, [w:] Człowiek i kultura w komunikacji medialnej, red. M. Karwatowska, A. Siwiec, R. Litwiński, Lublin 2015.
• Morzyńska-Wrzosek B., Estetyzowanie ciała. Propozycja antropologizującego odczytania przedwojennej poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, [w:] Istnieć w kulturze – istnieć w kulturach. Między teorią a praktyką edukacyjną, red. A. Rypel, D. Jastrzębska-Golonka, Bydgoszcz 2018.
• Nasiłowska A., Dyskont słów, Warszawa 2016.
• Nasiłowska A., Literatura wobec zmian komunikacji, [w:] eadem, Dyskont słów, Warszawa 2016.
• Nussbaum M., Czytać, aby żyć, „Teksty Drugie” 2002, nr 1–2.
• Nycz R., Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Warszawa 2017.
• Nycz R., Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Kraków 2001.
• OBCY/INNY – analiza przypadków, red. M. Karwatowska, A. Siwiec, Lublin 2018.
• Ogłoza E., Podmiotowość ucznia na lekcjach kształcenia literackiego, [w:] Z teorii i praktyki dydaktycznej języka polskiego, red. L. Gilowa, E. Polański, Katowice 1989.
• Pietrzak E., Szczepanik R., Zaorski-Sikora Ł., Aksjologia życia publicznego, Łódź 2011.
• Ponowoczesne konteksty edukacji: audiowizulaność, cyberprzestrzeń, hipertekstowość, red. L. Jakubowska-Malicka, A. Kobylarek, M. Pryszmont-Ciesielska, Wrocław 2009.
• Pośród nas. Twórcy pomorscy i gdańscy. Rozmowy niedokończone, red. G. i F. Tomaszewscy, M. i S. Modrzewscy, Gdańsk 2016.
• Potulicka E., Rutkowiak J., Neoliberalne uwikłania edukacji, Kraków 2010.
• Prajzner K., Tekst jako świat i gra. Modele narracyjności w kulturze współczesnej, Łódź 2009.
• Przymuszała B., Szukanie dotyku. Problematyka ciała w polskiej poezji współczesnej, Kraków 2006.
• Przymuszała B., Współczesna poezja emocjonalna? O problemie ekspresji i empatii na przykładzie twórczości Anny Świrszczyńskiej i Rafała Wojaczka, [w:] Magma uczuć, red. P. Orlik, Poznań 2005.
• Rapak W., Bachtinowskie korzenie intertekstualności, [w:] Intertekstualność i wyobraźniowość. Studia, red. B. Sosień, Kraków 2003.
• Rembowska-Płuciennik M., Poetyka i antropologia, [w:] Antropologia kultury – antropologia literatury. Na tropach koligacji, red. E. Kosowska, A. Gomóla, E. Jaworski Katowice 2007.
• Rembowska-Płuciennik M., Poetyka i antropologia. Cykl podolski Włodzimierza Odojewskiego, Kraków 2004.
• Rorty R., Wielkie dzieła literackie jako źródło inspiracji, przeł. M. Szuster, „Teksty Drugie” 2002, nr 1–2.
• Rorty R., Wybawienie od egotyzmu. James i Proust jako ćwiczenie duchowe, przeł. A. Żychliński, „Teksty Drugie” 2006, nr 1–2.
• Rozmarynowska K., INNOŚĆ jako źródło etyczności. Inspiracje Ricoeurowskie, Warszawa 2015.
• Szmyd J., Odczytywanie współczesności. Perspektywa antropologiczna, etyczna i edukacyjna, Kraków 2011.
• Szulakiewicz M., O człowieku w czasach trudnych, Toruń 2012.
• Ślósarz A., Interpretanty lektur. Produkty medialnego przemysłu, Kraków 2018.
• Zaleski M., Wolni od stresu i bezpieczni od wszelkiego zamętu, „Dwutygodnik Strona Kultury” 2009, nr 7.
• Zeler B., Miejsce interpretacji w nowych koncepcjach edukacyjnych, [w:] Polonistyka w przebudowie: literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, red. M. Czermińska, t. 1, Kraków 2005.
• Żardecka-Nowak M., Wspólnota i ironia. Richard Rorty i jego wizja społeczeństwa liberalnego, Lublin 2003.
• Żukowski T., Praktyki społeczne i „urządzenia korekcyjne”, [w:] Gry o tożsamość w czasach wielkiej zmiany, red. A. Werner, T. Żukowski, Warszawa 2013.

Identifiers

DOI

10.17951/en.2018.3.17-36