Cognitive Definitions of the Person with Intellectual Disability – on Selected Examples

• Authors: Urszula Jęczeń , Magdalena Saj
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy umiejętności definiowania takich pojęć jak: piękno – brzydota, szczęście – nieszczęście, miłość – nienawiść, mądrość – głupota przez osobę dorosłą niepełnosprawną intelektualnie w stopniu lekkim. W celu opisu znaczenia wyrazu wybrano metodologię kognitywną, która w sposób szczególny znajduje zastosowanie w badaniach możliwości osób niepełnosprawnych intelektualnie w zakresie rozumienia (konceptualizacji) pojęć, ponieważ pozwala zobrazować, w jaki sposób człowiek, u którego czynności poznawcze są wykształcone nieco inaczej, interpretuje świat w swoisty sposób, jaki typ wiedzy zorganizowanej w formie reprezentacji poznawczej wykorzystuje w celu ustalenia znaczenia wyrazu. Materiał leksykalny został zebrany w trakcie rozmowy kierowanej, ponieważ zaprezentowano stanowisko, zgodnie z którym „język działa” tylko podczas rozmowy, gdyż treści są wciąż „negocjowane, przetwarzane i kreowane”.

EN

The article discusses the ability to define such concepts as: beauty – ugliness, happiness – unhappiness,  love – hate, wisdom – stupidity by an adult with mild intellectual disability. In order to describe the meaning of a word, the cognitive methodology was chosen, which is particularly applicable in studying the abilities of intellectually disabled persons in the area of understanding (conceptualizing) concepts because it enables the presentation of how a patient in whom cognitive functions have developed somewhat differently interprets the world in his/her characteristic way, and what type of knowledge organized in the form of cognitive representation s/he uses to establish the meaning of a word. The lexical material was collected during a natural conversation because we take the view that “language works” only during conversation because the content is continuously “negotiated, processed, and created”.

Keywords

PL

definicja kognitywna; niepełnosprawność intelektualna; wiedza potoczna; naturalna rozmowa

EN

cognitive definition; intellectual disability; popular knowledge; natural conversation

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
• Year: 2018
• Issue: 3

Dates

published

2018

online

2019-01-13

Contributors

author

Urszula Jęczeń

author

Magdalena Saj

References

• Apresjan J., Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Wrocław 1980.
• Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006.
• Bartmiński J., Styl potoczny, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.
• Bernstein B., Struktura języka i struktura społeczeństwa, [w:] Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa 1980.
• Borowiec H., Dziecięce rozumienie świata (studium lingwistyczne), Lublin 2014.
• Chomsky N., Syntactic Structures, Massachusetts 1957.
• Dagiel M., Dialogi niepodjęte, [w:] Światy dziecięcych znaczeń, red. D. Klus-Stańska, Warszawa 2004.
• Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, Kraków 1993.
• Grabias S., Język, poznanie, interakcja, [w:] Język, interakcja, zaburzenia mowy. Metodologia badań, red. T. Woźniak, A. Domagała, t. 2, Lublin 2007.
• Grabias S., Język w diagnozowaniu logopedycznym, [w:] Język i wychowanie. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej Profesor Kazimiery Krakowiak, red. E. Domagała-Zyś, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk, Lublin 2016.
• Grabias S., Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin 2012.
• Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, Warszawa 2017.
• Kaczorowska-Bray K., Zaburzenia komunikacji językowej w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, red. J. Błeszyński, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk 2012.
• Kostrzewski J., Charakterystyka osób upośledzonych umysłowo, [w:] Upośledzenie umysłowe, red. K. Kirejczyk, Warszawa 1981.
• Kościelska M., Oblicza upośledzenia, Warszawa 1995.
• Krause A., Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych, Kraków 2005.
• Krzemińska D., Język i dyskurs codzienny osób z niepełnosprawnością intelektualną, Kraków 2012.
• Lyons J., Semantyka 1, Warszawa 1984.
• Maćkiewicz J., Nienaukowy i naukowy obraz morza. Na przykładzie języka polskiego i angielskiego, Gdańsk 1991.
• Marody M., Technologie intelektu. Językowe determinanty wiedzy potocznej i ludzkiego działania, Warszawa 1987.
• Maturana H.R., Varela F.J., The Tree of Knowledge. The Biological Roots of Human Understanding, Boston–London 1998.
• Niesporek-Szamburska B., Językowy obraz pór roku i tradycji kulturowych w twórczości dzieci, Katowice 2004.
• Ostrowska U., Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym, Kraków 2000.
• Panasiuk J., Językowe rozumienie świata. Od kodu polikonkretnego do hierarchicznego, „Prace Językoznawcze” 2017, z. 3.
• Pluta-Wojciechowska D., O badaniach logopedycznych. Refleksje naukowa i praktyczna, [w:] Metodologia badań logopedycznych. Z perspektywy teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk 2015.
• Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
• Schütz A., Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, red. E. Mokrzycki, Warszawa 1984.
• Szczepska-Pustkowska M., Tropami dziecięcych pytań filozoficznych, [w:] Światy dziecięcych znaczeń, red. D. Klus-Stańska, Warszawa 2004.
• Święcicka M., Kreacja dialogu potocznego we współczesnej polskiej prozie dla młodzieży, Bydgoszcz 1999.
• Tabakowska E., Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków 1995.
• Tischner J., Filozofia współczesna, Kraków 1991.
• Tokarski R., Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin 2014.
• Tokarski R., Żeby w życiu było więcej życia (Rozmowa Profesor Anny Pajdzińskiej z Profesorem Ryszardem Tokarskim), [w:] Barwy słów. Studia lingwistyczno-kulturowe, red. D. Filar, P. Krzyżanowski, Lublin 2017.
• Upośledzenie w społecznym zwierciadle, red. A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys, Warszawa 1997.
• Wierzbicka A., Nazwy zwierząt, [w:] O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin 1993.
• Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne, Warszawa 1972.
• Wiśniewska-Kin M., „Chcieć, pragnąć, myśleć, wiedzieć” – rozumienie pojęć przez dzieci, Kraków 2007.
• Załazińska A., Niewerbalna struktura dialogu. W poszukiwaniu polskich wzorców narracyjnych i interakcyjnych zachowań komunikacyjnych, Kraków 2006.
• Zawisławska M., Obraz wszechświata w języku naukowym, [w:] Na językoznawczych ścieżkach. Prace podarowane Profesorowi Jerzemu Podrackiemu, red. A. Mikołajczuk, R. Pawelec, Warszawa 2007.
• Żydek-Bednarczuk U., Struktura tekstu mowy potocznej, Katowice 1994.

Identifiers

DOI

10.17951/en.2018.3.65-83