About Intuitive Interpretation in the Age of Neuroscience

• Authors: Aneta Grodecka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorkę interesuje zakres modyfikacji szkolnej polonistyki przez odkrycia z zakresu neuronauki społecznej. Odwołując się do filozofii (Henriego Bergsona, Romana Ingardena, Francisco Vareli), najnowszych odkryć z zakresu neurologii, rozważa różnice pomiędzy „przeżywaniem” a „doświadczaniem”. Przywołano też wcześniejsze koncepcje dydaktyczne (Kazimierza Wóycickiego, Bronisława Poletura, Wincentego Okonia, Stanisława Bortnowskiego, Anny Janus‑Sitarz) oraz wyniki eksperymentu związanego z intuicyjnym odbiorem wiersza Bolesława Leśmiana ***Wyszło z boru ślepawe, zjesieniałe zmrocze… Na tej podstawie została nakreślona strategia lektury intuicyjnej opartej na fenomenologii, neuronauce i własnej praktyce nauczycielskiej.

EN

The author is interested in the scope of modifying the way that Polish is taught at school by applying discoveries of social neuroscience. Referring to philosophy (Henri Bergson, Roman Ingarden, Francisco Varela), the latest discoveries in the field of neurology, the differences between emotional and practical experience of the text are considered. Earlier didactic approaches were also recalled (Kazimierz Wóycicki, Bronisław Poletur, Wincenty Okoń, Stanisław Bortnowski, Anna Janus-Sitarz) and the results of an experiment related to intuitive reception of Bolesław Leśmian’s poem ***Wyszło z boru ślepawe, zjesieniałe zmrocze… On this basis an idea of intuitive interpretation was outlined based on phenomenology, neuroscience and her own teaching expertise.

Keywords

PL

dydaktyka polonistyczna; neuronauka; umysł; intuicja; interpretacja

EN

Polish didactics; neuroscience; mind; intuition; interpretation

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
• Year: 2019
• Issue: 4

Dates

published

2019

online

2019-12-31

Contributors

author

Aneta Grodecka

References

• Abrams M.H., Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, Gdańsk 2003.
• Bortnowski S., Ku czytaniu intuicyjnemu i impresyjnemu, [w:] idem, Jak uczyć poezji?, Warszawa 1991.
• Bortnowski S., Młodzież a lektury szkolne, Warszawa 1974.
• Chmiel M., Herman W., Pomirska Z., Doroszewski P., Słowa na czasie. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum, Warszawa 2010.
• Cofalik J., Malarstwo i muzyka w nauczaniu języka polskiego, Katowice 1961.
• Czabanowska-Wróbel A., „Niepojętność zieloności” i „możliwość szkarłatu”. O kolorystyce Bolesława Leśmiana, [w:] eadem, Złotnik i śpiewak. Poezja Leopolda Staffa i Bolesława Leśmiana w kręgu modernizmu, Kraków 2009.
• Duch W., Trzy mózgi. Notatki do wykładów, www.fizyka.umk.pl/~duch/Wyklady/Mozg/05-2-trzy_mozgi.htm [dostęp: 21.09.2017].
• Dziekanowski C., Intuicyjna prawda literatury [rozmowa z T. Olchanowskim], „ALBO albo. Inspiracje Jungowskie. Problemy Psychologii i Kultury” 2002, nr 4.
• Głowiński M., Zaświat przedstawiony, [w:] idem, Zaświat przedstawiony. Szkice o poezji Bolesława Leśmiana, Kraków 1998.
• Grodecka A., Dydaktyka polonistyczna w kontekstach neuronalnych, [w:] Edukacja polonistyczna. Metamorfozy kontekstów i metod, red. M. Karwatowska, L. Tymiakin, Lublin 2017.
• Grodecka A., Wstęp, [w:] Pisarze i mózg, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2018, nr 34.
• Hasło: jesiennieć, [w:] Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/jesiennie%C4%87.html [dostęp: 18.02.2019].
• Ingarden R., Dążenia fenomenologów (1919), [w:] idem, Z badań nad filozofią współczesną, Warszawa 1963.
• Ingarden R., Intuicja i intelekt u Henryka Bergsona. Przedstawienie teorii i próba krytyki, [w:] idem, Z badań nad filozofią współczesną, Warszawa 1963.
• Ingarden R., O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, Warszawa 1988.
• Ingarden R., U podstaw teorii poznania, cz. 1, Warszawa 1971.
• Janus-Sitarz A., Wolność i etyka czytania hermeneuty, [w:] eadem, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. O praktykach czytania literatury w szkole. Konstatacje, oceny, propozycje, Kraków 2009.
• Jung C.G., Typy psychologiczne, Warszawa 1997.
• Karkut D., Malarskie inspiracje lekcji polonistycznych, [w:] Polonistyka zintegrowana, red. K. Ożóg, J. Pasterska, Rzeszów 2000.
• Kokoszka M., Poeta-żuk zielony, czyli o Leśmianowskim mikroświecie, [w:] Zaczytani. Tom jubileuszowy dla Profesor Anny Węgrzyniak, red. M. Bernacki, T. Bielak, I. Gielata, K. Koziołek, Bielsko-Biała 2012.
• Kur E., Pomoce obrazowe – refleksja Kazimierza Wóycickiego o roli sztuki wysokiej w dydaktyce polonistycznej (odczytanie we współczesnej perspektywie), [w:] eadem, Dydaktyka polonistyczna i jej konteksty, cz. 2: Sztuka – estetyka – kultura, Siedlce 2018.
• Kwiatkowska H., Przeżycie literackie a moralne postawy uczniów, Warszawa 1981.
• Kwiatkowska H., Rola przeżycia w kontakcie ucznia z dziełem literackim, [w:] Nowoczesne tendencje w dydaktyce literatury i języka polskiego, red. W. Paterniak, Warszawa 1974.
• Lausz K., Metoda intuicyjna (intuitywna), metoda impresyjna, [w:] idem, Podstawowe problemy współczesnej metodyki literatury, Warszawa 1970.
• Leśniewski N., Hermeneutyka przeżycia, „Teksty Drugie” 2007, nr 1/2.
• Matuchniak-Krasuska A., Publiczność wobec metafory plastycznej. O recepcji groteski Jerzego Dudy-Gracza, Łódź 1999.
• Mikeska-Kycia D., Zagadnienie intuicji w filozofii Romana Ingardena, Kraków 2014.
• Mlodinow L., Nieświadomy mózg. Jak to, co dzieje się za progiem świadomości, wpływa na nasze życie, Warszawa 2016.
• Myers D.G., Dwa rodzaje wiedzy, [w:] idem, Intuicja – jej siła i słabość, Taszów 2004.
• Myrdzik B., Rola hermeneutyki w edukacji polonistycznej, Lublin 1999.
• Neville B., Psyche i edukacja. Emocje, wyobraźnia i nieświadomość w uczeniu się i nauczaniu, Kraków 2009.
• Okoń W., Podstawy wykształcenia ogólnego, Warszawa 1976.
• Poletur B., Interpretacja lektury w szkole jako środek kształcenia intuicji bezpośredniego przeżycia i wyobraźni twórczej, „Ogniwo” 1924, nr 5/7, 8/9, 11, 12.
• Rosińska Z., Tożsamość odbiorcy. Psychoanalityczne punkty widzenia, [w:] Twórczy odbiór sztuki, red. J. Brach-Czaina, Białystok 1992.
• Sobańska M., Apollo i Psyche w edukacji polonistycznej. W kręgu badań nad umysłem i intuicją, Poznań 2018 (praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Anety Grodeckiej).
• Spitzer M., Jak uczy się mózg, Warszawa 2017.
• Tatarkiewicz W., Przeżycie estetyczne, [w:] idem, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1975.
• Tatarkiewicz W., Skupienie i marzenie. Studia z zakresu estetyki, Kraków 1951.
• Varela F., Neurofenomenologia. Metodologiczne lekarstwo na trudny problem, „Avant” 2010, nr 1.
• Wóycicki K., Rozbiór literacki w szkole: podręcznik dla nauczycieli, [w:] Teoria kształcenia literackiego w latach 1918–1939. Antologia, red. L. Jazownik, cz. 1, Zielona Góra 2001.
• Zawistowska M., Szósty zmysł, [w:] Sensualność w kulturze polskiej, http://sensualnosc.bn.org.pl/pl/articles/szosty-zmysl-698 [dostęp: 28.09.2019].

Identifiers

DOI

10.17951/en.2019.4.277-293