Literary Character as a Subject of Axiological Reflections

• Authors: Danuta Łazarska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka artykułu wychodzi od rozważań na temat aksjologii i postaci literackiej. Omawia rolę postaci w otwieraniu nastolatków na rozważania aksjologiczne. Sygnalizuje też wybrane i niepublikowane dotąd rezultaty badań, które przeprowadziła wśród przyszłych nauczycieli. Odwołując się do opowiadań zamieszczonych w dwóch tomach Gorzkiej czekolady, uwagę poświęca Dziewczynie mistrza Katarzyny Ryrych – występującym w niej postaciom i ich znaczeniu dla rozbudzania namysłu uczniów nad ważnymi aksjologicznie sprawami. Całość zamykają refleksje nad edukacją aksjologiczną i wartością lekcyjnych spotkań z postaciami literackimi.

EN

The starting point for the author’s reflections in the article is axiology and literary character. The author discusses the significance of literary character in the process of opening teenagers up to axiological considerations. She also draws on some hitherto unpublished results of research conducted among future teachers. While referencing stories from the two volumes of Dark Chocolate (Pol. Gorzka czekolada), the author pays particular attention to the story Master’s Girlfriend (Pol. Dziewczyna mistrza) by Katarzyna Ryrych – its protagonists and how they might stimulate the students to serious axiological ponderings. The article concludes with a handful of insights on the role of axiological education in the class, and the value of students’ encounters with a variety of literary characters.

Keywords

PL

aksjologia; postać literacka; edukacja aksjologiczna

EN

axiology; literary character; axiological education

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
• Year: 2020
• Issue: 5

Dates

published

2020

online

2020-12-31

Contributors

author

Danuta Łazarska

References

• Dubisz, S. (red.). (2006). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: PWN.
• Gosk, H. (2006). (O)powieść o współczesnej postaci literackiej. Polonistyka, nr 10, 6–10.
• Handke, R. (2008). Poetyka dzieła literackiego. Instrumenty lektury. Warszawa: PWN.
• Ignasiak-Smela, A. (2015). Bohater tekstów dla gimnazjalisty – dawniej i dziś. Annales Universitatis Paedagicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linquae Polonae Pertinentia, nr 6, 226–234.
• Janus-Sitarz, A. (red.). (2008). Wartościowanie a edukacja polonistyczna. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Jauss, H.R. (1986). Wzorce interakcji w procesie identyfikacji z bohaterem. W: H. Orłowski (red.), Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec (s. 178–191). Warszawa: Czytelnik.
• Karwatowska, M. (2010). Uczeń w świecie wartości. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Karwatowska, M. (2012). Autorytety w opiniach młodzieży. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kasperski, E. (1998). Między poetyką a antropologią postaci. Szkic zagadnień. W: E. Kasperski, B. Pawłowska-Jądrzyk (red.), Postać literacka. Teoria i historia (s. 9–41). Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Kasperski, E. (2006). Świat człowieczy. Wstęp do antropologii literatury. Pułtusk–Warszawa: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora.
• Kopeć, U. (2008). Językowy obraz wartości w wypowiedziach licealistów (przyjaźń – miłość – nienawiść). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Kowalikowa, J. (2008). Różne aspekty mówienia o wartościach i wartościowania w ramach kształcenia językowego w szkole. W: A. Janus-Sitarz (red.), Wartościowanie a edukacja polonistyczna. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Koźmińska, I. (2016). Wstęp. W: P. Beręsewicz, B. Kosmowska, W. Cesarz, A. Maleszka, K. Ryrych, K. Terechowicz, P. Królikowski, Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach (s. 9). Warszawa: Prószyński i S-ka, Fundacja „ABCXXI – Cała Polska Czyta Dzieciom”.
• Koźmińska, I. (2019). Wstęp. W: P. Beręsewicz, K. Ryrych, K. Terechowicz, K. Majgier, K. Szymeczko, Gorzka czekolada. Nowe opowiadania o ważnych sprawach (T. 2; s. 7–8). Warszawa: Prószyński i S-ka, Fundacja „ABCXXI – Cała Polska Czyta Dzieciom”.
• Kuliczkowska, K. (1972). Dawne i współczesne problemy prozy dla dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Universytetu Warszawskiego.
• Kuliczkowska, K. (1985). Rozszerzanie świata. Wśród bohaterów współczesnej prozy polskiej i obcej. W: J. Papuzińska, B. Żurakowski (red.), Wartości literatury dla dzieci i młodzieży. Wybrane problemy (s. 107–119). Warszawa–Poznań: PWN.
• Kurczab, H. (2012). Z problemów wartości i wartościowania (wybrane zagadnienia). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Dydaktyka, z. 72, 7–37.
• Kwiatkowska-Ratajczak, M. (1994). Z perspektywy wartości. O prozie dla dzieci i młodzieży. Poznań: Wydawnictwo Nakom.
• Leszczyński, G. (2010). Bunt czytelników. Proza inicjacyjna netgeneracji. Warszawa: SBP.
• Łazarska, D. (2015). Osoba ucznia w świadomości studentów polonistyki. O związku literaturoznawstwa z dydaktyką. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Łebkowska, A. (2005). Poznawanie siebie i poznawanie Innego. Wobec inności literatury. W: M. Czermińska, S. Gajda, K. Kłosiński, A. Legeżyńska, A.Z. Makowiecki, R. Nycz (red.), Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów Kraków, 22–25 września 2004 (T. 1; s. 238–252). Kraków: TAiWPN Universitas.
• Markiewicz, H. (1981). Postać literacka i jej badanie. Pamiętnik Literacki, nr 2, 147–162.
• Markiewicz, H. (1996). Wymiary dzieła literackiego. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Marzec-Jóźwicka, M. (2008). Miłość i gimnazjaliści. Praca z tekstem kulturowym na lekcjach języka polskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Olbrycht, K. (2012). Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji. Pedagogika Chrystiana, nr 29, 89–104, DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2012.005.
• Ryrych, K. (2019). Dziewczyna mistrza. W: P. Beręsewicz, K. Ryrych, K. Terechowicz, K. Majgier, K. Szymeczko, Gorzka czekolada. Nowe opowiadania o ważnych sprawach (T. 2; s. 312–335). Warszawa: Prószyński i S-ka, Fundacja „ABCXXI – Cała Polska Czyta Dzieciom”.
• Tischner, J. (1982). Myślenie według wartości. Kraków: Znak.
• Tischner, J. (2000a). Miłość nas rozumie. Rok liturgiczny z księdzem Tischnerem. Kraków: Znak.
• Tischner, J. (2000b). Świat ludzkiej nadziei. Kraków: Znak.
• Wiśniewski, R. (1989). Podstawy aksjologii Władysława Tatarkiewicza. W: Z. Czarnecki, S. Soldenhoff (red.), Człowiek i wartości moralne. Studia z dziejów polskiej myśli niezależnej (s. 289–312). Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• Żuk, G. (2016). Edukacja aksjologiczna. Zarys problematyki. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Identifiers

DOI

10.17951/en.2020.5.117-130