A Sentimental Aspect of Franciszek Wiktor Dmochowski’s “Napoleonic” Memoirs

• Authors: Artur Timofiejew
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie pamiętnika z epoki napoleońskiej – Pism byłego wachmistrza (1843) Franciszka Wiktora Dmochowskiego – jako jednego z przejawów żywotności sentymentalizmu w latach 40. XIX wieku. Dwupasmowa struktura narracji: zapis faktów historycznych i zapis przeżyć osobistych – wykazuje typową dla sentymentalizmu prawidłowość: im bardziej intensywne jest doświadczanie uczuć, tym bogatsza relacja o zewnętrznym wobec podmiotu świecie. We wspomnieniach Dmochowskiego główną rolę w prowadzeniu narracji odgrywa motyw nieszczęśliwej miłości. Niezależnie od sentymentalnie skonwencjonalizowanej struktury utwór Dmochowskiego jest postrzegany przez jego wydawcę, Andrzeja Edwarda Koźmiana, w sposób typowy dla edytorskiej konwencji sentymentalizmu – wydawca kreuje w swojej przedmowie do Pism ich autora zgodnie z sentymentalnym wzorcem antropologicznym i usprawiedliwia to akceptowaną przez siebie aksjologią sentymentalną.

EN

The article focuses on showing memoirs of Napoleonic era – Franciszek Wiktor Dmochowski’s Letters from a Former Sergeant Major (Pol. Pisma byłego wachmistrza; 1843) – as a sign of vivacity of sentimentalism at the end of early part of the 19th century. Two-strip structure of narration – recording of historical data and recording of subjective emotional experiences – shows accordance with typical sentimental regulation: the more intensive inner life the richer description of external reality. The motif of unfortunate love plays an important part in carrying a recollection. Apart of sentimentally conventionalized narrative structure the work of Dmochowski is perceived by its editor, Andrzej Edward Koźmian, in the way that indicates a publishing manner of sentimentalism. The publisher in his Preface creates the author of memoirs according with sentimental anthropological patterns and explains this creation referring sentimental axiology which he consents to.

Keywords

PL

Franciszek Wiktor Dmochowski; Andrzej Edward Koźmian; pamiętnik z epoki napoleońskiej; sentymentalizm

EN

Franciszek Wiktor Dmochowski; Andrzej Edward Koźmian; memoirs of Napoleonic era; sentimentalism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
• Year: 2020
• Issue: 5

Dates

published

2020

online

2020-12-31

Contributors

author

Artur Timofiejew

References

• Aleksandrowicz, A. (1993). Preromantyczne listowanie jako forma ekspresji uczuć. Pamiętnik Literacki, nr 2, 66–83.
• Constant, B. (1948). Słówko od wydawcy. W: tegoż, Adolf. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza”.
• Czajkowska, K. (1987). Wstęp. W: A. Fredro, Trzy po trzy. Warszawa: PIW.
• Dmochowski, F.W. (1843). Pisma byłego wachmistrza w wojskach pięciu różnych mocarstw, dziś majstra krawieckiego w Przemyślu. Wydane przez A.E. Koźmiana. Lwów: Drukarnia Piotra Pillera.
• Dopart, B. (2002). Nasz literacki wiek XIX i „izmy”. W: Z. Trojanowiczowa, K. Trybuś (red.), Na początku wieku. Rozważania o tradycji (s. 147–170). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Gellert, Ch.F. (1751). Briefe, nebst einer praktischen Abhandlung von dem guten Geschmacke in Briefen. Leipzig: Johann Wendler.
• Goethe, J.W. (1984). Cierpienia młodego Wertera. Warszawa: PIW.
• Herrlinger, W. (1987). Sentimentalismus und Postsentimentalismus. Studien zum englischen Roman bis zur Mitte des 19. Jahrhunderts. Tübingen: De Gruyter.
• Jończyk, A. (2014). Sentymentalizm a preromantyzm. Konteksty Kultury, t. 11(3), 205–216, DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.012.2873.
• Kleiner, J. (1975). Sentymentalizm i preromantyzm. Studia inedita z literatury porozbiorowej 1795–1822. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Kostkiewiczowa, T. (1981). Tradycja sentymentalizmu w poezji epoki romantycznej. Zarys problemu. W: M. Żmigrodzka (red.), Problemy polskiego romantyzmu (s. 143–162). Wrocław: Ossolineum.
• Koźmian, A.E. (1842). [List do redakcji]. Biblioteka Warszawska, t. 4, 654–655.
• Koźmian, A.E. (1843). Przedmowa wydawcy. W: F.W. Dmochowski, Pisma byłego wachmistrza w wojskach pięciu różnych mocarstw, dziś majstra krawieckiego w Przemyślu. Wydane przez A.E. Koźmiana. Lwów: Drukarnia Piotra Pillera.
• Rousseau, J.-J. (1955). Emil, czyli O wychowaniu (T. 2). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rousseau, J.-J. (1962). Przedmowa. W: tegoż, Nowa Heloiza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Sill, G. (2016). Developments in Sentimental Fiction. W: J.A. Downie (ed.), The Oxford Handbook of the Eighteenth-Century Novel (s. 426–439). Oxford: OUP Oxford.
• Starobinski, J. (2000). Jean-Jacques Rousseau. Przejrzystość i przeszkoda oraz siedem esejów o Rousseau. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Zgorzelski, C. (1949). Duma – poprzedniczka ballady. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.

Identifiers

DOI

10.17951/en.2020.5.313-324