Rzutowanie semiotyczne, czyli językowe oswajanie obcości w kulturze. Szkic lingwistyczno-antropologiczny

• Authors: Maciej Czerwiński
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest zjawisku rzutowania semiotycznego (semantycznej projekcji znaczenia), które ujawniło się w trakcie badań tekstów traktujących o przeszłości, choć nie ogranicza się ono wyłącznie do tekstów historycznych. Jest ono doniosłe dla języka, jak również dla świadomości i mechanizmów poznawczych człowieka. Każda kultura, konfrontując się obcością (dotyczącą innej kultury lub czasów minionych), musi ową obcość oswoić (przezwyciężyć), nadając jej formę bardziej dla siebie zrozumiałą. Inaczej mówiąc, musi ją wpisać we własny horyzont sensu, a wraz z tym – we własny system semantyczny. Zrozumienie przeszłości bądź odmiennej kultury to właśnie ich oswojenie. Analizie w artykule podlega oswajanie trzech zasadniczych domen: przeszłości, obcej kultury i świata zwierząt.

EN

In this article one semantic phenomenon is tentatively taken into consideration. This phenomenon emerged when historical discourse was under investigation but it is not limited only to historical texts. This phenomenon – which is in the absence of a better term called the semiotic projection of meaning – is crucial for language in general, for consciousness and cognitive mechanisms of human being. Every culture, confronting itself with such or such otherness – the otherness either of diverse cultures or past events, it has to overcome this otherness that is to say to adapt it which means that it has to impose on it a form that is more meaningful for itself. Putting it operationally, it has to inscribe the otherness in question into its own horizon of sense, and consequently – into its own semantic system. The understanding of past of understanding of an unknown culture can be seen as an adaptation of them. In this article such an adaptation is considered within three domains: history, other culture and universe of animals.

Keywords

PL

semantyka kulturowa; obcość w kulturze

EN

cultural semantics; otherness in culture

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2013
• Volume: 25

Dates

published

2013

online

2013-01-06

Contributors

author

Maciej Czerwiński

References

• Bachtin Michaił, 1982, Problemy literatury i estetyki, tłum. W. Grajewski, Warszawa.
• Bartmiński Jerzy, 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
• Bartmiński Jerzy, 2007, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin.
• Czerwiński Maciej, 2008, Kultura jako znakotwórcza przestrzeń spotkania języków, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 43, s. 217--237.
• Czerwiński Maciej, 2012, Semiotyka dyskursu historycznego. Znaki i kody w chorwackiej i serbskiej syntezie dziejów narodu, Kraków.
• de Saussure Ferdynand, 1991, Kurs językoznawstwa ogólnego, wydanie drugie poprawione, tłum. K. Kasprzyk, wstęp i przypisy K. Polański, Warszawa.
• Doroszewski Witold, 1970, Elementy leksykologii i semiotyki, Warszawa.
• Eco Umberto, 2009, Teoria semiotyki, tłum. M. Czerwiński, Kraków.
• Eco Umberto, 1999, Czytanie świata, tłum. M. Woźniak, Kraków.
• Gadamer Hans-Georg, 2004, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. B. Baran, Warszawa.
• Gajda Stanisław, 2004, Propozycja systematyki gatunków naukowych, [w:] Akty i gatunki mowy, Lublin, s. 217--224.
• Geertz Clifford, 1973, The interpretation of Cultures, New York.
• Goldstein Ivo, 2008, Hrvatska povijest, Zagreb.
• Kant Immanuel, 1957, Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, Warszawa.
• MacIntyre Alasdair, 1986, Relativism, Power, and Philosophy, [w:] After Philosophy End or Transformation?, ed. K. Baynes, J. Bohman, T. McCarthy, Cambridge: MA, s. 385--411.
• McDowell John, 1994, Mind and World, Cambridge.
• Pavličević Dragutin, 2000, Povijest Hrvatske, Zagreb.
• Plessner Helmuth, 1988, Pytanie o conditio humana. Wybór pism, tłum. Z. Krasodąbski, Warszawa.
• Rzetelska-Feleszko Ewa, 2001, Nazwy własne, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 405--410.
• Škiljan Dubravko, 1985, U pozadini znaka, Zagreb.
• Skubalanka Teresa, 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.
• Tymowski Michał, Kieniewicz Jan, Holzer Jerzy, 1991, Historia Polski, Warszawa.
• Uspienski Boris, 1998, Historia i semiotyka, tłum. B. Żyłko, Gdańsk.
• Wierzbicka Anna, 2007, Słowa klucze: różne języki – różne kultury, tłum. I. DurajNowosielska, Warszawa.
• Wilson Andrew, 2002, Ukraińcy, tłum. M. Urbański, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.17951/et.2013.25.251