DARBAS (praca) w niektórych dyskursach litewskich

• Authors: Marius Smetona , Irena Smetoniene
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorzy analizują językowo-kulturowy obraz litewskiej pracy na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych. Wykorzystują w opisie materiał Słownika języka litewskiego (LKŽ) oraz Słownika współczesnego języka litewskiego (DLKŽ) i ustalają, że sposób definiowania znaczeń w obu źródłach znacznie się różni, jest odbiciem dawnych i odpowiednio – współczesnych poglądów na pracę. W dokumentacjach słownikowych widoczne są elementy wiejskiego rozumienia pracy jako ciężkiej, mozolnej działalności człowieka, wykonywanej z obowiązku i jednocześnie niosącej radość, będącej podstawą życia. Wydobyte zostały też, udokumentowane w słownikach, cechy ideologii sowieckiej, zwłaszcza wywyższanie pracy i podporządkowanie jej człowieka. Dane pochodzące z kilku dyskursów (literackiego, ideologicznego, prawniczego i publicystycznego) dostarczają nowych sposobów postrzegania pracy. Ciężka praca została opisana przez klasyków literatury K. Donelaitisa, D. Poškę i J. TumasaVaižgantasa, którzy ukazali jej sens, poetyzując i uszlachetniając pracę, wywyższając i heroizując jej wykonawców. Dyskurs ideologiczny akcentuje patriotyczny sens pracy, prawniczy rozważa znaczenie prawa dla człowieka. Najbardziej wieloaspektowo jest przedstawiana praca w dyskursie publicystycznym: jest ona wartością, honorem, obowiązkiem; dostarcza satysfakcji, jeżeli jest ciekawa; może być traktowana jako hobby, niewymagające wielkiego wysiłku.

EN

The article is an analysis of the Lithuanian linguo-cultural image of work on the basis of lexicographic and textual data. The sources used are The Dictionary of the Lithuanian Language and The Dictionary of Contemporary Lithuanian. Definitions in the two dictionaries differ substantially and reflect, respectively, former and contemporary views on work. The lexicographic treatment of work contains elements of the rural understanding of it as hard, arduous human activity, performed out of necessity and at the same time something that brings joy and functions as the foundation of one‘s life. The dictionaries also contains elements of Soviet ideology, especially the notion of extolment of work and its superiority over people. Data from a few types of discourse (literary, ideological, legal, and journalistic) provide new means of looking at work. Hard work was described by the classic authors in Lithuanian literature, K. Donelaitis, D. Poška, and J. Tumas-Vaižgantas, who pointed to its fundamental meaning, adding to it a poetic flavour and the sense of ennoblement, as well as elevating workers as heroes. The ideological discourse reveals the patriotic sense of work, the legal discourse revolves around the significance of the law. The most diverse is the treatment of work in journalistic discourse: it is a value, an honour, and a duty; it brings satisfaction if it is interesting; it may be treated as a relatively effortless hobby.

Keywords

PL

praca; dyskurs litewski; dyskurs literacki; dyskurs ideologiczny; dyskurs prawniczy; publicystyka

EN

work; Lithuanian discourse; literary discourse; ideological discourse; legal discourse; journalism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2016
• Volume: 28

Dates

published

2016

online

2016-09-22

Contributors

author

Marius Smetona

author

Irena Smetoniene

References

• Baranovas Ruslanas, 2011, Tapatybe ir prasme: postmodernus buvis, „Pašvaiste”, 10-11, 1–4 p. Vilnius.
• Girdzijauskas Juozas, 2001, Lietuviu literaturos istorija, Vilnius.
• Smoczyński Wojciech, 2007, Słownik etymologiczny języka litewskiego, Wilno.
• Prusu kalbos paveldo duomenu baze – http://www.prusistika.flf.vu.lt/paieska/paieska/.
• Darbas ir žmogus – http://www.bernardinai.lt/straipsnis/2011-04-27-jonas-paulius-ii-darbas-ir-zmogus/61949.
• Popiežius Pranciškus: darbas yra šventas – http://www.15min.lt/naujiena/aktualu/pasaulis/popiezius-pranciskus-darbas-yra-sventas-57-522826.
• J. Marcinkevičius rodo, kur eiti, kai paklysti – http://www.respublika.lt/lt/naujienos/ kultura/portretai/jmarcinkeviciusrodokureitikaipaklysti/,print.1.
• Źródła
• Antanas Lyberis, 2002, Sinonimu žodynas, Vilnius: Lietuviu kalbos instituto leidykla.
• Dabartines lietuviu kalbos žodynas – internetine prieiga: http://dz.lki.lt.
• Eidintas Alfonsas, 1990, Antanas Smetona. Rinktiniai raštai, Kaunas: Menta.
• Ermanyte Irena, 2003, Antonimu žodynas, Vilnius: Lietuviu kalbos instituto leidykla.
• Lietuviu kalbos žodynas – internetine prieiga: http://lkzd.lki.lt/Zodynas/Visas.asp.
• Pataisos darbu kodeksas – dostęp w internecie: https://www.e-tar.lt/portal/lt/legalAct/ TAR.B83AC4763015/TAIS154134.
• www.bernardinai.lt.
• www.delfi.lt.
• www.jurisprudencija.lt.
• www.laisvaslaikrastis.lt.
• www.lzinios.lt.
• www.regionunaujienos.lt.
• www.tiesos.lt.
• www.15min.lt.

Identifiers

DOI

10.17951/et.2016.28.101