Bread in small forms of Lithuanian folklore

• Authors: Irena Smetoniene
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Chleb w świetle małych form litewskiego folkloru jest głównym pokarmem człowieka i na tyle ważnym, że dzięki niemu człowiek jest gotowy do ciężkiej pracy. Nawet samo pieczenie chleba to ciężka praca, ale najważniejszy jest wynik tego trudu – syty, pracowity człowiek, syta rodzina; choć każda praca jest cenna, praca oracza lub zwykłych ludzi zasługuje na szczególny szacunek, ponieważ jest ściśle związana z chlebem i ziemią. Wielka waga przywiązywana jest do jakości chleba: musi on nie tylko pięknie wyglądać, ale także być smaczny. Chleb w litewskim folklorze jest też swego rodzaju miarą otaczających ludzi i wspólnoty, pozwala odróżnić swego od obcego; przypomina dom i ojczyznę, jawi się jako symbol siły rodziny, jej harmonii; w folklorze istnieje wzajemny związek między chlebem a człowiekiem: chleb chroni przed nieszczęściami, leczy, ostrzega, dlatego człowiek go chroni, szanuje, przypisuje mu magiczne właściwości. Tak pojmowali chleb przodkowie współczesnych Litwinów, jednak to rozumienie, bez względu na jego wartość, z biegiem czasu uległo zmianie. Mając na uwadze to, że folklor uchwycił głównie pogląd ludzi z XIX i pocz. XX w., wyniki badań przedstawione w tym artykule mogą różnić się od dzisiejszego wyobrażenia chleba.

EN

Bread is one of the oldest human-made foods. With the emergence of agriculture, it became a daily meal and so began to be appreciated, personalised and deified. The image of bread in small forms of folklore shows that it is the main food, so important that people are ready to work hard for it and even baking bread is considered difficult. The result of all this work is a person whose hunger is satiated, and the same is true of the entire family. Although all work is valuable, that of a plougher or generally of ordinary people is particularly appreciated because it is most strictly connected with bread and land. Considerable attention is paid to the quality of bread: it not only has to look nice but also be tasty. Bread allows one to differentiate one’s folk from strangers; it reminds one of home and motherland, functions as a symbol of stability and harmony in the family. Data from folklore highlight mutual relationships between bread and people: bread protects people from misfortunes, it heals and warns them of danger. Therefore, people protect and respect it and attribute magical qualities to it. This understanding of bread was typical of our ancestors. However, given that the data from folklore used in this study come from the 19th and early 20th c., the contemporary understanding of bread may be different.

Keywords

PL

chleb; folklor; koncept; przysłowie; zagadka

EN

bread; concept; meal; human; work

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2021
• Volume: 33

Dates

published

2021

online

2021-10-12

Contributors

author

Irena Smetoniene

• Uniwersytet Wileński

References

• Dunduliene Prane, 1989, Chleb lietuviu buityje ir papročiuose, Vilnius: Šviesa.
• Klimka Libertas, 2013, Duoneles kepimas – šventa apeiga, “Vakaru ekspresas” 2013-02-05. Dostęp przez internet: https://www.ve.lt/naujienos/nuomones/nuomones/duoneles-kepimas-sventa-apeiga-909421/ [dostęp: 28.03.2020].
• Kowalski Piotr, 2000, Chleb nasz powszedni. O pieczywie w obrzędach, magii, literackich obrazach i opiniach dietetyków, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
• Sasnauskas Pranas, Sasnauskas Valdas, 2006, Lietuviu burtai ir prietarai, Vilnius: Vaga.
• Sauka, Leonardas, 1998, Lietuviu tautosaka, Kaunas: Sviesa.
• Sauka, Leonardas, 2007, Lietuviu tautosaka, Vilnius: Mokslo ir enciklopediju leidybos institutas.
• Vaitkevičiene Daiva, 1998, Duonos gimimas, „Tautosakos darbai” IX(XVI), s. 56–61.

Identifiers

DOI

10.17951/et.2021.33.103