Obraz grzeczności w polskiej frazeologii

• Authors: Anna Dąbkowska

Abstracts

EN

The article is concerned with those aspects of Polish phraseology that are related to politeness and rudeness (linguistic and non-linguistic). It aims to show what behaviours constitute the linguistic and cultural image of politeness. That image contains socially desirable human traits that we would classify today as both linguistic etiquette and the ethics of language use.

PL

Przedmiotem artykułu są zawarte w treści polskich związków frazeologicznych wątki związane z zachowaniami zgodnymi z obowiązującym modelem grzeczności oraz z zachowaniami będącymi odstępstwem od tego modelu (językowymi i niejęzykowymi). Celem jest wskazanie, które zachowania tworzą językowo-kulturowy obraz grzeczności. Z przedstawionej analizy wynika, że zawiera on takie pożądane społecznie cechy człowieka, które dzisiaj zaliczylibyśmy zarówno do etykiety językowej, jak i etyki słowa.

Keywords

EN

politeness; phraseology; Polish culture

PL

grzeczność; frazeologia; kultura polska

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2022
• Volume: 34
• Pages: 125-137

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Dąbkowska

• Uniwersytet Warszawski

References

• Anusiewicz Janusz, 1990, Językowo-kulturowy obraz kota w polszczyźnie, „Etnolingwistyka” 3, s. 95–141.
• Bartmiński Jerzy, 1990, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata. Praca zbiorowa pod red. Jerzego Bartmińskiego, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 109–127.
• Bartmiński Jerzy, 2009, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartmiński Jerzy, 2020, Frazeologia a językowy obraz świata, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa II, red. Maciej Rak, Valerij M. Mokienko, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 53–62.
• Chlebda Wojciech, 2020, Frazeologiczne zaplecze językowego obrazu świata, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa II, red. Maciej Rak, Valerij M. Mokienko, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 63–72.
• Dąbkowski Grzegorz, 2014, Grzeczność w słownikach języka polskiego, [w:] Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą. Język, działanie, kultura, red. Jagoda Bloch, Dorota Lewandowska-Jaros i Radosław Pawelec, Warszawa: Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, s. 79–86.
• Goffman Erving, 1981, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. Helena Datner-Śpiewak i Paweł Śpiewak, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Językowa kategoryzacja świata, red. Renata Grzegorczykowa, Anna Pajdzińska, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1993.
• Gumowska Irena, 1962, ABC dobrego wychowania, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Kamińska-Radomska Irena, 2020a, Etykieta biznesu, czyli międzynarodowy język kurtuazji, Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka.
• Kamińska-Radomska Irena, 2020b, Kultura biznesu. Normy i formy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kamyczek Jan, 1974, Grzeczność na co dzień, Warszawa: Iskry.
• Kita Małgorzata, 2016, „Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna”. O wielości odmian grzeczności językowej, „Postscriptum Polonistyczne” 1(17), s. 193–212.
• Lewicki Andrzej Maria, Pajdzińska Anna, 2001, Frazeologia, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 315–333.
• Linde-Usiekniewicz Jadwiga, 2007, Językowe, międzyjęzykowe, kulturowe i międzykulturowe aspekty grzeczności, [w:] Grzeczność na krańcach świata, red. Małgorzata Marcjanik, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 15–35.
• Maćkiewicz Jolanta, 1990, Kategoryzacja a językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 51–59.
• Maćkiewicz Jolanta, 1999, Co to jest „językowy obraz świata”, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 11, s. 7–24.
• Marcjanik Małgorzata, 2007, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Marcjanik Małgorzata, 2001a, Etykieta językowa, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 281–291.
• Marcjanik Małgorzata, 2001b, W kręgu grzeczności. Wybór prac z zakresu etykiety językowej, Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
• Ożóg Kazimierz, 2018, Słowa dobre i słowa złe. W komunikacji między tobą a mną, [w:] Głos – język – komunikacja. W obliczu emocji, red. Agnieszka Myszka, Katarzyna Bieńkowska, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 15–30.
• Ożóg Kazimierz, 2014, Współczesna polska grzeczność językowa a postmodernizm, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” IX, s. 49–60.
• Pajdzińska Anna, 1990, Jak mówimy o uczuciach? Poprzez analizę frazeologizmów do językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 87–107.
• Rościszewski Mieczysław, 1918, Zwyczaje towarzyskie, b.m.
• Sawicka Ewa, 2011, Savoir-vivre. Podręcznik dobrych manier, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Park.
• Sikora Kazimierz, 2011, „Z panem i kmieciem po świecie” – o tradycji i współczesności w zwracaniu się do drugich, „LingVaria” 2 (12), s. 79–88.
• Skudrzyk Aldona, 2007, Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa), [w:] Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. Aleksandra Achtelik, Jolanta Tambor, Katowice: Wydawnictwo Gnome, s. 105–122.
• Tomiczek Eugeniusz, 2005, Grzeczność nasza i niemiecka, [w:] Grzeczność nasza i obca, red. Małgorzata Marcjanik, Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 43–68.
• Zdunkiewicz Dorota, 2001, Akty mowy, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 269–280.

Identifiers

DOI

10.17951/et.2022.34.125

Biblioteka Nauki

34670861