Środowiska monarchistyczne w pierwszych latach III Rzeczypospolitej na przykładzie Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego i Klubu Konserwatywnego w Łodzi

• Authors: Bogdan Borowik
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest funkcjonowanie dwóch stowarzyszeń konserwatywnych skupiających polskich monarchistów w pierwszych latach III Rzeczypospolitej: Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego, którego prezesem był Artur Górski, oraz Klubu Konserwatywnego w Łodzi, któremu przewodził Jacek Bartyzel. Opisane zostały okoliczności założenia klubów konserwatywnych, zasady ideowe wynikające z analizy ich dokumentów programowych, ich krytyczne stanowisko wobec wydarzeń politycznych, a także działalność propagująca przywrócenie w Polsce monarchii. Pod względem politycznym stowarzyszenia konserwatystów-monarchistów stanowiły margines ruchu konserwatywnego w Polsce, zdominowanego przez nurt demokratyczny i liberalny. Ich znaczenie w pierwszych latach III Rzeczypospolitej polegało głównie na działalności intelektualnej i przywracaniu właściwego znaczenia pojęciom z kanonu myśli politycznej, zniekształconym w okresie PRL-u.

EN

The subject of this article is the functioning of two conservative associations gathering Polish monarchists in the first years of the Third Polish Republic – the Conservative-Monarchist Club, the president of which was Artur Górski, and the Conservative Club in Łódź, led by Jacek Bartyzel. The article describes the circumstances of establishing the conservative clubs, ideological principles deriving from the analysis of their policy papers, their critical stance on political events and also the activity propagating the restoration of monarchy in Poland. In terms of politics, the conservative-monarchist associations were a margin of the conservative movement in Poland, which was dominated by democratic and liberal doctrines. Their significance in the first years of the Third Polish Republic was based mainly on intellectual activity and restitution of a proper meaning of the concepts from the canon of political though, distorted in the times of the Polish People’s Republic.

Keywords

PL

myśl polityczna; monarchizm; kluby konserwatywne

EN

political thought; monarchism; conservative clubs

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
• Year: 2016
• Volume: 71

Dates

published

2016

online

2017-07-19

Contributors

author

Bogdan Borowik

References

• Źródła
• 200 lat Konserwatywnej Kontrrewolucji. Apel Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 26 XI A.D. 1989, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Adres Klubu Konserwatywnego w Łodzi do Jego Ekscelencji Prezesa Rady Ministrów PRL Tadeusza Mazowieckiego, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Deklaracja, „Pro Fide Rege et Lege” 1992, nr 1.
• Deklaracja Ideowo-Programowa Klubu Konserwatywnego w Łodzi, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Klub Konserwatywny – przed wyborami samorządowymi, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Klub Zachowawczo-Monarchistyczny, „Pro Fide Rege et Lege” 1996, nr 2.
• Konserwatysta – Strażnik Bytu, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• List Otwarty, „Biuletyn Monarchistyczny” 1990, nr 10.
• List otwarty do prezydenta Françoisa Mitteranda, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Nie ma wroga na prawicy! Apel Klubu Konserwatywnego w Łodzi do ugrupowań prawicy i centroprawicy, Łódź, 14 VI 1991, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• O arystokratyzację Senatu. Oświadczenie Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 18 II A.D. 1991, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• O Państwo Cywilizacji Chrześcijańskiej. Oświadczenie Klubu Konserwatywnego w Łodzi, R.P. 1991, w dzień św. Stanisława Patrona Korony Królestwa Polskiego, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Oświadczenie Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 12 II 1990, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Oświadczenie Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 5 XI 1990, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Oświadczenie Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 12 V 1991, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Oświadczenie Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 18 II A.D. 1991, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Oświadczenie Klubu Konserwatywnego w Łodzi w sprawie powrotu nauki religii do szkół publicznych, Łódź, 1 VI A.D. 1990, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Państwo prawne czy państwo demokratyczne? Stanowisko Klubu konserwatywnego w Łodzi wobec niektórych zmian w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Protokół zebrania założycielskiego Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 15 IV 1989, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Słowo wstępne, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Statut Klubu Konserwatywnego w Łodzi, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Statut Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego, „Pro Fide Rege et Lege” 1992, nr 1.
• Statut Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego, [w:] Klub Zachowawczo-Monarchistyczny. Dokumenty. Oświadczenia, Warszawa 1990.
• Uchwała Walnego Zjazdu Klubu Konserwatywnego w Łodzi, Łódź, 16 XII 1990, [w:] Klub konserwatywny w Łodzi 1989–2001. Dokumenty i publicystyka, oprac. J. Bartyzel, J. Nagórski, M. Paszkowski, Łódź 2002.
• Publicystyka
• 10 lat Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego (1988–1998) – kalendarium wydarzeń, „Pro Fide Rege et Lege” 1998, nr 3–4.
• Bez komentarza, „Najwyższy Czas!” 1990–1991, nr 38–39 (24 grudnia – 1 stycznia).
• Döerre P., Senat, „Najwyższy Czas!” 1996, nr 30 (27 lipca).
• Górski A., Autorytet i ład, „Najwyższy Czas!” 1990, nr 32 (10 listopada).
• Górski A., Biuletyn Monarchistyczny, „Pro Fide Rege et Lege” 1995, nr 2.
• Górski A., Co znaczy być monarchistą?, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Czy jesteśmy demokratami, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Dlaczego jesteśmy monarchistami?, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Geneza Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego, „Pro Fide Rege et Lege” 1998, nr 3–4.
• Górski A., Hierarchizm, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Idea autorytetu władzy, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Idea monarchii narodowej, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Jak powstał Klub?, „Najwyższy Czas!” 1992, nr 11 (14 marca).
• Górski A., Klub, „Najwyższy Czas!” 1991, nr 42 (19 października).
• Górski A., Królowie się obronią, „Najwyższy Czas!” 1991, nr 9 (2 marca).
• Górski A., Nasi sojusznicy, „Najwyższy Czas!” 1995, nr 38 (23 września).
• Górski A., Nie byliśmy w prezydium, „Najwyższy Czas!” 1990, nr 9 (26 maja).
• Górski A., O autorytet władzy, Warszawa 1990.
• Górski A., O koncepcji rządów autorytarnych, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., O Polskę wiktoriańską, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Pochodzenie władzy króla, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Polityka realna czy obrona zasad, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Pretendent, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Pro Rege, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Rozwiązać partie, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Rządy Prawa, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Słów kilka, „Biuletyn Monarchistyczny” 1992, nr 1.
• Górski A., Warunek naprawy, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Wzniosłość i piękno, [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Górski A., Zasada „konia trojańskiego” (przez parlament do monarchii), [w:] idem, Myśli reakcyjne, Warszawa 1994.
• Informacje, „Biuletyn Monarchistyczny” 1990, nr 10.
• Mich W., Współcześni polscy konserwatyści a kapitalizm, „Myśl Konserwatywna” 1998, nr 2–3.
• Prawica a monarchizm, „Najwyższy Czas!” 1990, nr 5 (28 kwietnia).
• Opracowania
• Bartyzel J., Konserwatyzm bez kompromisu. Studium z dziejów zachowawczej myśli politycznej w Polsce w XX wieku, Toruń 2001.
• Bartyzel J., O moralny wymiar polityki, [w:] O nową Polskę, red. J. Kowalski, R. Zgorzelski, Opole 2004.
• Borowik B., Partie konserwatywne w Polsce 1989–2001, Lublin 2011.
• Burke E., Rozważania o rewolucji we Francji i o debatach pewnych towarzystw londyńskich związanych z tym wydarzeniem, wyrażone w liście, który miał zostać wysłany do pewnego gentlemana w Paryżu, Kraków 1994.
• Dehnel-Szyc M., Stachura J., Gry polityczne. Orientacje na dziś, Warszawa 1991.
• Dudek A., Konserwatyzm, [w:] B. Bankowicz, A. Dudek, J. Majchrowski, Główne nurty współczesnej polskiej myśli politycznej, t. 1, Kraków 1996.
• Majchrowski J.M., Ugrupowania monarchistyczne w latach Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1988.
• Mich W., Między integryzmem a liberalizmem. Polscy konserwatyści wobec kapitalizmu, Lublin 1996.
• Mich W., Myśl polityczna polskiego ruchu konserwatywnego, Lublin 1994.
• Polskie partie polityczne. Charakterystyki, dokumenty, red. K.A. Paszkiewicz, Wrocław 1996.
• Sikorski T., O kształt polityki polskiej. Oblicze ideowo-polityczne i działalność Ruchu Młodej Polski (1979–1989), Toruń–Szczecin 2011.
• Sokół W., Żmigrodzki M., Partie polityczne w mechanizmach demokracji parlamentarnej, „Annales UMCS. Sectio K” 1997.
• Sordyl G., Spadkobiercy Stańczyków. Doktryna konserwatyzmu polskiego w latach 1979–1989, Kraków 1999.
• Szlachta B., Z dziejów polskiego konserwatyzmu, Kraków 2000.
• Wandowicz K., Liberalny konserwatyzm polityczny i jego wyznaczniki, [w:] Współczesna polska myśl polityczna, red. B. Pasierb, K.A. Paszkiewicz, Wrocław 1996.
• Wandowicz K., Współczesny konserwatyzm polityczny w Polsce (1989–1998), Wrocław 2000.

Identifiers

DOI

10.17951/f.2016.71.113