Odtwarzanie dziejów i kreacja legendy. Współczesna pamięć o Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromadzie a proces formowania tradycji historycznej i tożsamości narodowej Białorusinów

• Authors: Roman Wysocki
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zostały omówione kwestie dotyczące obecności Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady we współczesnej białoruskiej tradycji historycznej. Partia ta, choć na scenie politycznej istniała bardzo krótko (1926–1927), była ewenementem w historii białoruskiego ruchu politycznego. W bardzo krótkim czasie pociągnęła za sobą wielotysięczne masy ludności białoruskiej. Pomimo skrajnie lewicowego programu w historiografii radzieckiej nie została potraktowana jako partia komunistyczna, dlatego przekaz o jej istnieniu był bardzo schematyczny i skąpy. Do wzorców tych nawiązuje współczesne państwo białoruskie. Powoduje to, że wiedza o formacji, która odcisnęła piętno na życiorysie większości białoruskich działaczy narodowych w II Rzeczypospolitej, nie jest domeną dominującego na Białorusi nurtu pamięci historycznej.

EN

The paper discusses the issues of the Belarusian Peasants’ and Workers’ Union (Hramada) in modern Belarusian historical traditions. The Hramada had existed very briefly (1926–1927), but in a very short period of time lots of Belarusians had joined it. Because of its great popularity, the Hramada was the most influential party in the history of the Belarusian national movement. Despite its extreme-left social and political orientation, in the Soviet historiography that party had never been described as the communist one. That kind of the attitude is also employed by present Belarusian official state ideology. But the past of the formation, that had left a mark on the biography of the majority of Belarusian nationalists in the Second Polish Republic, is not the piece of the Belarusian historical memories yet.

Keywords

PL

Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada; Białoruś; tradycja historyczna; pamięć historyczna

EN

the Belarusian Peasants’ and Workers’ Union (Hramada); Belarusian national movement; historical tradition; Belarusians in the Second Polish Republic

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
• Year: 2016
• Volume: 71

Dates

published

2016

online

2017-07-19

Contributors

author

Roman Wysocki

References

• Literatura
• Barszczewski A., Polskie zainteresowania językiem i kulturą białoruską w XIX i XX wieku, „Notatki Noteckie” 1969, nr 2/51, s. 13–20.
• Bergman A., Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada, „Z Pola Walki” 1962, nr 3, s. 73–79.
• Bergman A., Rzecz o Bronisławie Taraszkiewiczu, Warszawa 1977.
• Bergman A., Sprawy białoruskie w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1984.
• Bortnowska K., Narodowa rekonstrukcja procesu historycznoliterackiego na Białorusi, „Acta Albaruthenica” 2014, t. 14, s. 337–346.
• Choruży W., Artykuły, komunikaty, materiały biograficzne i materiały źródłowe zamieszczone w „Białoruskich Zeszytach Historycznych” w numerach 1–20 (1994–2003), „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2004, nr 22, s. 329–346.
• Choruży W., Działalność Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady w powiecie białostockim, bielskim i sokólskim w latach 1925–1927, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1994, nr 1, s. 40–62.
• Cichoracki P., Komuniści na Polesiu w latach 1921–1939, Łomianki 2016.
• Dyskusja, „Notatki Noteckie” 1969, nr 2/51, s. 34–38.
• Hobsbawm E., Tradycja wynaleziona, Kraków 2008.
• Iwaniuk S., Białoruskie organizacje na terenie Białegostoku i Białostocczyzny – rys historyczny, http://sonca.org/bialoruskie-organizacje-na-terenie-bialegostoku-i-bialostocczyzny-rys-historyczny.html [dostęp: 11.11.2015].
• Karpiuk A., Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w latach siedemdziesiątych, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2004, nr 22.
• Milardović A., Three Aspects of Dealing with the Past European experiences: A political science approach, [w:] Confronting the Past: European Experiences, eds. D. Pauković, V. Pavlaković, V. Raos, Zagreb 2012, s. 17–26.
• Mironowicz E., Białorusini w Polsce 1944–1949, Warszawa 1993.
• Nora P., Między pamięcią i historią: Les lieux de Mémoire, „Tytuł Roboczy: Archiwum” 2009, nr 2, s. 6, s. 4–12.
• Nowicka E., Etniczność a sytuacja mniejszościowa, „Przegląd Polonijny” 1989, nr 1, s. 43–57.
• Ocytko M., Hromada w ocenie Białoruskiej Chrześcijańskiej Demokracji, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2008, nr 29, s. 192–201.
• Onacik G., Białoruska Włościańska Hromada, [w:] Materiały z sesji popularno-naukowej poświęconej działalności Komunistycznej Partii Polski na terenie Białostocczyzny, Białystok 1960, s. 101–130.
• Podoski B., Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada, „Bellona” 1958, t. 6, s. 205–207.
• Podstawowy ranking międzyjęzykowy, https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Podstawowy_ranking_mi%C4%99dzyj%C4%99zykowy [dostęp: 11.11.2015].
• Powstanie i działalność Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady na Białostocczyźnie. Materiały z sesji popularnonaukowej, red. M. Nosowicz, Białystok 1973.
• Pridham G., The Dynamics of Democratization: A Comparative Approach, London–New York 2000.
• Prutsch M.J., European Historical Memory: Policies, Challenges and Perspectives. Note, Brussels 2013.
• Saifullayeu A., Mityczne konstruowanie przeszłości historycznej. Przypadek Białorusi na przełomie XIX i XX wieku, „Acta Albaruthenica” 2014, t. 14, s. 285–297.
• Smalanczuk A., Problemy rozwoju białoruskiej historiografii postsowieckiej albo nauka pod jarzmem „sowieckości”, „Studia Białorutenistyczne” 2011, nr 5, s. 87–105.
• Sprawa „Białoruskiej Hromady”, „Gazeta Kielecka” 1927, nr 8 (27 stycznia).
• Szarkowska A., Świadomość i pamięć historyczna, [w:] Terror i konspiracja. Młodzież wobec indoktrynacji komunistycznej 1945–1956, red. E.J. Kryńska, Białystok 2004.
• Szpociński A., Kanon historyczny, „Studia Socjologiczne” 1983, nr 4, s. 129–146.
• Śleszyński W., Białoruska działalność dywersyjna w pierwszej połowie lat dwudziestych i formowanie się Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2008, nr 29, s. 183–191.
• Tolchin S.J., Parties and the Millennium, [w:] Political Parties and the Collapse of the Old Orders, eds. J.K. White, P.J. Davies, Albany 1998.
• Winnicki Z.J., Ideologia państwowa Republiki Białoruś, „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy” 2014, t. 13/14, s. 128–164.
• Winnicki Z.J., Współczesna doktryna i historiografia białoruska (po roku 1989) wobec Polski i polskości, Wrocław 2003.
• Literatura w języku białoruskim
• Балай C., Cамы вялікі прыватны музей у Беларусі: месца, дзе сабралiся Геніюш, Багдановіч і Каліноўскі, https://news.tut.by/culture/382876.html [dostęp: 11.11.2015].
• Баландзін К.І., Арбузаў А.Ц., Шыбалка В.В., Барыс Кіт – славуты сын беларускай зямлі, [w:] Сборник научных трудов сотрудников Кафедры «История, мировая и отечественная культура», ред. В.А. Божанова, Д.Н. Хромченко,Минск 2012.
• Беларускія помнікі за мяжою, www.svaboda.org/a/24842684.html [dostęp: 11.11.2015].
• Бергман А., Слова пра Браніслава Тарашкевіча: Гістарычны жыццяпіс, Мінск 1996.
• Быстрык А., Стан даследавання праблематыкі БСРГ, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2014, nr 42, s. 97–119.
• Вашкевіч А., Да пытання аб узаемаадносінах Беларускай хрысціянскай дэмакратыі і Беларускай сялянска-работніцкай Грамады. 1925–1927 г., „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 37–50.
• Гарматны В.П., Аграрнае пытанне ў праграме Беларускай сялянска-работніцкай грамады (1925–1927), „Веснік Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А: Гуманітарыя навукі” 2012, № 1, s. 41–46.
• Клесман К., Палітыка гісторыі і калектыўны ўспамін: паняцці, праблемы і гістарычныя прыклад, [w:] А.Ф. Смалянчук (ред.), Homo Historicus, Вільня 2008, s. 350–360.
• Ліс A., Хрэстаматыя ад Дварчаніна, „Новы час online”, http://novychas.by/asoba/chrestamatyja_ad_dvarcanina [dostęp: 11.11.2015].
• Месцы памяці ахвяраў камунізму ў Беларусі, ред. A. Камінска, Лейпцыг 2010.
• Мірановіч Я., Барацьба санацыйных уладаў са спадчынай Грамады, „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 51–57.
• Палуян У., Беларуская сялянска-рабочая грамада, Мінск 1967.
• Полуян В.А., Полуян И.В., Революционное и национально-освободительное движение в Западной Белоруссии в 1920–1939 гг., Минск 1962.
• Пашкевіч А., Беларуская сялянска-работніцкая Грамада ў першае паўгоддзе існавання (чэрвень-снежань 1925 г.), „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 23–36.
• Пашкевіч А., Тэрытарыяльная ці нацыянальная? Дыскусія аб Грамадзе на ІІІ канферэнцыі Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі, „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 163–170.
• Пушкін І.А., Удзел нацыянальных меншасцей у грамадска-палітычным жыцці Савецкай Беларусі (1919–1990 гг.), Мінск 2010.
• Сагановіч Г., Беларуская гістарыяграфія ў ацэнках гісторыкаў, „Беларускі Гістарычны Агляд” 2010, т. 17 (1–2), s. 225–229.
• Смалянчук А., Васіль Рагуля і Фабіян Ярэміч у абароне Грамады 1927 г., „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 171–184.
• Смалянчук А., Разгром „Грамады” на старонках польскага віленскага друку („Пшэглёнд Віленьскі”, „Кур’ер Віленьскі”, „Слова”), „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 79–86.
• Смалянчук А., Разгром „Грамады”: за кулісамі палітычнага скандалу, „Гістарычны альманах” 2003, т. 8, s. 214–227.
• Сябар БХД прапануе назваць новыя вуліцы ў Слоніме ў гонар Станкевіча, http://bchd.info/6785-syabar-bhd-prapanue-nazvac-novyya-vulcy-slonme-gonar-slavutyh-zemlyako.html [dostęp: 11.11.2015].
• Токць С., Дзейнасць гурткоў БСРГ у Берштаўскай гміне Гарадзенскага павету, „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 58–63.
• Чарнякевіч А., Беларускія паланафілы і Грамада. 1925 – пачатак 1927 г., „Гістарычны альманах” 2006, т. 12, s. 64–78.
• Чыгрын С., Ігар Бурсевіч: следам за бацькам, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2010, nr 34, s. 121–135.
• Якаўлеў Л., Заходняя Беларусь, Менск 1931.
• Якыя вуліцы вы перайменавалы б у вашым горадзе найперш і чаму?, „Свабода” 2007, № 40.
• Яскевич Я.С., Идеология белорусского государства и национальная идея: история и современность, „Вестник Белорусского государственного экономического университета” 2005, № 6, s. 78–83.

Identifiers

DOI

10.17951/f.2016.71.133