„W naszym aparacie powiatowym towarzysze wyobcowali się z klasy, z której pochodzą”. Kontrole Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej Polskiej Partii Robotniczej w Lublinie w Komitetach Powiatowych PPR na Lubelszczyźnie w latach 1945–1948

• Authors: Michał Jan Bednarczyk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie założeń i form realizacji polityki inspekcyjnej Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej Polskiej Partii Robotniczej w Lublinie w strukturach partyjnych szczebla powiatowego na Lubelszczyźnie w latach 1945–1948. Rozważania te umożliwią stwierdzenie, w jaki sposób w niższych strukturach organizacji partyjnej funkcjonował organ, którego kompetencje kontrolne w terenie budziły kontrowersje głównie z powodu groźby dublowania działań z instytucjami KW. Ten drobny, zdawałoby się, wycinek z działalności PPR może okazać się istotny przy rozważaniach wokół terenowych przedstawicielstw „partii robotniczej” w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej.

EN

The aim of the article is to present the assumptions and forms of implementing the inspection policy of the Voivodeship Party Control Commission of the Polish Workers’ Party in Lublin in the party structures at the district level in the Lubelskie region over the period 1945–1948. These considerations will make it possible to find out how the body whose controlling competence was controversial, mainly due to the threat of duplication of activities with the KW institutions, was functioning in the lower structures of the party organization. This seemingly small piece of the PPR activities may be important in the discussions around the representative offices of “the workers’ party” in the first years after the Second World War.

Keywords

PL

Wojewódzka Komisja Kontroli Partyjnej; Polska Partia Robotnicza; Komitet Wojewódzki PPR w Lublinie; historia Polski 1944–1956; organy kontroli partyjnej; Komitet Powiatowy PPR

EN

Voivodeship Party Control Commission (WKKP); Polish Workers’ Party; PPR Voivodeship Committee in Lublin; Polish history 1944–1956; party control bodies; PPR District Committee

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
• Year: 2016
• Volume: 71

Dates

published

2016

online

2017-07-19

Contributors

author

Michał Jan Bednarczyk

References

• Źródła archiwalne
• Archiwum Państwowe w Lublinie, Komitet Wojewódzki Polskiej Partii Robotniczej.
• Archiwum Akt Nowych, Polska Partia Robotnicza. Komitet Centralny w Warszawie, Centralna Komisja Kontroli Partyjnej:
• 295/IV-1 Plenarne posiedzenia CKKP.
• 295/IV-2 Narady i odprawy CKKP – protokoły i sprawozdania.
• 295/IV-6 Akcja weryfikacji członków PPR – Kielce, Kraków, Lublin, Łódź.
• Archiwum Akt Nowych, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Komitet Centralny w Warszawie.
• Archiwum Akt Nowych, Zbiór akt osobowych działaczy ruchu robotniczego:
• Źródła drukowane
• Protokoły posiedzeń Biura Politycznego KC PPR 1944–1945, oprac. A. Kochański, Warszawa 1992.
• Protokoły posiedzeń Sekretariatu KC PPR 1945–1946, oprac. A. Kochański, Warszawa 2001.
• Sprawozdanie stenograficzne z posiedzenia Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej 31 sierpnia – 3 września 1948 r., oprac. A. Kochański, Warszawa 1998.
• Statut Polskiej Partii Robotniczej uchwalony na I. Zjeździe PPR, Wrocław 1947.
• Uchwała KC PPR o oczyszczaniu organizacji partyjnej z elementów klasowo obcych i przypadkowych, Warszawa 1948.
• Opracowania
• Drabik R., Polska Partia Robotnicza na Lubelszczyźnie (1944–1948). Przyczynek do badań nad działalnością, strukturami i kadrami, [w:] Polska Partia Robotnicza 1944–1948. Studia i szkice, red. M. Krzysztofiński, Rzeszów 2014, s. 12–42.
• Dudek J., Amnestia jako środek walki aparatu bezpieczeństwa z podziemiem niepodległościowym na przykładzie Lubelszczyzny, [w:] Komunistyczne amnestie lat 1945–1947 – droga do „legalizacji” czy zagłady?, red. W. Muszyński, Warszawa 2012, s. 205–235.
• Jarosz D., Pasztor M., W krzywym zwierciadle. Polityka władz komunistycznych w Polsce w świetle plotek i pogłosek z lat 1949–1956, Warszawa 1995.
• Libera P., Członkowie Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR w latach 1948–1971. Próba portretu zbiorowego, [w:] Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, Warszawa–Lublin 2015, s. 169–191.
• Libera P., Marcel Reich-Janicki przed Centralną Komisją Kontroli Partyjnej (1950–1957), „Zeszyty Historyczne” 2009, z. 167, s. 182–283.
• Magier D., Komuniści w powiecie radzyńskim w latach 1918–1944, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2008, nr 6, s. 166–214.
• Motyka G., Od rzezi wołyńskiej do Akcji „Wisła”. Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947, Kraków 2011.
• Olszewski E., Polska Partia Robotnicza na Lubelszczyźnie 1942–1948, Lublin 1979.
• Osęka P., Kartoteka spraw Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej – rekonesans archiwalny, [w:] Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski z XX wieku, red. K. Persak, Warszawa 2008, s. 262–275.
• Osęka P., Sumienie partii. Rola i znaczenie Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej, [w:] PZPR jako machina władzy, red. D. Stola, K. Persak, Warszawa 2012, s. 75–98.
• Pasko A., Kulisy władzy ludowej w województwie białostockim (1948–1956). Organizacja, główne kierunki działania KW PZPR, Białystok 2001.
• Szumiło M., Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa 2014.
• Witalec R., Funkcjonowanie, struktura organizacyjna oraz zasób aktowy WKKP przy KW PZPR w Rzeszowie w latach 1957–1986, „Prace Historyczno-Archiwalne” 1996, nr 4, s. 215–243.
• Witalec R., Struktura organizacyjna i działalność Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej przy KW PZPR w Rzeszowie w latach 1949–1956, „Prace Historyczno-Archiwalne” 1995, nr 3, s. 231–246.
• Wtorkiewicz J., Wojsko Polskie w akcji propagandowej i wyborach do Sejmu Ustawodawczego w 1947 r., Warszawa 2002.
• Wysocki J., Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944–1989, Lublin 2011.
• Zawadka K., Komitet Wojewódzki PZPR w Lublinie 1948–1956. Struktura – ludzie – mechanizm funkcjonowania, Lublin 2014.

Identifiers

DOI

10.17951/f.2016.71.149