Kolokacja i wyraz – uwagi o relacjach synonimii oraz ekwiwalencji

• Authors: Ewa Białek
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejsze badania koncentrują się na problematyce połączeń konwencjonalnych. Autorka na licznych przykładach kolokacji rosyjskich i polskich omawia relacje synonimii pomiędzy tymi połączeniami oraz ich jednowyrazowymi odpowiednikami. Najwięcej uwagi poświęcono kolokacjom werbo-nominalnym, które to najczęściej mogą być zastąpione jednym wyrazem, czyli bliskoznacznym czasownikiem. Na tym materiale przedstawiono problem równoważności / tożsamości semantycznej i stylistycznej oraz możliwego pokrewieństwa morfologicznego kombinacji wyrazów oraz jednowyrazowego synonimu. Wskazano też przykłady kolokacji nieposiadających odpowiednika jednowyrazowego w systemie tego samego języka. W pracy zwraca się także uwagę na złożone relacje kolokacji i wyrazu w konfrontacji dwóch systemów językowych oraz z punktu widzeniaprzekładu. W tym celu przytoczono wyabstrahowane w badaniach leksykograficznych pary kolokacji rosyjskich i ich polskich odpowiedników jednoleksemowych. Poza kolokacjami werbo-nominalnymi omawia się przykłady kolokacji atrybutywnych i adwerbialnych oraz możliwość zastąpienia ich ekwiwalentnym wyrazem.

EN

Polish collocations, the author discusses synonymic relations between the well-established collocations and single-word synonyms known as synthetic that correspond them. Most attention has been paid to verb-noun collocations which can often be replaced by a single word, or a verb. This linguistic material is ideal to deal with semantic and stylistic equivalence / identity and morphological relationship between a combination of words and a single-lexeme synonym as well as collocations of a given language that lack their single-word synonyms. The paper also highlights complex collocation-word relations in terms of translation if two different language systems are contrasted. Thus, the author cites certain pairs of Russian collocations and their Polish singleword synonyms that have been abstracted in the lexicographical studies. Besides verb-nominal collocations, the paper discusses some examples of attributive and adverbial collocations and the possibility of replacing them by a single word.

Keywords

PL

kolokacja; wyraz; synonimia; ekwiwalencja; synonim syntetyczny / odpowiednik jednoleksemowy

EN

collocation; word; synonymy; equivalence; synthetic synonym / single-lexeme equivalent

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2013
• Volume: 31

Dates

published

2013

online

2015-07-15

Contributors

author

Ewa Białek

References

• Anusiewicz J., Konstrukcje analityczne we współczesnym języku polskim, Wrocław 1978.
• Apresjan Jurij D., Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Wrocław 1980.
• Baker M., In other words. A coursebook on translation, London and New York 1922.
• Białek E., Kolokacja w przekładzie. Słownik rosyjsko-polski. Коллокация в переводе. Русско-польский словарь, Lublin 2011.
• Białek E., Kolokacja w przekładzie. Studium rosyjsko-polskie, Lublin 2009.
• Borisova Je. G., Борисова Е. Г., Коллокации. Что это такое и как их изучать, Москва 1995.
• Chachulska B., Analiza łączliwości składniowej polskich leksemów robić, czynić, „Polonica” 1998, t. 19, s. 149–159.
• Chlebda W., Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, Opole 2013.
• Jędrzejko E., Predykacja analityczna jako problem frazeologii i frazeografii porównawczej, [w:] Frazeografia słowiańska. Księga pamiątkowa poświęcona prof. dr hab. Halinie A. Lilicz, red. M. Balowski, W. Chlebda, Opole 2001, 185–194.
• Jędrzejko E., Problemy predykacji peryfrastycznej. Konstrukcje – Znaki – Pojęcia, Katowice 2002.
• Kokot U., Związki łączliwe. Poglądy polskich, anglo- i niemieckojęzycznych lingwistów. Łączliwość w słownictwie specjalistycznym, Bielsko-Biała 2007.
• Kozłowska Ch. D., English adverbial collocations, Warszawa 1991.
• Kozłowska Ch. D., Dzierżanowska H., Selected english collocations, Warszawa 1993.
• Lewicki A. M., Pajdzińska A., Frazeologia, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2010, 315–333.
• Mirowicz A., Dulewiczowa I., Grek-Pabisowa I., Maryniakowa I., Большой русско-польский сло-варь, t. 1, Warszawa 1993.
• Mordvilko A. P., Мордвилко А. П., Очерки по русской фразеологии (именные и глагольные фразеологические обороты), Москва 1964.
• Narodowy Korpus Języka Polskiego: www.nkjp.pl
• Polański K., Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999.
• Religa L., O pojęciu kolokacji słów kilka, [w:] Debiuty Naukowe III. Leksykon – tekst – wyraz, red. M. Łukasik, Warszawa 2009, 65–79.
• Słownik polskich zwrotów werbo-nominalnych. Zeszyt próbny, red. E. Jędrzejko, Warszawa 1998.
• Švedova N. Ju., Шведова Н. Ю. (отв. ред.), Толковый словарь русского языка с включением сведений о происхождении слов, Москва 2008.
• Szober S., Człowiek współczesny w zwierciadle języka, [w:] Wybór pism, Warszawa 1933.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
• Vetulani G., Kolokacje werbo-nominalne jako samodzielne jednostki, Poznań 2012.
• Vinogradov V. V., Виноградов В. В., Вопросы изучения словосочетаний (на материале русского языка), „Вопросы языкознания” 1954, но. 3, 3–24.
• Vinogradov V. V., Виноградов В. В., Русский язык (грамматическое учение о слове), Москва 1972.
• Żmigrodzki P., Właściwości składniowe analitycznych konstrukcji werbo-nominalnych, Katowice 2000.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2013.31.0.89