Poezja Stanisława Piętaka w zwierciadle psychoanalizy materialnej Gastona Bachelarda. Rekonesans badawczy

• Authors: Karolina Wieliczko-Paluch
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule dokonano analizy obrazów literackich reprezentatywnych dla twórczości Stanisława Piętaka, opierając się na psychoanalitycznej koncepcji wyobraźni poetyckiej Gastona Bachelarda, nawiązującej do koncepcji czterech żywiołów. Pierwsza część pracy stanowi przypomnienie głównych tez francuskiego uczonego, ukształtowanych przez filozofię starożytnej Grecji oraz zmodyfikowane idee Freuda i Junga. Kolejne partie tekstu dotyczą trzech układów motywów i obrazów literackich charakterystycznych dla Piętaka. Analizie poddano egzemplifikację wielkiego zespołu obrazowego: woda – kobieta – księżyc – lustro – śmierć, a także wybrane opisy nieba, lotu i ptaków oraz niektóre poetyckie wizje rodzinnego domu. Badania prowadzą do konkluzji na temat związku między omawianymi kreacjami literackimi a teorią Bachelarda, dowodząc, iż poetycką wyobraźnię Piętaka zdominowały archetypowe obrazy, powiązane z trzema z czterech Empedoklesowych żywiołów: wodą, powietrzem i ziemią.

EN

The study presents the analysis of representative images in Stanisław Piętak’s writing. The methodology is based on Gaston Bachelard’s psychoanalysis of fundamental material elements of poetic imagination. The first part of article reminds main theses of French philosopher’s conception, formed by ancient Greek philosophy and modified ideas of Freud and Jung. The next parts of the text concern three sets of literary motifs and images characteristic of Piętak. The analysis included: a great complex: water – woman – moon – mirror – death; selected descriptions of sky, flight and birds; a few poetic visions of home. The research leads to the conclusion that discussed creations correlate with Bachelard’s theory and proves that Piętak’s poetic imagination was dominated by archetypal material imaginations, connected with three of the four Empedocles’ classical elements: water, air and earth.

Keywords

PL

obraz poetycki; cztery żywioły; psychoanaliza materialna; kompleks; archetyp

EN

poetic image; four classical elements; psychoanalysis of material imagination; complex; archetype

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2015
• Volume: 33
• Issue: 1

Dates

published

2015

online

2016-06-01

Contributors

author

Karolina Wieliczko-Paluch

References

• Bibliografia podmiotowa
• Piętak S., Alfabet oczu, Lublin–Warszawa 1935.
• Piętak S., Bohaterska kronika, Warszawa 1953.
• Piętak S., Dom rodzinny, Kraków 1947.
• Piętak S., Imię przyszłości, Warszawa 1951.
• Piętak S., Legendy dnia i nocy, Warszawa 1935.
• Piętak S., Lot dojrzałych dni, Warszawa 1949.
• Piętak S., Młodość Jasia Kunefała. Powieść, Warszawa 1938.
• Piętak S., Obłoki wiosenne, Warszawa 1938.
• Piętak S., Portrety i zapiski, Warszawa 1963.
• Piętak S., Przymierze z nowymi laty, Kraków 1955.
• Piętak S., Zaklinania, Warszawa 1963.
• Piętak S., Ziemia odpływa na zachód, Warszawa 1936.
• Bibliografia przedmiotowa
• Bachelard G., Poetyka marzenia, tłum. oprac. i posł. L. Brogowski, Gdańsk 1998.
• Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wybrał H. Chudak, tłum. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, przedm. J. Błoński, Warszawa 1975.
• Bereza H., Ofelia Piętaka, „Tygodnik Kulturalny” 1963, nr 20.
• Błoński J., Przedmowa, [w:] G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wybrał H. Chudak, tłum. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, przedm. J. Błoński, Warszawa 1975.
• Błoński J., Teoria obrazu poetyckiego Gastona Bachelarda, „Pamiętnik Literacki” 1962, nr 1.
• Chudak H., Fenomenologia Bachelarda, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 5.
• Chudak H., Metoda Bachelarda w „Psychoanalizie ognia”, „Przegląd Humanistyczny” 1973, nr 5.
• Dąbrowski M., „Ostatnie rozmowy” Piętaka, „Poezja” 1978, nr 7/8.
• Dąbrowski M., Posłowie, [w:] S. Piętak, Pisma 5. Utwory prozatorskie, oprac. M. Dąbrowski, Warszawa 1988.
• Eliade M., Traktat o historii religii, tłum. J. Wierusz-Kowalski, oprac. J. Cherka, Warszawa 1966.
• Estetyka czterech żywiołów. Ziemia, woda, ogień, powietrze, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2002.
• Frycie S., Stanisław Piętak we wspomnieniach (Próba biografii literackiej), [w:] Stanisław Piętak: poeta i prozaik, red. S. Frycie, Rzeszów 1969.
• Kamińska A., Gaston Bachelard: rzeczywistość wyobraźni, Lublin/Bensheim 2003, [na:] http://www.innyswiat.most.org.pl/ulica/4-42AnnaKaminska.pdf [data dostępu: 30.10.2015].
• Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2015.
• Kotowska J., Dwa żywioły bezkresu. Woda i powietrze w filozofii Gastona Bachelarda, „Racjonalia” 2013, nr 3.
• Mianecki A., Postać demona wodnego w ludowych przekazach wierzeniowych, „Literatura Ludowa” 2002, nr 2.
• Nowakowski J., Katastrofizm i mity (poetycka twórczość Stanisława Piętaka), Rzeszów 2000.
• Pilch A., Kierunki interpretacji tekstu poetyckiego, Kraków 2003.
• Szymański W. P., Z doświadczeń głodu i wyobcowania, [w:] idem, Neosymbolizm, Kraków 1973.
• Tomiccy J. i R., Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka, Warszawa 1975.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2015.33.1.247