Bohater „Fachowca” Wacława Berenta wobec wyzwań nowoczesności

• Authors: Magdalena Krzyżanowska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi interpretację powieści Wacława Berenta pt. Fachowiec jako zapisu doświadczenia nowoczesności. Skupienie uwagi na przedstawionym w pierwszoosobowej narracji sposobie przeżywania głównego bohatera umożliwiło określenie, w jaki sposób ustosunkowywał się on do zmian zachodzących w otaczającej go rzeczywistości materialnej, społecznej i kulturowej. Analiza ta pozwoliła pokazać, że jego subiektywne postrzeganie upływu czasu oraz przestrzeni miejskiej i fabrycznej wiązało się z odczuciem pustki, wykorzenienia, przytłoczenia i nudy, które miały negatywny skutek dla konstrukcji tożsamości protagonisty.

EN

The article is an interpretation of Wacław Berent’s novel Fachowiec as an account of the experience of modernity. Bringing into focus the way in which the protagonist experiences reality, and which is reflected in a first-person narration, makes it possible to present his attitude towards the changes in the material, social and cultural reality around him. This analysis shows that his subjective perception of the flow of time and his perception of the urban and industrial space were related to a feeling of emptiness, feeling of oppression and boredom, which had a negative effect on the construction of his identity.

Keywords

PL

modernizm; doświadczenie nowoczesności; miasto; fabryka; nuda; mechanizacja; modernism; experience of modernity; city; factory; boredom; mechanization

EN

Wacław Berent; modernism; experience of modernity; city; factory; boredom; mechanization

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2016
• Volume: 34
• Issue: 1

Dates

published

2016

online

2016-12-13

Contributors

author

Magdalena Krzyżanowska

References

• Bałus W., Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki, Kraków 1996.
• Berman M., „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, przeł. M. Szuster, Kraków 2006.
• Bolecki W., Historia i biografia. „Opowieści biograficzne” Wacława Berenta, Wrocław 1978.
• Gloger M., Pozytywizm: między nowoczesnością a modernizmem, „Pamiętnik Literacki” 2001, z. 1.
• Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, przeł. A. Szulżycka, Warszawa 2007.
• Głowiński M., Powieść młodopolska. Studium z poetyki historycznej, Wrocław 1969.
• Grzelak A., Stawanie się kim się nie jest. „Fachowiec” Wacława Berenta jako powieść o konsekwencjach braku fachowości w kulturze i w życiu jednostki, „Literacje” 2013, nr 4.
• Knysz-Rudzka D., Doświadczenie pozytywistyczne w twórczości Wacława Berenta, [w:] Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu, seria 1, pod red. E. Jankowskiego i J. Kulczyckiej-Saloni, Wrocław 1980.
• Maciąg W., Idee epoki w twórczości Wacława Berenta, [w:] Z problemów literatury polskiej XX wieku. Młoda Polska, t. 1, pod red. J. Kwiatkowskiego i Z. Żabickiego, Warszawa 1965.
• Nycz R., O nowoczesności jako o doświadczeniu. Uwagi wstępne, [w:] Nowoczesność jako doświadczenie, pod red. R. Nycza i A. Zeidler-Janiszewskiej, Kraków 2006.
• Nycz R., Wyrażanie niewyrażalnego w literaturze nowoczesnej (wybrane zagadnienia), [w:] Literatura wobec niewyrażalnego, pod red. W. Boleckiego i E. Kuźmy, Warszawa 1998.
• Paczoska E., Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość: od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk, Warszawa 2004.
• Paczoska E., Latarnia czarnoksięska, czyli dziewiętnastowieczność i nowoczesność, „Wiek XIX” 2008.
• Popiel M., Metamorfozy piekła. O retoryce antycywilizacyjnej w powieści młodopolskiej, [w:] Stulecie Młodej Polski. Studia, pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1995.
• Popiel M., Od topografii do przestrzeni mitycznej: analiza przestrzeni w „Ziemi obiecanej” Reymonta, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 4.
• Rusek I., Poznaj samego siebie. O „Fachowcu” Wacława Berenta, Warszawa 2014.
• Rybicka E., Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej, Kraków 2003.
• Sheppard R., Problematyka modernizmu europejskiego, przeł. P. Wawrzyszko, [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, pod red. R. Nycza, Kraków 2004.
• Simmel G., Mentalność mieszkańców wielkich miast, [w:] idem, Socjologia, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 1975.
• Swoboda T., To jeszcze nie koniec? Doświadczanie czasu w powieści o dekadentach, Gdańsk 2008.
• Tyniecki J., Inteligent bez głupców. O adresie krytycznym „Fachowca” Berenta, [w:] Przełom antypozytywistyczny w polskiej świadomości kulturowej końca XIX wieku, pod red. T. Bujnickiego i J. Maciejewskiego, Wrocław 1986.
• Zaleski M., Nuda powtórzeń?, [w:] Nuda w kulturze, pod red. P. Czaplińskiego i P. Śliwińskiego, Poznań 1999
• Zaczyński M., O „Fachowcu” Wacława Berenta. Przyczynek do dziejów naturalizmu w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie” 1980, z. 39.
• Zawistowski B., „Tu już nic więcej spalić się nie może”. Krajobraz Warszawy w „Fachowcu” Wacława Berenta, [w:] Miasto słów. Studia z historii literatury i kultury drugiej połowy XIX wieku, pod red. E. Paczoskiej, Białystok 1990.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2016.34.1.55