Historia rozwoju konwencji postapokaliptycznej jako odbicie lęków kultury zachodniej

• Authors: Paweł Franciszek Gąska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jedną z możliwości odpowiedzi na pytanie o znaczenie fikcji postapokaliptycznej dla kultury zachodniej jest przyjrzenie się konwencji na metapoziomie, analiza związków panujących w niej trendów twórczych ze współczesną im sytuacją społeczno-polityczną. W myśl tego podejścia zjawiska kulturowe o takiej skali, jak rozkwit fikcji postapokaliptycznej, mają genezę w społecznym zapotrzebowaniu na konkretny typ opowieści, pozwalający wyrażać lęki czy nadzieje dominujące w dyskursie publicznym danej epoki. Tekst ten przywołuje historię rozwoju konwencji postapokaliptycznej.Rozpoczynam od pierwszych, XIX-wiecznych dzieł, eksperymentujących z opowieścią o świecie po zagładzie, opowiada o rozkwicie konwencji w XX wieku (szczególnie w jego drugiej połowie) i o jej współczesnej odsłonie. Rozwój fikcji postapokaliptycznej jest odniesiony do historii znanego nam świata, pokazuje, jak przemiany naukowe, gospodarcze, polityczne czy ekonomiczne wpływały na wzrost zapotrzebowania na fikcję postapokaliptyczną oraz na popularność określonych typów apokaliptycznych katastrof stojących u genezy danych światów.

EN

When answering a question about the importance of the post-apocalyptic fiction to the Western culture, one can choose various approaches. One of them is the meta-analysis of the connections between trending topics in the convention and a state of social and political affairs in times corresponding to the appearance of such topics. ccording to this approach, cultural phenomena of such magnitude can always be traced back to the social needs for stories that could express prevailing fears or hopes of that specific era. My work takes this approach and tells the story about the development of the post-apocalyptic convention. It starts with the first, 19th-century works, that were still experimenting with the idea of world after a catastrophe, then it moves to the 20th century, when the convention gained popularity, and it finishes with the preliminary analysis of its form in the contemporary world. All of this is compared with the history of Western societies in order to highlight how various changes occurring in the fields of science, politics and economy shaped the needs for a certain types of post-apocalyptic stories.

Keywords

PL

postapokalipsa; post-apo; popkultura; filozofia kultury; historia konwencji postapokaliptycznej; zagrożenie atomowe; zagrożenie ekologiczne; eschatologia; zombie; lęki społeczne; społeczeństwo ryzyka; Realne vs Symboliczne; Giddens; Beck; Żiżek; Wagar

EN

post-apocalypse; post-apo; pop culture; philosophy of culture; history of the postapocalyptic convention; nuclear threat; environmental threat; eschatology; zombie; social fears; risk society; real vs symbolic; Giddens; Beck; Freud; Żiżek; Wagar

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2016
• Volume: 34
• Issue: 2

Dates

published

2016

online

2016-12-22

Contributors

author

Paweł Franciszek Gąska

References

• Anime Database, [na:] http://anidb.net/ [data dostępu: 20.05.2015].
• Anime-planet: anime & manga recommendation database, [na:] http://www.anime-planet.com/
• [data dostępu: 20.05.2015].
• Agamben G., Co zostaje z Auschwitz: archiwum i świadek, Warszawa 2008.
• Bauman Z., Płynna nowoczesność, Kraków 2006.
• Beck U., Giddens A., Lash S., Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku
• społecznym nowoczesności, Warszawa 2009.
• Berger J., After The End. Representations of Post-Apocalypse, Minneapolis 1999.
• Booker M. K., Thomas A. M., The Science Fiction Handbook, Londyn 2009.
• Brooks M., The Movies that rose from the grave, [na:] http://www.theguardian.com/film/2006/
• nov/10/1 2006 [data dostępu: 20.05.2015].
• Filmweb, [na:] filmweb.pl [data dostępu: 20.05.2015].
• Gąska P., Grzyb atomowy nade mną, apetyt na mózgi we mnie. Analiza motywów postapokaliptycznych
• w kulturze popularnej, Toruń 2015.
• Gry Online – serwis internetowy o grach komputerowych i video, [na:] http://www.gry-online.pl/
• [data dostępu: 20.05.2015].
• IGN, [na:] http://uk.ign.com/ [data dostępu: 20.05.2015].
• Nowicki T., Żywy trup. Jak kultura popularna reprodukuje lęk przed wykluczeniem, „Kultura Popularna”
• 2002, nr 2.
• Outpost – Postapokalipsa w kulturze i sztuce, [na:] postapocalyptic.net [data dostępu: 20.05.2015].
• Quiet Earth, [na:] http://www.quietearth.us/ [data dostępu: 20.05.2015].
• Sklep Steam, [na:] http://www.store.steampowered.com [data dostępu: 20.05.2015].
• The Internet Movie Database, [na:] http://www.imdb.com/ [data dostępu: 20.05.2015].
• Trzynasty Schron – Baza wiedzy o kulturze postapokaliptycznej i serii gier „Fallout”, [na:] http://
• www.trzynasty-schron.net [data dostępu: 20.05.2015].
• Wagar W. W., Terminal Visions. The Literature of Last Things, Bloomington 1982.
• Žižek S., Patrząc z ukosa. Do Lacana przez kulturę popularną, Warszawa 2003.
• Žižek S., Wzniosły obiekt ideologii, Wrocław 2001.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2016.34.2.13