Literatura zombiecentryczna jako narracje końca i początku

• Authors: Ksenia Olkusz
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Literatura postapokaliptyczna charakteryzuje się szczególnym dążeniem do prezentacji świata pochłanianego przez kataklizm, choć jednocześnie niektórzy badacze podkreślają paradoksalnie zawiązkowy charakter fabuł traktujących o zmierzchu antropocenu. Ta predylekcja wynika z usytuowania fabuły wokół losów bohaterów–ocaleńców, którzy – przetrwawszy ów punkt dywergencji – starają się oswoić przestrzeń zagrożenia. Wielu protagonistów czyni to wprawdzie niejako pozawolicjonalnie, raczej w efekcie fortunnego zbiegu okoliczności. Jednakże rezultatem ich chaotycznych i stochastycznych manewrów jest zyskanie skonkretyzowanego celu, jakim może być próba znalezienia azylu, odzyskania zaginionej rodziny, budowania przyszłości w zupełnie nowym habitacie. W tym ujęciu koniec świata oznacza w praktyce zaledwie finał jakiejś epoki, etapu cywilizacyjnego i staje się cezurą wyznaczającą odmienny od poprzedniego porządek istnienia. Przedrostek „post” wskazuje w takich narracjach na estetyczny zamiar kreacji biotopu w pewien sposób „zrestartowanego”, różnego od konstruktów imitujących znane czytelnikom realia. Wysiłek światotwórczy autorów skupia się zatem na deskrypcji końca i następującego po nim odrodzenia, nowego początku.

EN

Although post-apocalyptic literature is particularly characterized by attempts to depict the world being destroyed by a cataclysm, some researchers emphasize its germinative nature. This predilection stems from the fact that the plots of the narratives of the dawn of the anthropocene era centre around characters-survivors, who – having endured the catastrophe – try to domesticate the danger area. While the chaotic and haphazard actions of many protagonists are not volitional, but rather a result of fortunate coincidences, they do in fact acquire specific goals, which may include finding a safe retreat, getting the lost family back together, or building the future in a completely new habitat. In this perspective, the end of the world actually signifies only the end of a certain era, or civilizational stage, and becomes a turning point indicating the beginning of a new order, different from the previous one. The prefix “post” in such narratives signals an aesthetic intention to create a “re-started” biotope, which is different from the constructs that imitate the reality known to the readers. Therefore, the worldbuilding strategies of the authors focus on the description of the end and subsequent revival, the new beginning.

Keywords

PL

literatura; zombie; zombiecentryczne; postapokalipsa; początek; koniec

EN

literature; zombies; zombie-centric; post-apocalyptic; the beginning; the end

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2016
• Volume: 34
• Issue: 2

Dates

published

2016

online

2016-12-22

Contributors

author

Ksenia Olkusz

References

• Argyle M., Psychology and Religion: An Introduction, Nowy Jork 2000.
• Berger J., After the End: Representation of Poastapocalypse, Minneapolis-Londyn 1999.
• Bordens K. S., Horowitz I. A., Social Psychology, New Jersey 2002.
• Carrington V., The ‘Next People’: And the Zombies Shall Inherit the Earth, [w:] Generation Z. Zombies,
• Popular Culture and Educating Youth, ed. V. Carrington, J. Rowsell, E. Priyadharshini,
• R. Westrup, Singapore 2016, s. 21–35.
• Cooke J., Legacies of Plague in Literature, Theory and Film, Nowy Jork 2009.
• Gurr B., Introduction: After the World Ends, Again, [w:] Race, Gender, and Sexuality in Post-Apocalyptic
• TV and Film, ed. B. Gurr, Nowy Jork 2015, s. 5–17.
• Jameson F., Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią, i inne fantazje naukowe, przeł.
• M. Płaza, M. Frankiewicz, A. Miszk, Kraków 2011.
• Magid A. M., Intimations of Hope within Apocalyptic and Post-apocalyptic Context, [w:] Yesterday’s
• Tomorrows: On utopia and Dystopia, ed. P. Gallardo, E. Russel, Cambridge 2014, s. 15–36.
• Maj K. M., Allotopie. Topografia światów fikcjonalnych, Kraków 2015.
• Olkusz K., Kiedy nadchodzą żywe trupy, rodzą się tyrani. Psychospołeczne inspiracje w konstrukcji
• mikro-dystopii w narracjach postapokaliptycznych o zombie, [w:] Zombie w kulturze, red.
• K. Olkusz, Kraków 2016, s. 255–275.
• Olkusz K., Mistrzowie drugiego planu. Motyw zombie w perspektywie literackiego sztafażu – od survival
• horroru przez dystopię do romansu paranormalnego, „Przegląd Humanistyczny” 2015,
• nr 3, s. 77–87.
• Sargent L. T., Utopia – The Problem of Definition, „Extrapolation” 1975, nr 16, s. 25–34.
• Sargent L. T., The Three Faces of Utopianism Revisisted, „Utopian Studies” 1994, nr 5.
• Trocha B., Fantastyka jako spekulacyjne „laboratorium moralne”? Literacko-aksjologiczny aspekt
• poszukiwania wzorców tożsamości w ponowoczesnym świecie, [w:] Fantastyczność i cudowność.
• „Homo mythicus” – mityczne wzorce tożsamości, red. H. Kubicka, G. Trębicki, B. Trocha,
• Zielona Góra 2014, s. 37–40.
• Venables T., Zombies, a Lost Literary Heritage and the Return of the Repressed, [w:] The Zombie
• Renaissance in Popular Culture, ed. L. Hubner, P. Manning, Nowy Jork 2015, s. 210–234.
• Vossen E., Laid to Rest Romance, End of the World Sexuality and Apocalyptic Anticipation in Robert
• Kirkman’s The Walking Dead, [w:] Zombies and Sexuality. Essays on Desire and the Living
• Dead, ed. S. McGlotten, S. Jones, Jefferson 2014, s. 80–96.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2016.34.2.33