Odbicie faktów historycznych w kształtowaniu średniowiecznej antroponimii (na przykładzie Hontu)

• Authors: Jaromír Krško
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The paper discusses the way the two-name anthroponymic system was formed – the original one-name system (first name) evolved into the two-name system (first name + byname) and later, the three-name system was established (first name + hereditary byname + functional element of the unofficial name). In the period when the byname became hereditary and was transferred to the following generation, it turned into a surname in terms of its function, and its semantic value went extinct. The lists of subjects in the Hont region of Slovakia were used as the material for analysis. Functional elements of the unofficial names correspond with today’s elements of unofficial anthroponymy; in the past, they were motivated by their owner’s occupation, mental and physical attributes, or their place of origin. The analysis of these names brings important knowledge about the history: the anthroponyms provide information on occupation, origin, and appearance of people in the Middle Ages.

PL

W artykule omówiono sposób, w jaki utworzony został dwuimienny system antroponimiczny – pierwotny system imienny (pierwsze imię) ewoluował w system dwuimienny (imię + przydomek), a następnie zakorzenił się system trójimienny (imię + nazwisko dziedziczne/rodowe + element funkcjonalny nazwy nieoficjalnej). W okresie gdy przydomek stał się nazwą dziedziczną, która była  przekazywana następnemu pokoleniu, zaczął funkcjonować jako zwykłe nazwisko, a jego wartość semantyczna wygasła. Jako materiał do analizy wykorzystano spisy mieszkańców w regionie Hont na Słowacji. Elementy funkcjonalne nazw nieoficjalnych odpowiadają dzisiejszym elementom nieoficjalnej antroponimii; w przeszłości motywowały je zawód właściciela, atrybuty psychiczne i fizyczne lub miejsce pochodzenia. Analiza tych nazw przynosi ważną wiedzę na temat historii: antroponimy dostarczają informacji dotyczące wykonywanego zawodu, pochodzenia i wyglądu ludzi w średniowieczu. 

Keywords

EN

Hont; anthroponymy; anthroponymic system; two-name system; byname

PL

Hont; antroponimia; system antroponimiczny; system dwuimienny; przydomek

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2019
• Volume: 37
• Issue: 1

Dates

published

2019

online

2019-12-27

Contributors

author

Jaromír Krško

References

• Bakács, István. (1971). Hont vármegye Mohács előtt. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Krško, Jaromír. (2002). Mikroštruktúrne vzťahy v onymii. Slovenská reč, 67(3), pp. 142–152.
• Maksay Ferenc. (1959). Urbáriumok XVI–XVII. század. Magyar Országos Levéltár kiadványai, II. Forráskiadványok 7. Budapest, 1959. Downloaded from: https://library.hungaricana.hu/hu/view/MolDigiLib_MOLkiadv2_07/?pg=4&layout=s (access: 05.09.2018).
• Majtán, Milan. (1980). Príspevok k metodike výskumu historickej antroponymie. In: Jozef Ružička (ed.), Jazykovedné štúdie. 15. Horeckého zborník (pp. 151–155). Bratislava: Veda.
• Malec, Maria. (1994). Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• Maliniak, Pavol, Krško, Jaromír. (2018). Medzi zmenou a kontinuitou. Mená poddaných hradu Čabraď v neskorom stredoveku. Paper presented at the “Konvergencie a divergencie v propriálnej sfére” conference (Banská Bystrica 26–28 June 2017), 11 rkp. (in press).
• Maliniak, Pavol. (2017). K majetkovým pomerom na Čabradskom panstve v neskorom stredoveku. Acta historica Neosoliensia, 20(1), pp. 4–34.
• Marek, Miloš. (2012). Glossarium mediae et infimae latinitatis Slovaciae. Vol. II (L–Z). Trnava: Filozoficka fakulta Trnavskej univerzity v Trnave.
• Šmilauer, Vladimír. (1973). Ze staré antroponymie v Hontu. In: Michal Blicha, Milan Majtán (eds.), Zborník Pedagogickej fakulty v Prešove Univerzity P.J. Šafárika v Košiciach, roč. XII, zv. 3 Slavistika, V. zasadanie Medzinárodnej komisie pre slovanskú onomastiku a V. slovenská onomastická konferencia (Prešov 3–7 May 1972). Zborník materiálov (pp. 185–196). Bratislava: SPN.
• Trawińska, Maria. (2017). Między nomen appellativum a nomen proprium w poznańskich księgach ziemskich z XIV i XV wieku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 51(1), pp. 199–206.
• Valentová, Iveta. (2012). Poznámky k rozdielom medzi prezývkou a funkčným členom živého mena – individuálnou charakteristikou. In: Martin Ološtiak (ed.), Jednotlivé a všeobecné v onomastike. Zborník referátov z 18. slovenská onomastická konferencie (Prešov 12–14 September 2011) (pp. 113–122). Prešov: Filozofická fakulta Prešovskej univerzity v Prešove (printed version). Downloaded from: http://www.pulib.sk/elpub2/FF/Olostiak3/index.html. ISBN 978-80-555-0594-7 (access: 05.09.2018).

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2019.37.1.185-194