O „Damianie Capenece” Aleksandra Świętochowskiego. Zmagania z legendą

• Authors: Beata K. Obsulewicz
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The objective of this paper is to analyse Aleksander Świętochowski’s debut novella series O życie [Oh Life], with particular emphasis on the opening novella. The reflections focus on Damian Capenko, a novella showcasing its relationship with the worldview of the second half of the 19th century and tendentious literature. The author proposes an interpretation of the work in the light of Dumania pesymisty [Musings of a Pessimist], an earlier series of texts by Świętochowski, one of the most outstanding creators of Positivist literature in Poland. As a result of the analyses, the relationship between the texts and the initial ideas of the Polish Positivism programme is explained, along with the apparent artistic inconsistency of the series. 

PL

Celem artykułu jest analiza debiutanckiego cyklu nowelistycznego O życie Aleksandra Świętochowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem utworu otwierającego tom. Rozważania koncentrują się na opowiadaniu Damian Capenko, ukazując jego związek ze światopoglądem drugiej połowy XIX wieku, literaturą tendencyjną. Autor proponuje interpretację utworu w świetle Dumań pesymisty, wcześniejszego cyklu wypowiedzi publicystycznych Świętochowskiego, jednego z najwybitniejszych twórców literatury pozytywizmu w Polsce. W wyniku przeprowadzonych analiz wyjaśniony zostaje związek tekstów z początkowymi ideami programu polskiego pozytywizmu, a także pozorna niespójność artystyczna cyklu.

Keywords

EN

Aleksander Świętochowski; „O życie”; „Damian Capenko”; „Dumania pesymisty”; Positivist literature; 19th century

PL

Aleksander Świętochowski; „O życie”; „Damian Capenko”; „Dumania pesymisty”; literatura pozytywizmu; XIX wiek

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2020
• Volume: 38
• Issue: 1

Dates

published

2020

online

2020-12-21

Contributors

author

Beata K. Obsulewicz

References

• Sources
• Świętochowski, Aleksander. (1878). Karl Krug. Nowiny, 117–118, 121.
• Świętochowski, Aleksander. (1879a). Chawa Rubin. Nowiny, 11–17.
• Świętochowski, Aleksander. (1879b). Damian Capenko. Nowiny, 60–66.
• Świętochowski, Aleksander. (1879c). O życie. Warszawa: [s.n.].
• Świętochowski, Aleksander. (1880). Klemens Boruta. Nowiny, 3, 10, 17, 24, 31, 38, 45, 52, 59.
• Świętochowski, Aleksander. (1896). Pisma. T. 1: Obrazki powieściowe. Kraków: Wydawnictwo I. Anczyca i Spółki.
• Świętochowski, Aleksander. (2002). Dumania pesymisty. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• References
• Borkowska, Grażyna. (2001). Arystokratyczny liberalizm Aleksandra Świętochowskiego. Teksty Drugie, 2, pp. 101–113.
• Borkowska, Grażyna, (2005). Kwestia żydowska w XIX wieku. Słownik (wybranych) pojęć.
• In: Bogdan Mazan (ed.), Pozytywizm i negatywizm. My i wy po stu latach(pp. 223–246). Łódź: Wydawnictwo Biblioteka Mateusz Poradecki.
• Fita, Stanisław. (2001). Aleksander Świętochowski w kraju dzieciństwa i młodości.
• In: Grażyna Borkowska, Jacek Wójcicki (eds.), Pogranicza literatury. Księga ofiarowana profesorowi Januszowi Maciejewskiemu na jego siedemdziesięciolecie (pp. 111–121).Warszawa: Instytut Badań Literackich.
• Jasińska, Joanna. (2002). Śmierć ideału? Obraz śmierci w opowiadaniach Aleksandra Świętochowskiego. In: Ewa Paczoska (ed.), Śmierć w literaturze i kulturze drugiej połowy XIX wieku (pp. 11–25). Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
• Kulczycka-Saloni, Janina. (1985). Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu. Wrocław: Ossolineum.
• Krasicki, Ignacy. (1779). Jagnię i wilcy. In: Krasicki, Ignacy. Bajki i przypowieści na cztery części podzielone. Warszawa: Nakładem i drukiem Michała Grölla .
• Mazan, Bogdan. (2001). Antologia wypowiedzi o Świętochowskim i jego twórczości.
• In: Bogdan Mazan, Zbigniew Przybyła (eds.), Świętochowski i rówieśnicy: Kotarbiński, Urbanowska, Zalewski (pp. 29–39). Częstochowa–Łódź: Księgarnia Akademicka.
• Mazan, Bogdan.(2016). Kim był Stefan Żeromski dla Posła Prawdy? In: Zdzisław Jerzy Adamczyk (ed.), Stefan Żeromski. Kim był? Kim jest? (pp. 301–320). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Moroz-Grzelak, Lilla. (2011). Bracia Słowianie. Wizje wspólnoty a rzeczywistość. Warszawa: Wydawnictwo PAN.
• Obsulewicz, Beata Katarzyna. (2009). „Niebałamucona wrażliwość”. Pisarze okresu pozytywizmu o filantropii i miłosierdziu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Osiński, Dawid Maria. (2011). Aleksander Świętochowski w poszukiwaniu formy. Biografia myśli. Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Płachecki, Marian. (2011). 15 stycznia 1872. In: Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś (eds.), Aleksander Świętochowski (pp. 27–47). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Rybka, Aleksandra. (2014). Biedna Żydówka, nieszczęśliwa piękność, bezwzględna żona, wyzwolona indywidualistka. Portrety kobiet w twórczości literackiej Aleksandra Świętochowskiego. In: Maria Korybut-Marciniak, Marta Zbrzeźniak (eds.), „Portret kobiecy”. Polki w realiach epok (pp. 231–243). Łódź–Olsztyn: Stara Szuflada.
• Sandler, Samuel. (1965). Wstęp. In: Aleksander Świętochowski, Nowele i opowiadania (pp. V–CXIII). Wrocław: Ossolineum.
• Sienkiewicz, Henryk. (1881). O naturalizmie w powieści. Niwa, 2, pp. 59–101.
• Sulimierski, Filip, Walewski, Władysław (eds.). (1880–1914). Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1–15. Warszawa: nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego.
• Stępnik, Krzysztof, Gabryś, Monika (eds.). (2011). Aleksander Świętochowski. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Szargot, Barbara. (2001). Na północ od Edenu. Wokół „Chawy Rubin” Aleksandra Świętochowskiego. In: Bogdan Mazan, Zbigniew Przybyła (eds.), Świętochowski i rówieśnicy: Kotarbiński, Urbanowska, Zalewski (pp. 71–78). Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Tarnowski, Stanisław. (1881). Z najnowszych powieści polskich. Niwa, 20, pp. 31–38.
• Wróblewski, Romuld. (1998). Barcie, kłody, kószki i ule polskie. Nowy Sącz: Sądecki Bartnik.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2020.38.1.57-68