Geneza banku centralnego na ziemiach polskich

• Authors: Eliza Kosieradzka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Początki dyskusji na temat potrzeby powołania banku emisyjnego na ziemiach polskich sięgają okresu I Rzeczypospolitej. Wtedy pojawiła się idea utworzenia tego banku, która – wskutek trudnej sytuacji politycznej państwa – wówczas nie doczekała się realizacji. Należy jednak dostrzec mnogość sądów i opinii na ten temat, czego wynikiem były także składane w tamtym czasie liczne projekty założenia pierwszej polskiej instytucji emisyjnej. Koncepcja banku emisyjnego na ziemiach polskich została urzeczywistniona dopiero w okresie Królestwa Polskiego (nie licząc instytucji emisyjnej z okresu powstania kościuszkowskiego – Dyrekcji Biletów Skarbowych, oraz z czasów Księstwa Warszawskiego – Komisji do Dyrekcji Biletów Kasowych), dzięki pracy i staraniom Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, który przyczynił się do ustanowienia w 1828 r. Banku Polskiego, uważanego za pierwszy polski bank emisyjny. Przyczynił się on znacząco do rozkwitu gospodarczego ziem polskich pomimo braku istnienia państwowości polskiej.

EN

Initiation into discussion over the need of creation of an institution of issuing bank on Polish lands reach the period of the First Republic of Poland. At that time the idea of establishing of this bank appeared, which – in consequence of difficult political situation of the State – did not come into realization. But one should notice plenty of opinions about it, what resulted in lots of plans of establishing the first Polish issuing institution at that time. Conception of issuing bank on Polish lands materialized only in the Kingdom of Poland (excluding issuing institution from Kościuszko’s Uprising period – Dyrekcja Biletów Skarbowych, and from Duchy of Warsaw period – Komisja do Dyrekcji Biletów Kasowych), thanks to work and efforts of Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, who contributed to establishment in 1828 of Bank Polski, which is considered to be the first Polish issuing bank. It increased the full economic bossom of Polish lands in spite of the lack of Polish statehood.

Keywords

PL

instytucja emisyjna; bank emisyjny; bank centralny

EN

issuing institution; issuing bank; central bank

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
• Year: 2016
• Volume: 63
• Issue: 1

Dates

published

2016

online

2016-09-22

Contributors

author

Eliza Kosieradzka

References

• Baka W., Banki centralne (1). Początki, „Zarządzanie” 1991, nr 8–9.
• Baka W., Bankowość centralna. Funkcje – metody – organizacja, Warszawa 2001.
• Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2003.
• Buczkowski T.J., Nowak H., Bank Polski 1828–1928. Dla upamiętnienia stuletniego jubileuszu otwarcia, Warszawa 1928.
• Gluck L., Bank Polski 1828–1885. Fakty i problemy, [w:] Bank Polski 1828–1885, Warszawa 1988.
• Grodek A., Idea Banku Narodowego (Geneza Banku Polskiego 1763–1828), Warszawa 1936.
• Grzybowski H., Historia państwa i prawa Polski, t. 4: Od uwłaszczenia do odrodzenia państwa, Warszawa 1982.
• Historia państwa i prawa Polski, t. 3: Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981.
• Historia Polski, red. S. Kieniewicz, W. Kula, t. 2, cz. 2, Warszawa 1958.
• Jezierski A., Leszczyńska C., Historia gospodarcza Polski, Warszawa 2001.
• Karpiński S., Zasady działalności banków i zarys historyczny głównych epok ich rozwoju, Warszawa 1898.
• Kaszubski R.W., Ewolucja polskiej bankowości centralnej. Aspekty prawne, „Materiały i Studia” 1994, z. 44.
• Kempner S.A., Rozwój gospodarczy Polski od rozbiorów do niepodległości, Warszawa 1924.
• Kokociński L., Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, Warszawa 1996.
• Koperkiewicz-Mordel K., Rozdział I. Banki i prawo bankowe, [w:] L. Góral, M. Karlikowska, K. Koperkiewicz-Mordel, Polskie prawo bankowe, Warszawa 2006.
• Leszczyńska C., Zarys historii polskiej bankowości centralnej, Warszawa 2010, www.nbp.pl/publikacje/historia/rzut.pdf [data dostępu: 23.10.2015].
• Morawski W., Zarys powszechnej historii pieniądza i bankowości, Warszawa 2002.
• Peretz A., Instytucye Banknotowe. Ich historya, znaczenie i działalność, Warszawa 1913.
• Radziszewski H., Bank Polski, Poznań 1919.
• Rusiński W., Rozwój gospodarczy ziem polskich w zarysie, Warszawa 1969.
• Rutkowski J., Historia gospodarcza Polski, t. 2: Czasy porozbiorowe do 1918 roku, Poznań 1950.
• Terlecki W., Mennica Warszawska 1765–1965, Wrocław 1970.
• Ustawa Banku Polskiego z 1828 r. (Dz.P.K.P., t. IX, XII).
• Wójtowicz G., Wójtowicz A., Historia monetarna Polski, Warszawa 2003.
• Zajda J., Systemy bankowe w gospodarce kapitalistycznej, Warszawa 1974.

Identifiers

DOI

10.17951/g.2016.63.1.41