W poszukiwaniu antycznej genezy klauzul generalnych, czyli o wartościach i wartościowaniu w prawie rzymskim

• Authors: Krzysztof Amielańczyk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rzymscy iuris prudentes z upodobaniem używali zwrotów wartościujących, przypominających współczesne klauzule generalne, nadając prawu rzymskiemu elastyczność i ponadczasowość. W prawie prywatnym charakter takich zwrotów miały przykładowo: bona fides (dobra wiara), bonos mores (dobre obyczaje), bonum et equum (dobre i słuszne), ratio aequitatis (słuszne powody), utilitas (użyteczność), natura rerum (natura rzeczy). W prawie karnym rola klauzul generalnych była mniejsza, ale także można odnaleźć stosowne ich przykłady, jak choćby: utillitas publica (korzyść, interes publiczny) czy dolus malus (zły zamiar).

EN

The Roman iuris prudentes used with predilection the evaluative sentences, reminding contemporary general clauses, making the Roman law itself flexible and timeless. In the private law the sentences like bona fides (good faith), bonum et equum (good and right), ratio aequitatis (right reasons), utilitas (utility), natura rerum (nature of things) presented such character. In the penal law the role of the general clauses has been limited, but the expressions like utillitas publica (public interest) or dolus malus (wrong intention) have been presented as well.

Keywords

PL

wartości prawa rzymskiego; klauzule generalne; dobra wiara; zły zamiar

EN

values of Roman law; general clauses; good faith; wrong intention

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
• Year: 2016
• Volume: 63
• Issue: 2

Dates

published

2016

online

2016-12-21

Contributors

author

Krzysztof Amielańczyk

References

• Amielańczyk K., Crimina legitima w rzymskim prawie publicznym, Lublin 2013.
• Amielańczyk K., Dolus malus – animus occidendi: The Problem of Guilt in the lex Cornelia de sicariis et veneficis, [w:] Au-delà des frontières. Mélanges de droit romain offerts à Witold Wołodkiewicz, Warszawa 2000.
• Amielańczyk K., Lex Cornelia de sicariis et veneficis. Ustawa Korneliusza Sulli przeciwko nożownikom i trucicielom, Lublin 2011.
• Amielańczyk K., Obecność i znaczenie zasady słuszności w rzymskim prawie karnym, „Studia Iuridica Lublinensia” 2011, t. 15.
• Amielańczyk K., The Guilt of the Perpetrator, “Labeo” 2000, Vol. 46, No. 1.
• Amielańczyk K., Wina jako przesłanka odpowiedzialności karnej w prawodawstwie cesarza Hadriana, [w:] Przez tysiąclecia: państwo – prawo – jednostka, red. A. Lityński, M. Mikołajczyk, Katowice 2001.
• Cloud J.D., Leges de sicariis: The First Chapter of Sulla’s lex de sicariis, “ZSS” 2099, Nr 126.
• Cloud J.D., The Primary Purpose of the Lex Cornelia de sicariis, “ZSS” 1969, Nr 86.
• Dajczak W., Błędy poznawcze a tęsknota za użytecznością prawa rzymskiego, „Forum Prawnicze” 2013, z. 3.
• Dajczak W., Dobra wiara jako symbol europejskiej tożsamości prawa, Poznań 2006.
• Dajczak W., „Natura umowy” w argumentacji prawników rzymskich, [w:] Consul est iuris et patriae defensor. Księga pamiątkowa dedykowana Andrzejowi Kremerowi, Warszawa 2012.
• Dajczak W., The Nature of the Contract in Reasoning of Civilian Jurists, Poznań 2012.
• Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, wyd. 2, Warszawa 2014.
• Garofalo L., Pojęcia i żywotność rzymskiego prawa karnego, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2003, z. 3.1.
• Giaro T., Interpretacja jako źródło prawa – dawniej i dziś, „Studia Prawnoustrojowe” 2007, nr 7.
• Giaro T., Römische Rechtswahrheiten. Ein Gedankenexperiment, Frankfurt am Main 2007.
• Horak F., Rationes decidendi. Entscheidungsbegründungen bei den alteren römischen Juristen bis Labeo, Insbruck 1969.
• Höbenreich E., Überlegungen zur Verfolgung unbeabsichtiger Tötungen von Sulla bis Hadrian, “ZSS” 1990, Nr 107.
• Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków 2013.
• Kuryłowicz M., Prawo rzymskie. Historia – tradycja – współczesność, Lublin 2003.
• Kuryłowicz M., Rzymskie sentencje prawnicze o człowieku, sprawiedliwości i prawie, „Palestra” 1988, t. 32, nr 7.
• Kuryłowicz M., Sacerdotes iustitiae, [w:] Ecclesia et status, Lublin 2004.
• Kuryłowicz M., Wokół pojęcia aequitas w prawie rzymskim, „Studia Iuridica Lublinensia” 2011, t. 15.
• Leszczyński L., Pojęcie klauzuli generalnej, „Annales UMCS. Sectio G” 1991, nr 38.
• Leszczyński L., Tworzenie generalnych klauzul odsyłających, Lublin 2000.
• Litewski W., Jurysprudencja rzymska, Kraków 2000.
• Litewski W., Podstawowe wartości prawa rzymskiego, Kraków 2001.
• Litewski W., Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego, Kraków 1998.
• MacCormack G.D., Dolus in Republican Law, “BIDR” 1985, No. 27.
• MacCormack G.D., Sciens dolo malo, [w:] Sodalitas. Scritti in onore di Antonio Guarino, Napoli 1983.
• Marotta V., Multa de iure sanxit. Aspetti della politica del diritto di Antonino Pio, Milano 1988.
• Mossakowski W., Czyn karalny według koncepcji Klaudiusza Saturnina, „Acta Universitatis Wratislaviensi. Prawo CCCV. Studia Historycznoprawne”, tom poświęcony pamięci Profesora Edwarda Szymoszka, red. A. Konieczny, Wrocław 2008.
• Nowacki J., O przepisach zawierających klauzule generalne, [w:] Studia z teorii prawa, Kraków 2003.
• Nowicka D., Zniesławienie w prawie rzymskim, Wrocław 2013.
• Radwański Z., Zieliński M., Uwagi de lege ferenda o klauzulach generalnych w prawie prywatnym, „Przegląd Legislacyjny” 2001, nr 2.
• Rozwadowski W., Etiam clarum iu exigit interpretationem, [w:] W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, red. A. Choduń, S. Czepita, Szczecin 2010.
• Sitek B., Pojęcie sprawiedliwości w konstytucjach cesarskich z okresu Dioklecjana i Konstantyna, Kraków 1996.
• Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.
• Wacke A., Fahrlässige Vergehen im römischen Strafrecht, “RIDA” 1979, Nr 26.
• Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001.

Identifiers

DOI

10.17951/g.2016.63.2.27