Dziennikarz jako zawód zaufania publicznego

• Authors: Emil Kruk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W powszechnej opinii społecznej zawód dziennikarza należy do zawodów zaufania publicznego. Jak dowodzi analiza przeprowadzona w niniejszym artykule, charakterystyka prawna zawodu dziennikarza nie pozwala jednak na zaliczenie go do tej kategorii pojęciowej. Przesądza o tym niejasny status prawny tej grupy zawodowej, a przede wszystkim brak odpowiednich gwarancji prawnych należytego wykonywania zawodu dziennikarza. Zastrzec przy tym należy, że konkluzja ta nie obniża oceny społecznego znaczenia tego zawodu i roli dziennikarzy w zapewnianiu obywatelom dostępu do informacji publicznej. Jak słusznie się bowiem podkreśla, dziennikarze stoją na straży dostępu obywateli do informacji i nie chodzi w tym przypadku o przywilej czy szczególne uprawnienie dziennikarzy, lecz o służbę społeczeństwu.

EN

In general social opinion, the profession of journalist is included in the group of positions of trust. However, as it is proven by the analysis presented in this article, the legal characteristic of the profession of journalist does not allow including it in this category of terms. That is decided by vague legal status of that professional group, and, first of all, lack of appropriate legal warranties of due performance of the profession of journalist. The reservation should be made here that this conclusion does not decrease the assessment of social significance of the profession and the role of journalists in providing the citizens with access to public information. For, as it is rightly emphasized, journalists guard the citizens’ access to information and what is meant here is not a privilege or special rights of journalists, but the service to society.

Keywords

PL

dziennikarz; zawód zaufania publicznego; korporacja zawodowa dziennikarzy; służba społeczeństwu i państwu; tajemnica zawodowa dziennikarza; etyka dziennikarska

EN

journalist; position of trust; journalists’ professional corporation; service to society and state; journalist’s professional secrecy; journalist’s ethics

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
• Year: 2017
• Volume: 64
• Issue: 2

Dates

published

2017

online

2018-02-26

Contributors

author

Emil Kruk

References

• Adamowski J.W., Jupowicz-Ginalska A., Zamiast tradycyjnego wstępu – kilka słów o przedmiocie dyskusji…, [w:] Zmierzch profesjonalnego dziennikarstwa?, red. J.W. Adamowski, A. Jupowicz-Ginalska, Warszawa 2012.
• Bertrand C.J., Deontologia mediów, Warszawa 2007.
• Brzozowska-Pasieka M., Olszyński M., Pasieka J., Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2013.
• Czarnecki P., Etyka mediów, Warszawa 2008.
• Dobosz I., Prawo i etyka w zawodzie dziennikarza, Warszawa 2008.
• Doktorowicz K., Powinności mediów publicznych wobec demokracji, [w:] Polityka a środki masowej informacji, oprac. M. Lipińska, Warszawa 2004.
• Ferenc-Szydełko E., Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2013.
• Golka B., Michalski B., Etyka dziennikarska a kwestie informacji masowej, Warszawa 1989.
• Grzonka L., Kostrubiec J., Zawód zaufania publicznego. Przyczynek do dyskusji, „Studia Iuridica Lublinensia” 2007, nr 9.
• Kocowski T., Zawód zaufania publicznego w gospodarce rynkowej – rzeczywistość czy przeżytek, [w:] Stare dogmaty – nowe wyzwania w prawie i ekonomii, red. U. Kalina-Prasznic, Warszawa 2013.
• Kononiuk T., Czy jest miejsce na etykę w relacjach między polityką a środkami masowej informacji?, [w:] Polityka a środki masowej informacji, oprac. M. Lipińska, Warszawa 2004.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Kulesza M., Pojęcie zawodu zaufania publicznego, [w:] Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, oprac. S. Legat, M. Lipińska, Warszawa 2002.
• Leonowicz-Bukała I., Dziennikarstwo obywatelskie a rola mediów w demokracji, [w:] Zawód dziennikarz. Między misją a profesją, red. B. Brodzińska, M. Jeziński, M. Mateja, Toruń 2015.
• Lis W., Pojęcie dziennikarza na gruncie prawa prasowego, [w:] Status prawny dziennikarza, red. W. Lis, Warszawa 2014.
• Luty J., Etyka wybranych zawodów zaufania publicznego, Wrocław 2013.
• Murawska-Najmiec E., Informacja na temat istniejącego w Polsce systemu ochrony etyki dziennikarskiej, „Analiza Biura Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji” 2006, nr 7, www.krrit.gov.pl/Data/Files/_public/pliki/publikacje/analiza2006_07.pdf [dostęp: 17.12.2017].
• Opinia społeczna na temat zawodów zaufania publicznego. Komunikat z badań, BS/73/2004, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2004, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2004/K_073_04.PDF [dostęp: 17.12.2017].
• Poręba M., Dziennikarz i doradca public relations. Aspekty etyczne i prawne zawodu, Warszawa 2012.
• Poręba M., Etyka dziennikarska. Kwestie podstawowe, „Studia Iuridica Lublinensia” 2005, nr 6.
• Prawo mediów, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2012.
• Sarnecki P., Pojęcie zawodu zaufania publicznego (art. 17 ust. 1 Konstytucji) na przykładzie adwokatury, [w:] Konstytucja, wybory, parlament. Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, red. L. Garlicki, Warszawa 2000.
• Sarnecki P., W sprawie znaczenia konstytucyjnego określenia „zawód zaufania publicznego” (art. 17 ust. 1 Konstytucji), „Ekspertyzy i Opinie Prawne. Biuletyn Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu” 2001, nr 5(41).
• Służba, [w:] Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/służba.html [dostęp: 17.12.2017].
• Smarż J., Samorząd zawodowy inżynierów budownictwa jako samorząd zawodu zaufania publicznego, Lublin 2013.
• Szot L., Korporacja zawodowa dziennikarzy w Polsce, [w:] Dziennikarz, utwór, prasa. Księga jubileuszowa z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej prof. dr. hab. Bogdana Michalskiego, red. T. Kononiuk, Warszawa 2014.
• Taczkowska J., Zawód dziennikarza w Polsce. Między misją a posłannictwem, Bydgoszcz 2012.
• Taczkowska-Olszewska J., Zawód dziennikarza na tle charakterystyki zawodów regulowanych, w tym wolnych zawodów i zawodów zaufania publicznego – ujęcie teoretyczne, [w:] Status prawny dziennikarza, red. W. Lis, Warszawa 2014.
• Tomaszewska L., Kultura mediów – kilka słów o wartościach. Zagadnienia deontologiczne, [w:] Kultura i język mediów, red. M. Tanaś, Kraków 2007.
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. z 1984 r., nr 5, poz. 24 ze zm.).
• Wołpiuk W.J., Zawód zaufania publicznego z perspektywy prawa konstytucyjnego, [w:] Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, oprac. S. Legat, M. Lipińska, Warszawa 2002.
• Wypowiedź Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara dotycząca wstępu dziennikarzy na posiedzenia organów parlamentarnych, www.pap.pl/aktualnosci/news,743015,rpo-dziennikarze-stoja-na-strazy-dostepu-obywateli-do-informacji.html [dostęp: 17.12.2017].
• Wyrok SA w Warszawie z dnia 26 maja 2000 r., I ACa 1421/99, Legalis 48568.
• Wyrok TK z dnia 22 maja 2001 r., K 37/00, OTK ZU 2001, nr 4, poz. 86.
• Wyrok TK z dnia 7 maja 2002 r., SK 20/00, OTK ZU 2002, nr 3A, poz. 29.
• Wyrok TK z dnia 18 lutego 2004 r., P 21/02, OTK ZU 2004, nr 2A, poz. 9.
• Wyrok TK z dnia 23 marca 2006 r., K 4/06, OTK ZU 2006, nr 3A, poz. 32.
• Wyrok TK z dnia 11 maja 2007 r., K 2/07, OTK ZU 2007, nr 5A, poz. 48.
• Wyrok TK z dnia 2 lipca 2007 r., K 41/05, OTK ZU 2007, nr 7A, poz. 72.
• Wyrok TK z dnia 23 kwietnia 2008 r., SK 16/07, OTK ZU 2008, nr 3A, poz. 45.
• Wyrok TK z dnia 29 września 2008 r., SK 52/05, OTK ZU 2008, nr 7A, poz. 125.
• Wyrok TK z dnia 18 października 2010 r., K 1/09, OTK ZU 2010, nr 8A, poz. 76.
• Wyrok TK z dnia 7 marca 2012 r., K 3/10, OTK ZU 2012, nr 3A, poz. 25.
• Wyrok TK z dnia 24 marca 2015 r., K 19/14, OTK ZU 2015, nr 3A, poz. 32.
• Zdyb M., Służba publiczna, [w:] Prawość i godność. Księga pamiątkowa w 70. rocznicę urodzin Profesora Wojciecha Łączkowskiego, red. S. Fundowicz, F. Rymarz, A. Gomułowicz, Lublin 2003.
• Zmierzch profesjonalnego dziennikarstwa?, red. J.W. Adamowski, A. Jupowicz-Ginalska, Warszawa 2012.

Identifiers

DOI

10.17951/g.2017.64.2.131